بازار؛ گروه ایران: بهروز علیشیری کارشناس اقتصاد بین المللی و رئیس کل پیشین سازمان سرمایه‌گذاری اقتصادی ایران در گفتگو با بازار، در پاسخ به این پرسش که چرا در این چندسال اخیر همه اقتصاد ایران به برجام گره خورده است و اگر توافقی صورت نگیرد وضعیت اقتصاد به چه صورتی خواهد شد؟ گفت: برای پاسخ به این سوال باید درک درستی از متن و عبارت پردازی سند برجام داشته باشیم تا دچار خوش بینی و بدبینی مفرط در خصوص آن نشویم.
وی ادامه داد: در کتاب "عالیجناب برجام" توضیح دادم که با توافق هسته ای اقتصاد ایران نمی تواند در مسیر ثبات توسعه ای قرار بگیرد، چرا که ترتیبات و تعهدات طرفین قراردادی به گونه ای است که اقتصاد ایران آچمز می شود. من این موضوع را در تحلیل ضمیمه شماره دو برجام به تفصیل لازم تشریح کرده ام. در ضمیمه شماره یک که مربوط به تعهدات هسته ای ایران است این تعهدات دقیق، شفاف، سنجش پذیر و تنبیه پذیر است. اگر در هر یک از این تعهدات قصور یا خلاف کنیم، در شورای حکام و کمیسیون ویژه رسیدگی می شود و ظرف ۳۰ روز به شورای امنیت می رود و تمام تحریم برمی گردد.
این کارشناس اقتصاد بین المللی افزود: موقعی که به فصل دوم یعنی ضمیمه شماره دو نگاه می کنیم که مرتبط با تحریم هاست، یکسری از اسامی و لیست ها رفع تحریمی، اعم از بانکها، بیمه، شرکتها و ... را پشت هم گذاشتند بدون اینکه معلوم باشد چه اتفاقی در حال وقوع است. اولاً تحریم ها رفع نشده و معلق مانده است. در عین حال اگر مثلا ترامپ یا هر دولت دیگری از برجام خارج شد، هیچ تعهد شفاف و تضمین روشنی یا مکانیزم جبران خسارتی برای برجام ندارید که نداشتیم! در نتیجه تعهدات طرف ها به ایران به هیچ جایی بند نیست و اگر آنها خلاف کردند به هیچ جا نمی توانید مراجعه کنیم.
ثانیا شرکت ها و موسسات بین المللی برای همکاری با ایران در حوزه های مالی وسرمایه گذاری باید بروند و مورد به مورد مجوز بگیرند. به این می گویند اقتصاد آچمز شده. لذا اتکا به این سند شکنندگی اقتصاد ایران در مراودات بین المللی را تشدید و تسجیل خواهد کرد.
علیشیری تصریح کرد: به نظر من، چنین درخواستی نه صحیح و نه برپایه حقوق بین الملل درست است. لذا حرف آقای رابرت مالی مبنی بر اینکه به دولت ایران یا مذاکره کنندگان ایرانی نمی توانیم تضمین دهیم که فردا از برجام خارج نمی شویم. اینکه آقای مالی می گوید من نمی توانم الان بگویم و یا تعهد بدهم که دولت آینده امریکا از برجام خارج نمی شود، حرف منطقی و درستی است.
