بازار، گروه استانها: مشکلات معیشتی اولویت بندی مردم را تغییر می‌دهد و این موضوع بر سبد خانوار متوسط جامعه تاثیر بسزایی گذاشته است. بسیاری کالاها و خدمات هستند که این روزها دیگر لوکس حساب می‌شوند و به اجبار دیگر جایی در سبد خانوار ندارند.
مبلمان، لوستر و تزئینات، کاغذ دیواری حتی رایانه، بسیاری البسه مانند لباس ورزشی، کلاه، ادکلن و لوازم آرایشی و حتی بهداشتی، دوربین عکاسی و حتی خوراکی‌هایی مانند ماهی، لبنیاتی مانند روغن حیوانی، میوه‌هایی مانند گلابی و موز که قیمت بالاتری دارند، مصنوعات چوبی و چرمی و ده ها گونه دیگر از اقلام و خدماتی مانند کارواش، حتی بیمه بدنه، بیمه عمر، استخر، باشگاه ورزشی و ... کم کم از دسترس خانواده ها دور شده و به نوعی لوکس حساب می‌شوند.
وسعت دایره لوکس‌ها
هر میزان دایره این کالاهای لوکس بزرگتر شود، مشکلات اقتصادی خانوار بیشتر است. از سوی دیگر حذف برخی اقلام مثلا لوستر یا صندلی چوبی شاید بتواند معقول باشد اما حذف شیر و لبنیات، میوه و سبزی یا فعالیت‌هایی مانند ورزش یا خدماتی چون بیمه مسائلی نیستند که به راحتی بتوان از کنار آن‌ها گذشت.
مشکلات معیشتی اولویت‌بندی مردم را تغییر می‌دهد و این موضوع بر سبد خانوار متوسط جامعه تاثیر بسزایی گذاشته است
در میزگردی با حضور سه کارشناس اقتصادی به موضوع کالاهایی که لوکس بودند و کالاهایی که لوکس شدند و از اصل تعریف کالای لوکس خواهیم پرداخت. در این میزگرد سید محمد رضا طباطبایی کارشناس اقتصاد خرد، مرتضی نیک اندیش فعال بازار و محمد جواد محمدیان مدرس سابق دانشگاه آزاد اسلامی همراه ما هستند.
تعریف سه گانه لوس
نیک اندیش: اگر بخواهیم کالای لوکس را معنی کنیم در زبان ساده به این معنا است که شما کالاهایی که نیاز اصلی زندگی‌تان است یعنی خوراک، مسکن، پوشاک، درمان، حمل و نقل را محاسبه کنید هزینه های آن را بر حسب اولویت نیاز خانوار به ترتیب کنار هم بچینید در کنار آن سهم پس انداز را هم کنار بگذارید و هر میزان که ماند صرف کالاهایی کنید که در اولویت‌های مثلا ده گانه خانواده شما نیست.
اولویت‌ها در هر خانواده بر حسب درآمد و نیازها تغییر می‌کند اما به صورت عمومی آن کالایی که بود و نبودش در زندگی شما تاثیر مستقیم ندارد کالای لوکس حساب می‌شود. به اشتباه مردم فکر می‌کنند که کالای لوکس به معنای کالای درخشان و گران قیمت است در صورتی که اگر شما یک جعبه ابزار بخرید در صورتی که حتی یک پیچ گوشتی تاکنون در دست نگرفته‌اید و در زمانی که به تعمیرکار نیاز دارید خودتان دست به کار نشوید به عبارت دیگر آن جعبه ابزار را برای قرار گرفتن در انباری خریده‌اید، همان جعبه ساده ۴۰۰ هزار تومانی هم لوکس برای شما حساب می‌شود.
