نقش مخرب یارانه انرژی در تولید و افزایش مصرف

به گزارش بازار، مسعود خوانساری در نشست هیئت نمایندگان اتاق تهران افزود: بر اساس برآوردهای سازمان بین المللی انرژی، یارانه انرژی در ایران سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار است.

وی با بیان اینکه خوشبختانه هفته گذشته سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه ابلاغ شد به عملکرد دولت‌ها در برنامه ششم توسعه پرداخت و گفت: در برنامه هفتم توسعه، پیشرفت اقتصادی توام با عدالت با نرخ رشد اقتصادی متوسط ۸ درصد در طول برنامه با تاکید برافزایش بهره وری کل عوامل تولید و تک رقمی کردن تورم در ۵ سال آینده ابلاغ شد که اهداف بزرگ و خوبی است و ان شاءالله بتوانیم به آن‌ها برسیم. اما قطعا برای رسیدن به موفقیت در برنامه هفتم لازم است که تحلیلی از برنامه ششم داشته باشیم و ناکامی‌ها و توفیقاتی که وجود داشته بررسی شوند تا بتوانند نقشه راه برنامه هفتم باشند.

رئیس اتاق تهران در ادامه به بررسی چند شاخص مهم اقتصادی در هدفگذاری برنامه ششم و عملکرد سال‌های برنامه پرداخت و افزود: نخست بحث تولید ناخالص داخلی است؛ برابر پیش بینی برنامه پنج ساله ششم توسعه، ما می‌بایست سالانه شاهد متوسط ۸ درصد رشد می‌بودیم که الان برای برنامه هفتم هم در نظر گرفته شده است؛ در واقع در طول پنج سال برنامه ششم توسعه باید معادل ۴۶.۹ درصد رشد می‌داشتیم، اما آن چه که در طول برنامه به دست آورده ایم ۳.۴۴ درصد بوده است. شاخص دوم میانگین رشد سالانه تورم است؛ قیمت‌ها در طول پنح سال معادل ۴.۷۶ برابر شده است یعنی حدودا ما سالی ۱۰۰ درصد افزایش قیمت‌ها را در طول برنامه ششم شاهد بوده ایم که نشان دهنده وضعیت بسیار ناهنجار بی ثبات اقتصادی در کشور است، این امر باعث عدم صرفه سرمایه گذاری در بخش‌های مولد بوده و سرمایه‌ها را به سمت بخش‌های غیرمولد سوق داده است.

خوانساری ادامه داد: سومین شاخص مهم برنامه ششم وضعیت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص است که به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد اقتصاد در سال‌های گذشته کاهش شدیدی یافته است. طبق اعلام بانک مرکزی در ۵ ساله برنامه ششم میزان خروج سرمایه ۴۵ میلیارد دلار (سالانه ۹ میلیارد دلار) بوده است که به نظر من این رقم خوشبینانه است، زیرا بخش مهمی از اقتصاد ما زیرزمینی و غیر شفاف است و باتوجه به این نکته حتما میزان خروج سرمایه بیش از ۹ میلیارد دلار در سال بوده است. همچنین میزان موجودی سرمایه، در سال‌های گذشته کاهش یافته است به نحوی که در سال‌های اخیر میزان جذب سرمایه جدید تکافوی میزان استهلاک سرمایه‌های موجود در کشور را نمی‌دهد در حالی که برابر اهداف در نظر گرفته شده در برنامه ششم، موجودی سرمایه بایستی سالانه ۲۱.۴ درصد رشد پیدا می‌کرد، اما در عمل در طول برنامه ششم ۲۸.۸ درصد کاهش یافته است یعنی سالانه معادل ۵.۷۶ درصد افت پیدا کرده است.

وی گفت: چهارمین شاخص رشد بهره وری است؛ همان گونه که می‌دانید رشد اقتصاد از دو طریق حاصل می‌شود؛ یکی از طریق تزریق سرمایه و نیروی کار بیشتر به سیستم اقتصادی و دوم از طریق استفاده بهتر از سرمایه‌ها و نهادی که در اختیار است که بهروری تلقی می‌شود.

خوانساری اضافه کرد: براساس برنامه ششم قرار بوده است که رشد سالیانه بهره وری معادل ۲.۸ درصد باشد، اما متاسفانه در طول برنامه این بخش رشد برابر صفر داشته که نشان می‌دهد در اقتصاد ایران، ساختار بسیاری از سیاست‌های موجود، مشوق بهره وری نبوده یا حداقل سازگار با بهره وری نیستند.

وی در ادامه به عواملی که می‌تواند باعث رشد بهره وری در طول برنامه‌های توسعه شود، اشاره کرد و گفت: بهره وری بنگاه ها، از طریق نوآوری، بهبود فرآیندها، آموزش نیروی انسانی، مدیریت هزینه ها، انتقال فناوری و نظایر آن، تحقق پیدا می‌کند و در نهایت منجر به افزایش بهره وری در کل اقتصاد می‌شود در حالی که با افزایش موانع تجاری، ممانعت از رقابت آزاد و استفاده از فناوری نسل‌های عقب افتاده، اقتصاد کشور دچار مشکل شده است. همچنین سهم بالای بخش عمومی در اقتصاد ایران با توجه به کمبود بهره وری و کارایی در بخش عمومی نسبت به بخش خصوصی، موجب کاهش رشد بهره وری شده است. ما شاهدیم ساختار سیاست‌های حمایتی به گونه‌ای است که انگیزه افزایش بهره وری را در بخش‌های مختلف اقتصاد از بین می‌برد.

