بازار- گروه استانها: ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف‌آباد، باجگیران و اینچه برون با ایران است که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده‌ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف‌آباد انجام می‌شود.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است که این مرز در محدوده شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد قرار دارد.
متأسفانه در طی دو سال گذشته تردد به ترکمنستان در سایر مرزها متوقف بود و بعد از مدتی مسیرهای ریلی صرفاً در مرزهای سرخس، لطف‌آباد و اینچه برون فعال شد و مسیرهای زمینی فقط در مرزهای تجاری سرخس و لطف‌آباد استان خراسان رضوی با روش جابه‌جایی کشندهو با اعمال محدودیت برقرار بود.
آنچه گذشت
چهارم اسفندماه ۱۳۹۸ در پی شیوع ویروس همه‌گیر کرونا هر دو مسیر زمینی و ریلی گذرگاه مرزی سرخس با ترکمنستان بسته شد تا اینکه مسیر ریلی این گذرگاه اواخر خردادماه سال ۱۳۹۹ بازگشایی شد.
مرز جاده‌ای سرخس نیز از ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ با شرایط خاص بازگشایی شد و از آن تاریخ به بعد مقرر شد تا تردد و حمل بار صادراتی و ترانزیتی در مرز سرخس تنها به‌وسیله انتقال بار توسط کفی یا یدک از ناوگان ایرانی به ناوگان ترکمنستانی انجام شود.
به گزارش خبرنگار بازار بر این اساس در مرز جاده‌ای سرخس، تردد ناوگان باری بین‌المللی به دو صورت انجام می‌شد. درروش اول که عمدتاً شامل محموله‌های باری به مقصد ترکمنستان است، حمل کالاها از طریق تبادل یدک صورت می‌گرفت؛ به این صورت که محموله توسط ناوگان خارجی حدود ۳۰۰ متر وارد خاک ترکمنستان شده و در آنجا یدک از کشنده جداشده و دوباره به داخل کشور بازمی‌گردد. در ادامه کشنده ترکمنی به محل یدک مراجعه کرده و پس از انتقال محموله به مقصد نهایی خود مجدداً یدک را به مکان قبلی منتقل کرده و در ادامه کشنده اول یدک مربوطه را به داخل کشور منتقل می‌کند.
درروش دوم که تقریباً از اواسط خرداد انجام پذیرفت، صرفاً برای بارهای به مقصد کشورهای آسیای میانه بود که در این روش، محموله به‌صورت مستقیم و با عبور از کشور ترکمنستان به سمت مقصد حمل می‌شد.
بنا بر اظهارات مسئولان روش جابه‌جایی حمل کالاها از طریق تبادل یدک، تقریباً هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا انجام‌شد و البته تاکنون نیز ادامه دارد و لذا همین موضوع موجب نارضایتی بسیاری تجار و بازرگانان ایرانی شد.
این در حالی است که توقف کامیون‌ها در مرز لطف‌آباد نیز به دلیل طولانی شدن از حوصله بسیاری از رانندگان خارج‌شده و این موضوع نیز به اعتراض بسیاری از رانندگان کامیون‌ها و البته شرکت‌های حمل‌ونقل منجر شد.
این موضوع که برخلاف شیوه‌های معمول و شناخته‌شده حمل‌ونقل بین‌المللی است مورد اعتراض رانندگان، صاحبان بار و شرکت‌های بین‌المللی حمل‌ونقل قرار گرفت و موجب شد تا بسیاری از رانندگان و صاحبان شرکت‌های حمل‌ونقل بار از انتقال بار و حمل آن به مرزهای ترکمنستان سر باز بزنند و این موضوع در نهایت به اعتراض انجمن‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در استان خراسان رضوی ختم شد.
بی‌رغبتی ناوگان ایرانی
رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: اخذ عوارض و یا محدودیت‌های اعمال‌شده از طرف ترکمنستان که هم‌زمان با شیوع کرونا آغاز شد به کاهش مراودات تجاری منجر شده است.