از سوی دیگر کالاهای لوکس یک معنای عمومی هم دارند و آن اینکه بسیاری از مردم نه نیاز حیاتی و نه توان تهیه آن را دارند برای مثال مجسمه تزئینی برنزی که نه حیات و ممات کسی به آن بستگی دارد و نه چیزی به زندگی کسی می‌افزاید یا فرش دست باف یا تابلو فرش که نه برای خانواده‌ای نان و آب می‌شود و نه می‌تواند آن را زیر پا بندازد و رویش بخوابد، کالای لوکس حساب می‌شوند در نتیجه این دو تعریف را باید درباره کالای لوکس داشت.
کالاهای لوکس برای مشتریان خاص
کالای لوکس به خودی خود چیز بدی نیست در نظر داشته باشد که شاید چهار درصد از جمعیت کل استان سمنان بتوانند کالاهای لوکسی مانند تابلو فرش بخرند اما همان میزان آن‌قدر رقم چشم‌گیری را شامل می شود که یک تجارت بسیار پرسود را تشکیل داده و هزاران نفر در همین استان از آن ارتزاق می کنند. شما ممکن است هر شش ماه یک تابلو فرش یا یک جواهر بفروشید و در سال دو تا چهار مشتری داشته باشید اما همان هم برای شما کافی است لذا اینکه بگوییم کالاهای لوکس چرا وجود دارند دلیلش این است که همیشه تقاضا داشته و یک تجارت مولتی میلیاردی را اداره می کنند.
اولویت‌ها در هر خانواده بر حسب درآمد و نیازها تغییر می‌کند اما به صورت عمومی آن کالایی که بود و نبودش در زندگی شما تاثیر مستقیم ندارد کالای لوکس حساب می‌شود
سومین تعریف معروف از کالای لوکس کالایی است که مردم توان خرید ان را ندارند حتی اگر نیاز مبرمی به آن داشته باشند برای مثال میگو، ماهی و حتی برخی لبیات مانند عسل و روغن زرد که امروز کیلوگرمی ۴۰۰ هزار تومان است هرگز در توان عموم مردم قرار ندارد در نتیجه علی رغم نیاز مبرم مردم به تغذیه، بازهم باید قید آن را زد متاسفانه در سال‌های اخیر دایره این اقلام بسیار بزرگتر شده است.
موضوع وقتی خطرناک می‌شود که اقلام مورد نیاز مردم کم کم به لوکس بودن بدل شود و ماحصل آن تنها فقر است. دولت آقدر بزرگ است که ساختار آن خودش فقر ایجاد می کند به عبارت دیگر سیاست های اقتصادی وقتی همراه با بودجه دولتی و دولت بزرگ همراه می شود، چاره‌ای جز زایش فقر در جامعه باقی نمی ماند. کوتاه آمدن از اقتصاد دولتی و ارتقای بخش خصوصی مهمترین اقدامی است که می توان برای جراحی اقتصادی دولت کرد.
لوکس و قشر متوسط
طباطبایی: تعریف کالای لوکس در قشر متوسط با متمول تفاوت دارد برای قشر متمول کالای لوکس کالایی است که بودنش با نبودش شاید تفاوتی نداشته باشد اما بودنش بسیار دل نشین و خوب است اما برای قشر متوسط هر چیزی که توان خریدش نباشد لوکس است و تفاوت شان در نیاز است اولی نیاز مبرمی به آن ندارد اما دومی ممکن است نیاز مبرم به آن داشته باشد. متاسفانه هر قدر که معیشت مردم به خطر می افتد، دایره کالاهای لوکس باز تر می‌شود.
این روزها برای قشر متوسط لبنیات و عسل که هیچ بلکه خودرویی که بتوانند با آن مسافرکشی هم کنند، لوکس و غیرقابل دسترس می‌شود. خطر این آنجا است که مردم بیمه، تغذیه، میوه، سبزی و عسل، گوشت و برنج و ... را لوکس می‌دانند. اگر برای مثال کتاب به مثابه کالای لوکس که می توان بدون آن زندگی کرد هم زیست اما آیا بدون گوشت و برنج و روغن می توان زندگی کرد؟ اینجا دولت باید وارد کار شود مهار تورم نخستین عاملی است که می تواند از رشد کمی کالاهای لوکس جلوگیری کند.