رئیس اتاق تهران افزود: علاوه بر این‌ها مداخله قیمتی دولت و پایین نگهداشتن قیمت‌ها در بخش‌های تولیدی و مخصوصا انرژی باعث بی
توجه به انرژی‌های نو در کشور در مقایسه با سایر کشورها شده است، به نحوی که در سال ۲۰۱۴ سهم تولید ایران از مجموع تولید انرژی‌های نو در جهان کمتر از ۰.۱ درصد بوده است و درمقابل هند ۱۱ درصد، برزیل ۶ درصد، پاکستان ۴ درصد سهم داشته اند. افزایش بهره وری انرژی در بخش‌های خانگی، حمل و نقل و صنعت نیز کاملا وابسته به اصلاح قیمت‌ها در بازار انرژی است.

خوانساری گفت: خرج دولت در بخش عمومی حدود ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان است و حدود ۲۳۰۰ هزار میلیارد تومان نیز مخارج شرکت‌های دولتی است که این اعداد نشان دهنده دولتی بودن بخش عمده‌ای از اقتصاد است؛ باید دولت در یک ضرب العجل خود را از شر اداره اقتصاد رها کند و اقتصاد را نیز از شر مدیریت دولتی نجات دهد به علاوه اجرای سیاست‌هایی مانند بودجه ریزی بر مبنای عملکرد و افزایش شفافیت و پاسخگویی نهادهای دولتی و عمومی در بخش‌هایی که دولت اجبار به مدیریت دارد، باعث ارتقای بهره وری خواهد شد.

وی به جمع بندی عوامل اصلی ناکامی‌های برنامه ۵ ساله ششم که می‌توانند راهکاری برای رسیدن به اهداف برنامه هفتم باشند، پرداخت و افزود: مهم‌ترین عامل موفق نبودن برنامه ششم، افت شدید سرمایه‌های اجتماعی بوده است که باعث شده سرمایه گذاری کاهش پیدا کند و اگر سرمایه گذاری هم صورت گرفته در بخش‌های غیرمولد و سرمایه گذاری‌هایی بوده که به صورت زودبازده بتواند به نتیجه برسند.

رئیس اتاق تهران ادامه داد: عامل دوم، خروج سرمایه بوده است؛ خروج سرمایه آفت بزرگی در سال‌های گذشته بوده که همچنان ادامه دارد و باعث شده که رشد سرمایه گذاری را نسبت به استهلاک منفی کند. عامل دیگر ناکامی در برنامه ششم، خروج نیروهای نخبه و مهاجرت آن‌ها از ایران بوده است؛ برای مثال در هفته گذشته گزارشی اعلام شد که نشان می‌دهد فقط در سال گذشته ۱۶۰ متخصص قلب از کشور خارج شده اند و در همه بخش‌ها چنین روندی وجود داشته که بسیار نگران کننده است و نشان می‌دهد در سال‌های آینده ما با کمبود متخصص در داخل کشور رو به رو می‌شویم. عامل دیگر هم مدیریت و حکمرانی غلط در مباحث اقتصادی بوده و نکته بعدی هم تصدی گری دولت و اقتصاد دولتی است.

خوانساری علاوه براین‌ها تحریم را هم یکی از عوامل مهم ناکامی در دستیابی به اهداف برنامه ششم دانست و گفت: تحریم‌ها در سال‌های گذشته مثل موریانه اقتصاد کشور را خورده است و منتقل نشدن فناوری‌های جدید باعث کاهش بهره وری شده است و شاهدیم که بازار رقابتی را روز به روز در جهان از دست می‌دهیم. تحریم‌ها علاوه بر هزینه‌های بالایی که برای واردات و صادرات کشور به وجود آورده و برآورد می‌شود حدود ۲۰ درصد است؛ عدم النفع بسیار شدیدی برای اقتصاد ایران داشته که شاید سالانه بیش از صدها میلیارد دلار باشد. مثلا در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی، میزان صادرات ما از ۵ میلیارد دلار در سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌ها به زیر ۴۰۰ یا ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است.

وی افزود: امیدواریم مسئولان دولت در زمانی که بخواهند برنامه هفتم را اجرایی کنند ناکامی‌های برنامه ششم را در نظر داشته باشند تا ان شاءالله بتوانند به اهداف برنامه هفتم دست یابند.

رئیس اتاق تهران در بخش دیگری از صحبت هایش به عضویت ایران در پیمان شانگ‌های پرداخت و گفت: عضویت ایران در پیمان شانگ‌های موفقیت بزرگی بود که در سفر هفته گذشته آقای رئیس جمهور به این اجلاس در سرمقند محقق شد و امیدواریم بتوانیم از پیوستن کشورمان به این پیمان بهره خوبی ببریم.