احمد زمانیان یزدی بابیان اینکه خوشبختانه با تعاملات سیاسی که در حد مقامات عالی‌رتبه کشور از جمله رئیس‌جمهور و سایر مسئولان انجام شد در حال حاضر شاهد برداشتن برخی موانع بر سر راه ترانزیت کالا از طریق ترکمنستان هستیم اذعان کرد: خوشبختانه مطابق توافقات صورت گرفته از نهم مهرماه ترکمنستان عوارض حمل کالای ترانزیت توسط ناوگان ایرانی بر پایه «پیمایش» را که معادل یک و نیم دلار به ازای هر تن کیلومتر حمل کالا در قلمرو آن کشور بود، اختصاصاً برای ناوگان ایرانی لغو کرد.
وی بابیان اینکه این موضوع موجب پررنگ‌تر شدن روابط و حضور ناوگان ایرانی خواهد شد اذعان کرد: پیش‌از این به دلیل مشکلاتی که برای حضور خودروهای ایرانی در این کشور وجود داشت و محدودیت‌های اعمال‌شده لذا شاهد وارد شدن برخی خسارات به خودروهای ایرانی بودیم.
زمانیان یزدی گفت: همین موضوع موجب شده بود تا بنا بر اجبار کامیون‌های ایرانی بار خود را در مرز به کشنده‌های ترکمنستانی تحویل دهند تا آن‌ها بار را به مرز ازبکستان ببرند لذا برخی از مشکلات مانند سرقت از یدک‌ها و بار ناوگان ایرانی و آسیب به کفی ها و خسارت به شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی هیچ رغبتی برای رانندگان ایرانی باقی نگذاشته بود.
وی بیان کرد: بعد از تهران، خراسان رضوی دارای بیشترین شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی در کشور است که این مجموعه‌ها توانسته‌اند با تعامل مناسب با بازرگانان پنج کشور آسیای مرکزی و افغانستان جهت حمل بار این کشورها بازاریابی مناسبی انجام دهند.
رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی با اشاره به این موضوع تلاش همسایگان کشور ما در بخش ترانزیت عموماً باهدف اقتصادی است و این سیاست‌ها موجب ایجاد مزیت ترانزیتی برای آن‌ها و کاهش سهم ترانزیت کشور ما خواهد شد ادامه داد: امروز که تحریم‌ها در ترانزیت مشکلاتی ایجاد کرده است باید باسیاست‌های یکپارچه به دنبال رفع این مشکلات باشیم.
توسعه روابط
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان نیز در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا ترکمنستان از صدور ویزا برای اتباع ایرانی خودداری و شرایط بسیار سخت‌گیرانه‌ای را حتی برای محموله‌های منتقل‌شده از طریق ناوگان ریلی اعمال کرد.
مجید محمد نژاد افزود: اگرچه تحریم‌ها همیشه یکی از مشکلات تجار بوده اما خوشبختانه با برقراری ارتباطات دیپلماتیک با کشورها خصوصاً همسایگان ایران و با رویکردی که دولت سیزدهم در خصوص توجه ویژه به همسایگان نشان داد در حال حاضر شاهد بهبود روابط تجاری هستیم.
وی بابیان اینکه توسعه روابط دیپلماتیک بین دو کشور می‌تواند اعتمادسازی نماید ادامه داد: هر آنچه این روابط بیشتر شود اعتمادسازی نیز طبیعتاً بیشتر خواهد شد.
وی در این خصوص تأکید کرد: البته بایستی تجار نیز به تعهداتشان پایبند بمانند تا بتوان هرچه بیشتر روابط را باقدرت توسعه داد.
در سفر رئیس‌جمهور ترکمنستان به ایران۱۳ سند همکاری با عنوان تفاهم تجاری–اقتصادی،علمی–فنی و فرهنگی به امضا رسید که نویدبخش بهبود روابط مناسب با ترکمنستان است
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان بابیان اینکه راه‌اندازی اتاق مشترک ترکمنستان ایران، مذاکرات برای انجام ترانزیت با هزینه پایین‌تر،ایجاد سامانه برخط بین دو کشور می‌تواند ما را به رونق گذشته نزدیک نماید و دلیلی گردد که دوباره دوران طلایی ارتباطات را نظاره کنیم بیان کرد: در سفر رئیس‌جمهور ترکمنستان به ایران۱۳ سند همکاری با عنوان تفاهم تجاری–اقتصادی،علمی–فنی و فرهنگی به امضا رسید که نویدبخش بهبود روابط مناسب با ترکمنستان است.
