بازار؛ گروه بین الملل: پس از استقلال هند، تهران و دهلی نو پیمان دوستی به نام «صلح و دوستی ابدی» را امضا کردند. با فروپاشی شوروی، بروز بحران افغانستان و اهمیت‌یافتن کشورهای آسیای مرکزی برای هندوستان بسترهایی برای نزدیکی بیشتر ایران و هند فراهم شده است.
نگاه هند به ایران به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای و تأثیرگذار بر تحولات منطقه و جهان است. همچنین، در گذشته بسیاری از احزاب هند نیز به حمایت از برنامه هسته‌ای ایران پرداخته اند. افکار عمومی هند و دو حزب مهم کنگره و بی جی پی (از احزاب اصلی) هند نیز نگاه مثبتی به ایران دارند.
در واقع، رهبران هندی با وجود چالش‌ها و تحریم های ظالمانه غرب علیه ایران همواره کوشیده‌اند روابط خود با ایران را تا حدودی حفظ کنند و با درک نقش ایران، ضمن حفظ روابط با قدرت‌های بزرگ، حاضر به چشم‌پوشی از روابط خود با تهران نباشند
در واقع، رهبران هندی با وجود چالش‌ها و تحریم های ظالمانه غرب علیه ایران همواره کوشیده‌اند روابط خود با ایران را تا حدودی حفظ کنند و با درک نقش ایران، ضمن حفظ روابط با قدرت‌های بزرگ، حاضر به چشم‌پوشی از روابط خود با تهران نباشند.
روابط این دو همسایه همواره با تعاملات هدفمند در طول قرن‌ها همراه بوده است و رهبران و مقام های دو کشور همواره بر گسترش روابط سیاسی دوجانبه تاکید کرده اند. در عصر قدرت‌های منطقه‌ای مجال و فرصت مناسبی برای دو کشور مهیاست تا به روابط خود عمق و معنای بیشتری ببخشند. روابط ایران و هند صرفا رابطه‌ای سیاسی، اقتصادی یا حتی تاریخی نیست بلکه ارتباط بین تمدن‌هاست که در آن تمدن‌های بزرگ هندی و ایرانی از یکدیگر تأثیر بسزایی گرفته‌اند و هر دو کشور ایران و هند برای این روابط، احترام و جایگاه ویژه‌ای قائلند.
در صحنه جهانی نیز ایران و هند همچون دو همسایه نزدیک با یکدیگر همکاری میکنند. کشور هندوستان یکی از پهناور ترین و پرجمعیت ترین کشورهای دنیا این کشور با تنوع بسیار بالا فرهنگی و دینی و مذهبی در جنوب آسیا و از شمال غربی با پاکستان، از شمال با چین، بوتان، نپال و تبت و از شمال شرقی با برمه و بنگلادش همسایه است همچنین جنوب آن را اقیانوس هند پوشانده است.
اهمیت بندر چابهار برای هند
بندر چابهار ستون کلیدی چشم انداز هند – اقیانوس آرام برای اتصال اوراسیا با منطقه اقیانوس هند است. بندر چابهار دارای ظرفیت‌های عظیمی است و ایران میتواند با کمک هند این ظرفیت‌های بالقوه را به بالفعل دربیاورد.
مرداد ماه سال جاری وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراه های هند در شهر بمبئی در مراسمی به مناسبت "روز چابهار"، با بیان اینکه چابهار را به قطب مهم ترانزیت تبدیل می کنیم، این بندر را مسیری ارزان تر، کوتاه تر، سریع تر و قابل اعتمادتر از هند به آسیای میانه از طریق ایران توصیف کرد.
ساربادانا سونووال، وزیر بنادر و کشتیرانی هند در این مراسم اعلام کرد که چشم انداز هند این است که بندر شهید بهشتی در چابهار را به یک قطب ترانزیت تبدیل کند و آن را برای اتصال به کریدور شمال-جنوب با هدف دسترسی به کشورهای آسیای میانه پیوند دهد. وی تاکید کرد که هند مشتاق است از مشوق های بندر شهید بهشتی و منطقه تجارت آزاد چابهار برای شرکت های تجاری و لجستیکی استفاده کند.
