بازار؛ گروه استانها: در حال حاضر رقابت شدیدی میان برخی کشورهای منطقه برای تبدیل‌شدن به قطب گردشگری سلامت و جذب بیماران در جریان است. در این راستا، این کشورها با ارائه بسته‌های خدماتی استاندارد، فراهم کردن زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ارتباطات، ایجاد زنجیره خدمات گردشگری سلامت و پزشکی تلاش می‌کنند که بیماران نیازمند درمان را به‌سوی خود بکشانند.
درحالی‌که تا پیش از این عدم وجود راهبرد جامع گردشگری سلامت در کشور و عدم وجود متولی مشخص برای این حوزه، باعث شده بود که رقابت ناسالمی بین شرکت‌های فعال در این بخش شکل بگیرد حالا موج اعتراضات و ناآرامی‌های اخیر نیز به آن دامن زده و موجب فرصت سوزی شده است.
ظرفیت‌های گردشگری سلامت در ایران و به‌ویژه مشهد بسیار بالاست اما به دلیل عدم تدبیر و ناهماهنگی میان وزارتخانه‌ها و نیز بخش خصوصی غیرحرفه‌ای، در چنین شرایطی چالش‌های سیاسی و امنیتی نیز مزید بر علت شده و شاهد آسیب جبران‌ناپذیری به این صنعت هستیم.
متأسفانه بنا بر اظهارات متصدیان این صنعت در حال حاضر بسیاری از گردشگران عراقی و هم‌چنین کشور افغانستان که برای درمان و عمل‌های زیبایی به ایران سفر می‌کردند به دلیل بی‌ثباتی و ناآرامی‌های داخلی ترجیح می‌دهند تا سایر کشورها مانند ترکیه را برای دریافت خدمات انتخاب کنند و این در حالی است که نرخ خدمات در ترکیه بسیار بیشتر از ایران است اما بااین‌حال این گردشگران این هزینه را برای حفظ سلامتی خود به جان می‌خرند.
درحالی‌که کشور ما از یک‌سو به دلیل برخورداری از شبکه گسترده و قوی بهداشتی و پزشکی در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه، برخورداری از پزشکان باتجربه و بیمارستان‌ها و مراکز درمانی پیشرفته و از سوی دیگر به دلیل قیمت ارزان خدمات پزشکی و جراحی نسبت به سایر کشورها، در سال‌های اخیر به قطب پزشکی و گردشگری سلامت در منطقه تبدیل‌شده است حالا این بی‌ثباتی و ناآرامی می‌تواند ضربه مهلکی به این صنعت وارد کند و به نفع رقبای ایران مانند هند و ترکیه تبدیل شود..
ضربه به صنعت گردشگری سلامت
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور در گفت‌وگو با بازار در این رابطه اظهار می‌کند: صنعت گردشگری سلامت در طی چند سال گذشته فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرد که این موضوع همراه با ضرر و زیان‌های فراوان برای این صنعت همراه بود.
حسین نیکونام با اشاره به فراگیری بیماری کرونا بیان می کند: با شیوع این بیماری تقریباً آمار گردشگران صنعت گردشگری سلامت به صفر رسید و لذا شوک بسیار بزرگی به این صنعت وارد شد.
وی ادامه می دهد: خوشبختانه با کمرنگ شدن این بیماری و برداشته شدن محدودیت‌ها باری دیگر شاهد رونق گرفتن و حضور گردشگران در ایران بودیم اما ناآرامی در عراق و بی‌ثباتی در این کشور باری دیگر بر روی آمار گردشگران خودش را نشان داد.
وی می گوید: در واقع ما از سال ۱۴۰۰ تقریباً از وضعیت چالشی در خصوص ورود گردشگران سلامت خارج شدیم و از فروردین ۱۴۰۱ شاهد رشدی در این حوزه بودیم و می‌توان اذعان کرد در ماه‌های اردیبهشت تا مردادماه به رونق گذشته بازگشتیم به‌طوری‌که ازلحاظ آمار ورود در این بخش به وضعیت نیمه نخست سال ۹۸ نزدیک شدیم.
نیکونام بابیان اینکه در زمان کرونا بسیاری از شرکت‌های پزشکی و مراکز خدمات درمانی به دلیل نبود مشتری مجبور شده بودند که نیروهای خود را تعدیل کنند اما بارونق گرفتن این صنعت در امسال دوباره این مراکز سعی کردند تا نیروهای خود را بازیابی و مراکز خود را برای پذیرش بیماران تجهیز کنند اما متأسفانه دوباره ب ریزش مشتری‌ها در این شرایط ممکن است وضعیت دوران کرونا در این صنعت تکرار شود.
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور اذعان می‌کند: این در حالی است که بسیاری سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در حال سرمایه‌گذاری در این حوزه بودند که شرایط فعلی موجب شده تا برخی برای سرمایه‌گذاری دست نگاه‌دارند و این موضوع موجب توقف اجرای طرح‌های توسعه‌ای در مراکز خصوصی شود.
وی توضیح می‌دهد: کند شدن اجرا و توسعه شهرک‌های گردشگر سلامت از دیگر آسیب‌های وضعیت اخیر است که لازم است مسئولان کشور این مهم را موردتوجه قرار دهند.
