استقبال اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای از جایگزینی مسیر ترانزیتی ایران به جای روسیه

بازار؛ گروه بین الملل: شکل گیری و ادامه جنگ میان روسیه و اوکراین منجر به شکل گیری برخی تغییرات در ژئوپولیتیک منطقه اوراسیا و قفقاز شد. از شکل گیری دور جدیدی از تحریم ها علیه مسکو گرفته تا جایگزین سازی سامانه پرداخت مالی «میر» که همگی در راستای این جنگ به وجود آمد.

اما به احتمال زیاد، بخش ترانزیت جاده ای و ریلی از جمله بخش های مهمی است که بیشترین تاثیرپذیری را از این جنگ داشت که نقطه اوج آن را میتوان در تغییرات شکل گرفته در میزان اهمیت سه شاخه کمربند و جاده یافت که شاخه شمالی آن به عنوان بزرگترین و مهمترین شاخه با عبور از خاک روسیه، بار صادراتی چین را در قالب طرح کمربند و جاده به سمت اروپا رهسپار می کرد.

شاخه جنوبی عبوری از ایران اما به دلیل وجود تحریم های اقتصادی علیه تهران، چندان در کانون توجه چینی ها قرار نداشت. اکنون با شکل گیری تحریم های گسترده علیه مسکو طی ماه های اخیر و نیاز چین به قدرتمندسازی بیشتر اقتصاد خود در پس همه گیری کرونا و اتخاذ سیاست «کووید صفر» در این کشور، به نظر می رسد شرایط ژئوپولیتیک کمربند و جاده نیز در حال دگرگونی است؛ تحولی که مسیر شاخه جنوبی را برای طرف چینی پر اهمیت تر کرده است.

سفر رئیس اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای به ایران

اهمیت مسیر شاخه جنوبی کمربند و جاده عبوری از ایران، درست از جایی مشخص می شود که «آمبرتو دی پِرِتو» هفته گذشته با سفر به ایران و دیدار با مقام های ارشد وزارت راه و شهرسازی، سازمان راهداری، وزارت خارجه و همچنین بخش حمل و نقل سازمان اکو در تهران دیدار کرد.

بلندپایه ترین مقام حمل و نقل جاده ای جهان با تاکید بر نقش ایران در توسعه ترانزیت بین المللی میان شرق و غرب اعلام کرد که در سال ۲۰۲۱، میزان ترانزیت ایران در همه بخش ها به طور متوسط، تا ۶۸ درصد افزایش یافته و این در حالیست که در بخش جاده ای، این رقم بیش از ۱۰۰ درصد رشد داشته است.

وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود اعلام کرد که بر اساس تخمین اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای (IRU) میزان ترانزیت جاده ای ایران تا پایان سال ۲۰۲۲، بیش از ۲۵ درصد دیگر افزایش خواهد یافت.

دی پرتو در ادامه سخنان خود ضمن ابراز رضایت از میزان پیشرفت ایران در توسعه ترانزیت جاده ای گفت: تقریبا تمام کشورهای منطقه خاورمیانه، نقشی کلیدی در توسعه تجارت و حمل و نقل بین المللی ایفا می کنند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. رشد بخش حمل و نقل ایران طی سال های اخیر بسیار خوب بوده و این کشور، رتبه نخست را در صدور سارنامه های TIR در سال ۲۰۲۱ به خود تخصیص داده است.

افزایش ترانزیت میان ترکمنستان و ترکیه از مسیر ایران

رئیس اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای در بخش دیگری از سخنان خود از افزایش مبادلات بار جاده ای میان ترکمنستان و ایران که طی دوران همه گیری کرونا به شکل مشهودی کاهش پیدا کرده بود خبر داده و گفت: همه بر این باور هستند که گشوده شدن مرزهای ترکمنستان منجر به اتصال چین به ترکیه و اروپا از طریق ایران شده و کریدور جنوبی را به جایگزینی مناسب برای شاخه شمالی تبدل خواهد کرد.

توافق IRU و سازمان اکو برای توسعه ترانزیت

دی پرتو در بخش دیگری از سفر خود به تهران و دیدار با «خسرو ناظری» دبیرکل سازمان اکو، با تجلیل از نقش فعالانه و مثبت این سازمان در راه اندازی کریدور اسلام آباد – تهران – استانبول (ITI) گفت که برای چندین دهه از راه اندازی این کریدور صحبت می شد و ما موفق شدیم با همکاری سازمان اکو، این رویا را به واقعیت تبدیل نماییم.

دو طرف در جریان این دیدار، همچنین بر لزوم تقویت همکاری های دوجانبه میان IRU و اکو در بخش توسعه ترانزیت و تسهیل مواردی چون مقررات گمرکی، راه اندازی سامانه های دیجیتال صدور بازنامه و اسناد از جمله مجوز عبور و ویزای رانندگان مسیرهای ترانزیتی در محدوده جغرافیایی سازمان اکو به توافق رسیدند.

لزوم بهره برداری حداکثری از ظرفیت سازمان های بین المللی

دیدار و توافق دبیرکل اکو و رئیس اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای در کنار راه اندازی کریدور ITI بیش از هر موضوع دیگری، این نکته را هویدا می سازد که برای دستیابی به موفقیت های عملیاتی در توسعه مسیرهای ترانزیتی کشور، می بایست از ظرفیت های سازمان های بین المللی همچون UN ESCAP و اکو، بهره برداری های لازم را به عمل آورد.

لازم به ذکر است که در حال حاضر و با توجه به ادامه تحریم های اقتصادی علیه ایران، همکاری در چارچوب سازمان های بین المللی با شرکای تجاری ایران، می تواند فشار ناشی از تحریم ها را تا حدی کاهش داده و از امتیازات گنجانده شده در اساسنامه این سازمان ها برای اعضای خود، در راستای توسعه مسیرهای ترانزیتی استفاده لازم را به عمل آورد.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که راه اندازی کریدور ITI که از آن به نام کریدور اکو نیز یاد می شود، درست در اوج دوران تحریم و با تلاش حداکثری سازمان اکو انجام شد و ادامه این مسیر می تواند کمک های شایانی به بهره برداری از ظرفیت های ترانزیتی کشور با همکاری همسایگان که از اولویت های دولت سیزدهم است، داشته باشد.