وی هم چنین در دیداری که در تابستان امسال با رستم قاسمی، وزیر راه در تهران داشت گفته بود با دستور رئیس جمهوری هند به دنبال ارتقای روابط اقتصادی از طریق سرمایه‌گذاری در این بندر هستیم.
وی نیز در این دیدار آمادگی دولت ایران را برای انعقاد قراردادی بلندمدت با هدف سرمایه‌گذاری هندی‌ها در بندر چابهار جهت فعال‌تر کردن کریدور شمال - جنوب و توسعه ترانزیت کالا از این بندر اعلام کرده بود.
روابط تجاری ایران و هند
اخیرا وزارت بازرگانی هند با اعلام رشد ۵۳ درصدی تجارت این کشور با ایران در نیمه نخست ۲۰۲۲ گفت که میوه و فرآورده‌های نفتی مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به این کشور بوده است. وزارت بازرگانی و صنعت هند در گزارش جدیدی در خصوص تجارت با ایران اعلام کرد حجم کل تبادلات دو کشور در نیمه نخست سال جاری میلادی به ۱ میلیارد و ۳۷۳ میلیون دلار رسیده است.
تبادلات تجاری دوجانبه تهران و اسلام اباد در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ رشد چشم گیری را تجربه کرده و افزایش ۵۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال رسیده است. حجم کلی مبادلات تجاری ایران و هند در نیمه نخست سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۸۹۷ میلیون دلار اعلام شده بود.
واردات هند از ایران در نیمه نخست امسال نیز رشد قابل توجه ۵۴ درصدی داشته و به ۳۳۵ میلیون دلار رسیده است. هند در مدت مشابه سال قبل ۲۱۷ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.
برنج باسماتی مهم‌ترین کالای صادراتی هند به ایران در نیمه نخست امسال بوده است به طوری که ۶۰ درصد از کل صادرات هند به ایران در این دوره معادل ۶۳۰ میلیون دلار مربوط به برنج باسماتی بوده است.
انواع میوه نیز مهم‌ترین کالای وارداتی هند از ایران در شش ماهه نخست ۲۰۲۲ بوده است. هند ۹۰ میلیون دلار در این دوره میوه از ایران وارد کرده که معادل ۲۷ درصد کل واردات از ایران بوده است. فرآورده‌های نفتی با ۸۱ میلیون دلار معادل ۲۴ درصد دومین کالای وارداتی هند از ایران بوده است.
هند ششمین مقصد صادراتی ایران پس از چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان بوده است. چای سیاه، اکسید آلومینیوم، موز، زغال سنگ و شکر از دیگر اقلام وارداتی ایران از هند هستند.
در میان کالاهای صادراتی ایران به هند متانول صدر نشین است و پس از آن آمونیاک بدون آب، محصولات آهنی اسفنجی، پسته، اوره، ورق فولادی، خرما و پلی اتیلن قرار دارند.
حضور ایران و هند در کریدورهای بین المللی
در سال ۱۳۹۹ یک اندیشکده پاکستانی تاکید کرد که کریدور اقتصادی شمال- جنوب که پلی برای ارتباط هند به اروپا از طریق بند چابهار ایران است ، می تواند به یک رقیب اقتصادی برای کانال سوئز در منطقه خاورمیانه تبدیل شود.
مرکز مطالعات "گلوبال ویلج اسپیس" پاکستان در گزارشی نوشت: دو دهه قبل ایران، هند و روسیه توافق سه جانبه ای را امضا کردند تا بتواند با تاسیس یک کریدور حمل و نقل دریایی، زمینی و ریلی، زمان و هزینه ارسال کالاهای هندی به اروپا را کاهش دهند و همزمان گامی برای تقویت موقعیت خود در منطقه برداشته باشند.
در این گزارش آمده بود که چنانچه این سه کشور کلیدی این کریدور بتوانند از این پروژه به نحو احسن استفاده کنند، و ارتباط ۷۲۰۰ کیلومتری کشورهای مسیر کریدور را برقرار کند، این طرح می تواند رقیبی برای کانال سوئز مصر شود. کریدور شمال جنوب در عین حال میتواند امتیاز قابل توجهی برای ایران در رقابت با امارات متحده عربی و عربستان سعودی به شمار آید.