ریزش گردشگران خارجی
نیکونام بابیان مطلب که متأسفانه با این وضعیت می‌توان گفت که به شرایط دوران کرونا بازگشتیم اذعان می‌کند: در حال حاضر وضعیت به شکلی است که وقت‌های رزرو شده قبلی گردشگران در این بخش طی این مدت به شکل گسترده‌ای لغو شده است و یک‌بار دیگر شاهد وارد آمدن آسیب جدی به این صنعت هستیم.
وی بیان می‌کند: اغتشاشات اخیر در کشور به‌صورت جدی به بدنه گردشگری سلامت در کشور و مشهد لطمه زده است و د طی دو ماه گذشته میزان ورود گردشگران از کشور عراق و دیگر کشورهای منطقه به کشور ما بیش از ۸۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.
وی بابیان اینکه در حوزه ورود گردشگران سلامت از اروپا شاهد کاهش و ریزش بیشتری هستیم بیان می‌کند: آمار کاهش مسافران خارجی از اروپا برای دریافت خدمات درمانی به ایران با کاهش ۹۰ تا ۹۵ درصدی همراه بوده است.
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور اذعان می‌کند: گردشگری سلامت صنعتی لطیف، ظریف و بسیار حساس است بنابراین کوچک‌ترین تنش اقتصادی، امنیتی و حتی سلامتی در کشورهای بازار هدف و کشور میزبان، موجب اثرگذاری و تنش در ورود گردشگران می‌شود.
نیکونام بابیان اینکه گردشگران افغانستانی و هم‌چنین عراقی علاقه وافری برای حضور در ایران و شهر مشهد برای دریافت خدمات درمانی دارند اظهار می‌کند: اما در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که حتی بعضاً گردشگران سلامت افغانستانی و عراقی با صرف هزینه چند برابری، برای استفاده از خدمات سلامت به کشور ترکیه سفر می‌کنند و علت اصلی آن‌هم وجود ثبات در آن کشور است و لذا این موضوع درنهایت موجب می‌شود که ما این بازار را از دست داده و شرایط به ضرر ما تمام شود.
فرصتی که می‌سوزد
آغاز صنعت گردشگری سلامت در ایران به اوایل دهه ۱۳۸۰ بازمی‌گردد که نهادهای ذی‌ربط و ازجمله وزارت بهداشت به آن توجه نشان دادند؛ قیمت مناسب و ارزان خدماتی مانند جراحی زیبایی، ناباروری، جراحی‌های تخصصی و وجود مراکز درمانی مجهز، صدها هزار بیمار و گردشگر پزشکی را از کشورهای همسایه ازجمله عراق، افغانستان، ترکمنستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، عمان به‌سوی ایران کشانده است.
حضور گردشگران خارجی در بیمارستان‌های اصلی و تخصصی کشور و به ویژه مشهد خود گواه استقبال از امکانات درمانی ایران برای جذب مشتریان خارجی است.
حضور روز افزون گردشگران سلامت در ایران به عوامل مختلف بستگی دارد که از جمله آنها می‌توان به وجود جراحان مجرب، قیمت پایین هزینه های جراحی، نرخ مناسب خدمات زیبایی، روند آسان اخذ ویزا، پایین بودن نرخ اقامت در ایران، وجود مراکز طبیعت درمانی و آب درمانی و... اشاره کرد. البته ایران در تبدیل شدن به قطب پزشکی منطقه، مسیر سختی داشته و با رقبایی جدی مواجه است امارات، ترکیه و هند از رقبای اصلی ایران در منطقه غرب آسیا و جنوب آسیا برای جذب گردشگران سلامت هستند این سه کشور هم دارای زیرساخت‌های بهتری در بخش گردشگری عمومی بوده و هم دارای ساختار نظام‌مندی در بخش گردشگری سلامت و پزشکی هستند که این مزایا می‌تواند رقابت را برای کشورمان سخت‌تر کند.
نگاهی به وضعیت بخش گردشگری سلامت و گردشگری پزشکی در کشورمان نشان می‌دهد که با وجود روند رو به افزایش فعالان این بخش و با وجود استقبال روزافزون برای طی روند درمانی در داخل ایران، اما همچنان فاقد استراتژی جامع و کلان در این بخش هستیم.
عدم وجود ساختار نظام‌مند برای سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری، ضعف بازاریابی و فقدان نظارت باعث شده تعدادی از شرکت‌ها و افراد فاقد شناسنامه درزمینهٔ جذب بیماران خارجی فعالیت کنند که باید نسبت به رفع آنها، چاره‌اندیشی شود.
این شرکت‌های فاقد شناسنامه به دلیل فقدان نظارت با ارتکاب تخلفات مختلف و سوءاستفاده، علاوه بر ایجاد اقتصاد ناسالم زیرزمینی عرصه را برای فعالیت شرکت‌های معتبر و قانونی تنگ کرده و باعث مخدوش شدن چهره جامعه پزشکی کشورمان نزد اتباع خارجی شده‌اند.
برخی آمار و گزارش‌ها نشان می‌دهد ارزش بازار گردشگری پزشکی و سلامت سالانه به ۶۰ میلیارد دلار می‌رسد که سالیانه بین ۱۰ تا ۲۰ درصد به ارزش آن اضافه می‌شود و سهم ایران از این بازار حدود ۱۰ میلیارد دلار تخمین شده است اما واقعیت اینست که کشور ما هنوز نتوانسته بیش از یک میلیون دلار از این بازار را جذب کند.
نظر شما