نان در تنور کارگران خبازی گرم نیست| دستمزدها کفاف زندگی را نمی دهد

دریا قدرتی پور؛ بازار: قصه ناتمام آتش و تنور، داستان زندگی کارگرانی است که قوت غالب سفره ها را تأمین می‌کنند اما تنور و سفره آنها هُرم چندانی ندارد و برای آنها نان را از هر طرف بخوانی درد است.

مسائل و مشکلات کارگران خباز یکی‌دوتا نیست؛ کارگرانی که باید رنج گرانی را تحمل کنند اما بهره‌ای از افزایش دستمزد ناچیز سالانه کارگران نمی‌برند و همین می شود که به همان لقمه نانی که کارفرمایان در سفره هایشان می گذارند بسنده کنند.

حقوقشان کمتر از پایه است و معیشتشان با مشکل روبه رو شده است. به گفته کسانی که در این شغل هستند، از سال ها پیش حقوق کارگران نانوا افزایش نیافته و این موضوع باعث شده که این قشر به سختی نان را بر سر سفره هایشان ببرند.

حمایت نمی شویم

یکی از کارگران خباز که در خیابان عسگریه مشغول به کار است در گفت و گو با بازار با اشاره به اینکه هم اکنون، حقوق یک کارگر نانوا روزی حدود ۱۵۰ هزار تومان است که با احتساب چهار تعطیلی در ماه به چهار میلیون تومان هم نمی رسد، می گوید: این در حالی است که با حذف ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی، درد و رنج کارگران خباز بیشتر شده است و تنور زندگیشان دیگر گرم نیست.

این وضعیت حالا بسیاری از کارگران خباز را گلایه مند کرده و آنها نسبت به وضعیت دستمزد خود اعتراض دارند و دریافتی های خود را ناعادلانه می دانند.

ثابت ماندن نرخ دستمزد این کارگران در حالی است که با حذف ارز ترجیحی و گران شدن نان وضعیت آنها تغییر خاصی نکرده است.

کارگر نانوا دیگری که در میدان طوقچی در نانوایی سنگکی مشغول است نیز از این موضوع چندان راضی نیست. این کارگر خباز به بازار می گوید: ما از جمله اقشاری هستیم که هیچ حمایتی نمی شویم و این مشکل سال هاست وجود دارد و هیچ تدبیری برای آن اندیشیده نشده است.

به گفته جعفری، این ثابت ماندن دستمزدها باعث شده که کارفرمایان نیز سو استفاده کنند و با وجود اینکه کالاهای اساسی گران شده است دستمزدهای ما بر همان منوال باقی بماند و هر سال درصد ناچیزی بر آن اضافه شود.

وی تاکید می کند: یک کارگر خباز فارغ از اینکه چه کاری انجام می‌دهد باید زودتر از همه در ساعت پنج صبح از خواب بیدار شود و شب هم دیرتر از همه به خانه برگردد.

وی می‌افزاید: البته کارگران خباز که مثلا از شهرستان‌های دور به خبازی‌های مستقر در شهرها می‌آیند، شب را در محل کار خود صبح می‌کنند، چون که خانه رفتن و استراحت کردن عملا در این شرایط معنایی ندارد؛ چراکه کارگر باید شش صبح کارش را شروع کند.

تا پیش از این کارفرمایان این بهانه را داشتند که نرخ نان ثابت مانده و همین توجیهی بود بر اینکه دستمزد کارگرانشان را افزایش ندهند اما اکنون هم که وضعیت تغییر کرده باز هم دستمزد کارگران خباز بر همان منوال است

جعغری تاکید می کند: از طرفی برخلاف کارهای دیگر که فرد در محل کارش است اما کاری برای انجام دادن ندارد، کارگر خباز به غیر از ساعت‌های استراحتی که از قبل با کارفرما توافق کرده، باید بی‌وقفه کار بکند و این یعنی اینکه خانواده‌ و دوست را کم کم فراموش کند و با کارش زندگی کند.

نرخ های ثابت بهانه کارفرمایان

تا پیش از این کارفرمایان این بهانه را داشتند که نرخ نان ثابت مانده و همین توجیهی بود بر اینکه دستمزد کارگرانشان را افزایش ندهند اما اکنون هم که وضعیت تغییر کرده باز هم دستمزد کارگران خباز بر همان منوال است.

به گفته این کارگران، قیمت ها چند برابر شده اما مزد کارگران هنوز جزئی است و این شرایط باعث شده که بسیاری از کارگران شغل خود را تغییر دهند.

به عنوان مثال، براساس نرخ‌نامه رسمی، قیمت نان بربری ماشینی آزاد به شکل میانگین پنج هزار تومان است و این قیمت برای نان های یارانه ای برابر با دو هزار و ۶۰۰ تا سه هزار تومان است.

این نرخ ها برای نانوایان آن طور که باید و شاید به صرفه نیست و همین باعث می شود که از دستمزد کارگر کم گذاشته شود، بماند که در برخی از این نانوایی ها تخلفاتی انجام می شود که منفعت صاحبانشان را در پی دارد اما برای کارگران سودی ندارد.

نان را از سفره نانوایان حذف نکنید

طی چند ماهی که کرونا شیوع یافته بود و در زمان جولان این ویروس همواره کارگران خباز در محل کارشان حاضر بودند و دچار زحمات زیادی شدند اما آنچنان که باید از آنها حمایت نشد.

کارگر دیگری که در خیابان ۲۴ متری در یک نانوایی کار می کند با اشاره به وضعیت نامناسب بهداشتی کارگران خباز و فضای غالبا پررفت و آمد نانوایی‌ها، به بازار می گوید: ما از وضعیت دستمزدی و بیمه ای و مزایای شغلی رضایت نداریم ولی به علت وضعیت بد اشتغال در اصفهان مجبوریم که به تمامی مشکلات تن بدهیم.