این کریدور شامل مسیرهای حمل و نقل دریایی، زمینی و ریلی میان ایران، هند و روسیه است و می تواند به آسانی شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا را به شمال اروپا وصل کند و نه تنها جایگزین مناسبی برای کانال سوئز مصر باشد بلکه حتی با ابتکار "یک کمربند و یک جاده" (جاده ابریشم سابق) چین نیز رقابت کند.
در این زمینه وزارت بازرگانی هند نیز پیشتر اعلام کرده بود که این مسیر می تواند زمان حمل و نقل را تا ۴۰ درصد و هزینه را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
شایان ذکر است که روزنامه اکونومیک تایمز شهریور امسال در گزارشی نوشت که این کریدور موسوم به(INSTC) از بازه زمانی اردیبهشت تا تیر و در بحبوحه تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از جنگ اوکراین، حجم بیشتری از تجارت میان هند و روسیه را از طریق ایران را تسهیل کرده است.
خطوط کشتیرانی ایران حدود ۳ هزار تن کالا و ۱۱۴ کانتینر را در امتداد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، بین ماه می تا جولای (اردیبهشت تا تیر) حمل کرده است. به گفته منابع آگاه، در حال حاضر بیشتر کالاهایی که از طریق ایران در این مسیر حمل می شود، محموله‌های تجاری بین روسیه و هند است.
خطوط کشتیرانی ایران در اوایل آوریل (فروردین ماه) اقدام به تشکیل کارگروه عملیاتی توسعه حمل‌ونقل در مسیر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کرده است و این شرکت تاکنون بالغ بر ۳۰۰ فروند شناور را برای ارسال کالا از این کریدور فراهم کرده است.
قرارداد کریدور حمل و نقل شمال به جنوب در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۰ (۲۲ شهریور ۱۳۷۹) میان روسیه، ایران و هند در سنت پترزبورگ امضا شد. آذربایجان در سال ۲۰۰۵ به این قرارداد پیوست. سایر کشورهای غیرکلیدی این پروژه عبارتند از بلاروس، بلغارستان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، عمان، تاجیکستان، ترکیه و اوکراین. این پروژه مسیرهای چون اروپای شمالی و غربی، فدراسیون روسیه، قفقاز، خلیج فارس (مسیر غربی)، آسیای مرکزی، خلیج فارس (مسیر شرقی) و دریای خزر، ایران، خلیج فارس (مسیر مرکزی) را به یکدیگر متصل می‌کند.
با پیدایش اقتصادهای نوظهور چین و هند در شرق و تقابل غرب و آمریکا علیه روسیه و همچنین تحریم‌های همه جانبه علیه مسکو، ایران و این کریدور نقش مهمی در حمل و نقل حجم زیادی از تجارت میان هند و روسیه ایفا میکنند.
سردی روابط هند و امریکا
در خرداد ماه سال جاری در حالی که آمریکا از هند خواسته بود واردات منابع انرژی خود را از روسیه افزایش ندهد، این کشور بیش از ۳۱ برابر نسبت به سال قبل بیشتر نفت وارد کرد.
هند طی مدت ۲۰ روز ۶ برابر مدت مشابه سال گذشته زغال سنگ از روسیه وارد کرده است. در همین بازه زمانی، واردات نفت دهلی نو از روسیه بیش از ۳۱ برابر افزایش یافت.
طبق گفته یکی از مقامات دولت هند، این کشور قصد دارد خرید نفت ارزان‌قیمت روسیه را ادامه دهد و دلیل آن کاملاً اقتصادی است.
در همین راستا، در شهریور امسال هم رئیس نشست بریکس اعلام کرد دهلی نو خود را در جنگ تحریمی کنونی بین غرب و روسیه بی طرف می داند و با وجود فشار تحریم ها، «در هر زمینه ای که لازم باشد» به همکاری با مسکو ادامه خواهد داد.
رئیس مجمع تاکید کرد: زمانی که عملیات نظامی روسیه در اوکراین آغاز شد، طبیعتاً بر هند فشار وارد شد تا واردات نفت روسیه را متوقف کند. اما وزارت امور خارجه مجبور شد این فشار را دفع کند. به طرف روسی اطمینان داده شد که عرضه‌ها متوقف نخواهد شد و رژیم تحریم‌ها به هیچ وجه بر روابط بین کشورهای ما تأثیر نخواهد گذاشت.
نظر شما