هر دولتی حتی دولت ایران می تواند از برجام به هر دلیلی خارج شود و یا از هر معاهده بین المللی دیگر. ولی وقتی خارج شدید باید بر پایه همان معاهدات یا سند برجام کلیه ضرر و زیان هایی که به طرف مقابل وارد می کنید را بپردازید
این کارشناس بین المللی اضافه کرد که هر دولتی حتی دولت ایران می تواند از برجام به هر دلیلی خارج شود و یا از هر معاهده بین المللی دیگر. ولی وقتی خارج شدید باید بر پایه همان معاهدات یا سند برجام کلیه ضرر و زیان هایی که به طرف مقابل وارد می کنید را بپردازید. که اگر دولت امریکا از برجام خارج شد باید جبران خسارت کند. ضرر و زیان ناشی از خروج دولت امریکا از برجام؛ همانطور که در تعهدات هسته ای وجود دارد؛ از طرف امریکا چیست؟ اگر قراردادهای اقتصادی و سرمایه گذاری، نفتی و پتروشیمی، یا مالی و بانکی و غیره داشتیم و ایالات متحده یکباره نقص تعهد کرد و خارج شد و این پروژه ها را متوقف کرد این ضرر و زیان شرکتهای ایرانی را چه کسی پرداخت می کند؟ چگونه؟ با چه محاسباتی؟
به جای پافشاری به اخذ تضمین، باید دنبال جبران خسارت سریع، منصفانه و بر پایه ارزش باشیم و این درخواست منطقی می تواند ما را از بن بست مذاکراتی خارج کند
رئیس کل پیشین سازمان سرمایه‌گذاری خارجی ایران گفت: برای خروج از این بن بست به جای اصرار برای گرفتن تضمین و ضمانت اجرا برای یک قرارداد، باید بگوئیم دولت امریکا جبران خسارت کند. دولت امریکا حق دارد از برجام خارج شود همانطور که ما حق داریم از برجام خارج شویم اما به محض اینکه خارج شدیم باید جبران خسارت کنیم. به نظر من، به جای پافشاری به اخذ تضمین، باید دنبال جبران خسارت سریع، منصفانه و بر پایه ارزش باشیم و این درخواست منطقی می تواند ما را از بن بست مذاکراتی خارج کند.
وی ادامه داد: طرح گرفتن تضمین عدم خروج از برجام مطابق با اصول بین الملل قراردادی نیست. هر دولتی حق دارد به چیزی بپیوندد و یک روزی خارج شود. امروز ما عضو سازمان شانگهای هستیم و فردا می توانیم خارج شویم، عضو بانک جهانی هستیم و می توانیم خارج شویم، عضو بانک توسعه اسلامی هستیم و می توانیم خارج شویم، تعهدات آب و هوایی و غیره داریم می توانیم خارج شویم اما به محض خروج باید اثار ناشی از آن را بپذیریم و بلافاصله جبران خسارت کنیم. من فکر می کنم این راه حل خروج ما از بن بست مذاکراتی برجام است.
اقتصاد ایران به شدت تحت تاثیر ملاحظات روانی برجام باقی خواهد ماند و این به دلیل ماهیت پیچیده تحریم هایی که از سوی دولت امریکا اعمال شده است
این اقتصاددان گفت: اقتصاد ایران با درج شرط جبران خسارت منصفانه هم آچمز برجام خواهد بود. اقتصاد ایران به شدت تحت تاثیر ملاحظات روانی برجام باقی خواهد ماند و این به دلیل ماهیت پیچیده تحریم هایی است که از سوی دولت امریکا اعمال شده است. پس تاثیر برجام در اقتصاد ایران پررنگ خواهد بود. اما چطور می شود با آن مقابله کرد؟ باید بدنبال اجرای سیاست های اقتصادی در شرایط بالای شکنندگی باشیم. سیاست های درست، منطقی و با بهره گیری از هوش بالای مدیریتی.
علیشیری در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه در شرایط کنونی من چنین برنامه و سیاست ها و مدیران ارشدی برای گذار از این وضعیت اقتصادی را سراغ ندارم. شما نیاز دارید بدانید برنامه ها چیست و چقدر کمی و سنجش پذیر است و راه های مقابله با اثار روانی این فشار بین المللی ناشی از تحریم چیست. کدام بخش ها برای اقتصاد ایران اولویت دار است که بتوان از منابع ملی تامین مالی شود. بازار سرمایه و نهادهای پولی و مالی باید گسترش یابد تا از این سیاست ها حمایت کند و بتوانید در برخی بخش ها در حاشیه امن قرار بگیرید. ما باید بخش های استراتژیک کشور را در حاشیه امن نگهداری کنیم. همان بخش های مندرج در سند اقتصاد مقاومتی. هرچه این برنامه ها ضعیف تر باشد و متوجه نباشیم چطور باید عمل می کنیم اقتصاد ایران به شدت از متغیر بیرونی به نام برجام آسیب می بیند.
نظر شما