و اما علی یزدانی رئیس انجمن صنفی کارگران خباز اصفهان در این ارتباط به بازار می گوید: به طور کلی نان یک کالای سیاسی است. به همین خاطر همیشه باید در دسترس مردم باشد و مردم بتوانند آن را به راحتی بخرند و در عین حال، دولت باید به فکر افزایش دستمزد و حمایت اجتماعی فوری از کارگران باشد.

وی می افزاید: در حال حاضر، درآمد خبازان در کل کشور بسیار اندک است و آن‌ها از تامین حداقل‌های معیشتی خود ناتوانند.

یزدانی تصریح می کند: مسئولان باید دقت کنند که خبازان، با وجود فشارهای بسیار در دوره کرونا، هیچگاه تولید خود را کاهش ندادند و در تمام مدت کرونا با وجود تنگناهای بسیار، کار و تولید کرده‌اند.

وی ادامه می دهد: در چنین تصویری از وضعیت نامناسب بهداشتی، دستمزدی و معیشتی کارگران خباز که در کل کشور با درجات متفاوت حاکم است، به نظر می‌رسد دولت و نهادهای حمایت اجتماعی و درمانی، نقش و مسئولیت مهمی در حفاظت از سلامت و معیشت کارگران خباز دارند.

کارگرانی زیر خط فقر

کارگران خباز در این خصوص معتقدند مسئولان باید در زمینه دستمزد کارگران خباز نیز بازنگری داشته باشند تا این قشر از جامعه در این حد زیر خط فقر نبوده و بتوانند مشکلات معیشتی‌شان را حل کنند.

اما یزدانی، راه‌حل دیگری را برای بهبود وضعیت کارگران خباز اضافه می‌کند: به نظر من یک راه‌حل این است که دولت به خبازان سوبسیدهای حمایتی بیشتر و گسترده‌تری تخصیص دهد تا خبازان برایشان کار در این بخش صرفه داشته باشد و از عهده تامین هزینه‌های زندگی‌شان برآیند.

وی ادامه می دهد: میزان سوبسیدهای کنونی بسیار اندک است و فشار زیادی به خبازان وارد می‌شود. بسیاری از کارگران این بخش زیرخط فقر هستند. از سوی دیگر قیمت‌گذاری واحدی هم بر این بخش حاکم نیست و دولت خبازان را به حال خود رها کرده است. در یک کلام، به نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ای برای نان و نانوایان و نان نانوایان در کشور وجود ندارد.

وی افزود: دولت و مسئولان باید بدانند که خواسته‌های کارگران خباز هم صنفی و هم قانونی است و اگر به این خواسته‌ها ترتیب اثر داده نشود، مشکلات حادتر خواهد شد.

در این ارتباط حسن ضیایی کارشناس اقتصادی می گوید: این یک واقعیت است که در شرایط فعلی مشخص نبودن معیار مشخص و تعریف نشده برای کارگران خباز باعث شده که این کارگران از لحاظ میزان دستمزد در مضیقه باشند.

شرایطِ کارِ کارگران خباز همانند سایر کارگرانی که در مشاغل سخت کار می‌کنند همانند آنهایی که با تنور، مواد شیمیایی، گرد وغبار و سایرآلاینده‌های محیطی سروکار دارند، به معنای واقعی کلمه «غیرقابل تحمل» است

وی ادامه می دهد: این در حالی است که بر اساس ماده ۴۱ قانون کار، شورای عالی کار، دستمزد کارگران را بر اساس نرخ تورم و سبد معاش خانوار تعیین می کند اما این موضوع تا کنون شامل حال کارگران نانوا نشده است و دستمزدهایشان نه تنها سالانه افزایش نیافته بلکه تنها بر اساس میزان فروش نان تعیین می شود.

لزوم اجرای ماده ۹۱ و ۵۲ قانون کار

ضیایی تاکید می کند: با در نظر گرفتن همه این موارد، شرایطِ کارِ کارگران خباز همانند سایر کارگرانی که در مشاغل سخت کار می‌کنند یعنی افرادی که با تنور، مواد شیمیایی، گرد و غبار و سایرآلاینده‌های محیطی سروکار دارند، به معنای واقعی کلمه «غیرقابل تحمل» است.

وی ادامه می دهد: طبیعتا این امر اقتضا می‌کند که نهادهایی که بر شرایط کار آنها نظارت می‌کنند؛ اقداماتی موثر و راهگشا برای کاهش آلام آنها اقتضا کنند.

این کارشناس اقتصادی بیان می کند: این حرف به معنای اجرای قوانین حمایتی موجود (ماده ۹۱قانون کار و تبصره‌های آن) است. حتی ماده ۵۲ قانون کار که ذکر کرده است که در کارهای سخت‌وزیان آور ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز کند برای «شاطر» که شغلش سخت شناخته شده است؛ اجرایی نمی‌شود و یک شاطر روزی ۱۶ ساعت کار می‌کند.

در حالی که هر روز مخارج زندگی بیشتر می شود ولی کارگران خبازی‌های کشور نسبت به نحوه افزایش حقوق خود شاکی هستند و این روند را غیرقانونی می‌دانند. آنها معتقدند افزایش حقوق کارگران براساس افزایش قیمت نان معنا و مفهومی ندارد و در صورت گران شدن قیمت نان، بازهم این کارگران هستند که آسیب می‌بینند.

لازم است از کارگرانی که نقش اساسی در تامین قوت غالب مردم دارند حمایت های موثر شود تا لقمه های نان از سفره کارگران خباز حذف نشود.