محمد نژاد تأکید کرد: البته تنها هموارسازی مسیر تجارت در این زمینه کار ساز نیست بلکه آشنایی بازرگانان با مباحث برندینگ می‌تواند جایگاه قابل‌رقابتی برای ما و کالاهایمان در جهان تجارت باز کند.
وی یادآور شد: نکته مهم دیگر ورود پرقدرت کسب‌وکارها در فضای دیجیتال است که تجار ما بایستی با ابزارهای تجارت مدرن آشنا شوند تا رونق تجارتشان را شاهد باشند.
روابط ایران با ترکمنستان
خراسان رضوی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه هم‌مرز است که این کشورها به دلیل راه نداشتن به دریای آزاد مجبورند تا نیازهای خود را از طریق مرزهای زمینی و کشورهای همسایه تأمین کنند، بنابراین استان خراسان رضوی علاوه بر مزیت هم‌جواری از مزیت ترانزیتی نیز برخوردار است.
در این میان کشور ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای برای تجارت خارجی کشور و به‌ویژه اقتصاد خراسان رضوی دارد. این کشور شاهراه ورود ایران به آسیای میانه محسوب می‌شود.
بیشترین صادرات ایران به ترکمنستان را مواد غذایی، فلز و محصولات فلزی، وسایل نقلیه، محصولات صنایع سبک، تجهیزات، لوازم‌خانگی، محصولات شیمیایی، لوازم برقی، مصالح ساختمانی و ... تشکیل می‌دهد. بیشترین واردات ایران از ترکمنستان را می‌توان محصولات بخش سوخت و انرژی، محصولات کشاورزی، محصولات شیمیایی، محصولات نساجی و ... دانست.
بیشترین صادرات استان خراسان رضوی به ترکمنستان را نیز لوازم‌خانگی، فلز و محصولات فلزی و محصولات شیمیایی تشکیل می‌دهد. صنایع استان خراسان رضوی با توجه به نزدیکی به بازار ترکمنستان هرساله مبادلات تجاری و صنعتی گوناگونی با همسایه شمالی کشور دارند که در صورت تسهیل شرایط تجاری این مبادلات می‌تواند رشد گسترده‌ای را نیز شاهد باشد.
تهران و عشق‌آباد فرصت‌های بسیاری برای افزایش همکاری‌ها در حوزه اقتصادی دارند. در چنین شرایطی دیپلماسی اقتصادی ایران ترکمنستان و افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و هم‌افزایی اقتصادی در حوزه‌های مختلف می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی دو کشور و گسترش روابط اقتصادی و تجاری دو کشور و درنهایت ایجاد روابط راهبردی در حوزه اقتصاد شود.
ایران و ترکمنستان روابط خوبی بعد از استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ دارند. ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از آن به بعد دو کشور به‌رغم برخی فراز و نشیب‌های کوتاه‌مدت روابط خوبی داشته و درزمینهٔ اقتصادی، حمل‌ونقل، پیشرفت‌های زیربنایی و انرژی روابط خوبی داشته‌اند.
ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد. خط راه‌آهن تاجان- مشهد- سرخس، لوله گاز ۱۳۹ میلیون دلاری کورپیه-کردکوی در غرب ترکمنستان و سد دوستی ۱۶۷ میلیون دلاری در جنوب این کشور در یک همکاری اقتصادی ساخته شد. خط انتقال برق بلخان‌آباد- علی‌آباد و چندین پروژه دیگر مانند گسترش برنامه ارتباطی فیبر نوری، ساخت انبارهای بزرگ و سایر پروژه‌ها در مرو و پالایشگاه ترکمن‌باشی، ساخت پایانه گاز مایع، ساخت اتوبان مثال‌هایی از گسترش روابط دوجانبه دو کشور است. در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده است.
نظر شما