کالای لوکس کالایی است که مردم توان خرید آن را ندارند
وقتی شما حقوق کارگر را نزدیک شش میلیون تومان تعیین می‌کنید اما خط فقر دست کم هشت میلیون تومان است، خودتان با دست خودتان همه چیز را لوکس کرده‌اید در نتیجه جبرانش بسیار دشوار به نظر می رسد. یکی از مهمترین مشکلاتی که باعث شده دایره کالاهای لوکس در کشورمان افزایش یابد، سهم بسیار بالای مسکن از درآمد خانوار است.
در یک اقتصاد سالم شما در بدترین شرایط باید یک ششم از درآمد تان را سهم مسکن، یک دوازدهم را سهم حمل و نقل و یک هشتم را صرف خوراک کنید در این نوع اقتصاد شما باید بتوانید یک سوم درآمد تان را پس انداز کنید اما در کشورمان سهم مسکن بعضاً نیم یا ثلث درآمد مردم است چرا که اگر قانون کار حقوق را شش میلیون تومان تعیین کرده اجاره یک خانه ۸۰ متری در هیچ شهر استان سمنان زیر دو میلیون تومان نیست. نتیجه این امر افزایش دایره کالاهای لوکس است دایره ای که کم کم برنج می تواند در زمره آن باشد.
سرخوردگی جامعه
محمدیان: کالاهای لوکس اخیراً تعریف دیگری دارند و باید برایشان تعریف دیگری در نظر داشت سابقاً کالاهایی بودند که فایده ای در اصل زندگی نداشتند اما امروز کالاهای پرفایده‌ای که توان خرید آنان را نداریم هم به این وضعیت دچار شده‌اند. درباره تعاریف کالای لوکس و چرایی پدید آمدن صحبت شد اما می خواهیم درباره یک اثر آن صحبت کنیم و آن هم عقده های آن در سطح جامعه است. خانواده ای که دانه دانه کالاهایی که سابقاً خریداری می کرد مانند کتاب، فرش حتی برنج، روغن و ... به لوکس بودن نزدیک می شود، دچار ناامیدی و حالت بد روانی می شود که این اثر بسیار بدی دارد.
خانواده های قشر متوسط که حتی خرید دفتر و کتاب برای کودکان و مدرسه شان برایشان دشوار شده واقعا توان خریداری برخی اقلام را ندارند و در نتیجه مجبور هستند که اولویت‌هایشان را تغییر دهند مثلا لباس را از اولویت چهار به اولویت نهم تنزل دهند و این خود بر روان، اعتماد به نفس، میزان کار و تلاش و ... تاثیر می گذارد. در این جامعه علاوه بر مسائلی اقتصادی باید دولت ساز و کار های بهداشت روانی را نیز تقویت کند تا آسیب های روانی و روحی بسیاری به خانواده ها وارد نشود.
احساس شرمساری از اینکه اولویت‌های خانواده از مسکن، خوراک، پوشاک، تحصیل، درمان و ... تبدیل به مسکن مسکن مسکن، خوارک خوراک و حمل و نقل و سپس البسه و نوشت افزار و درمان و ... شود، حس مشترک بین خانواده های قشر متوسط است. تعمداً مسکن را سه بار اشاره کردیم چرا که سهم آن از درآمد خانوار اندازه سه قسمت یا سه بخش از اولویت‌های دیگر خانواده‌ها است لذا دیگر باید قید مسائلی مانند ورزش، تفریح و مسافرت و ... را زد و این خطرناک است برای مثال امروز بیمه کم کم کالای لوکس شده و این بسیار خطرناک است و امیدواریم که مسئولان آن را به زودی چاره کنند.
نظر شما