تهمینه غمخوار؛ بازار: بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای در سمرقند ازبکستان در روز جمعه ۲۵ شهریور با حضور ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران و سران کشورهای چین، روسیه، هند، ازبکستان، قزاقستان، بلاروس، ترکیه، آذربایجان، قرقیزستان، پاکستان، مغولستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ژانگ مینگ دبیر کل سازمان همکاری شانگهای و روسلان میرزایف رئیس کمیته اجرایی ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم سازمان برگزار شد.
اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای هر ساله با محوریت موضوع استراتژی همکاریهای چندجانبه و حوزه‌های اولویت‌دار توسعه، رسیدگی به موضوعات مهم و تقویت همکاریهای اقتصادی و سیاسی اعضا برگزار می‌شود.
در این اجلاس اتفاق مهمی که برای جمهوری اسلامی رخ داد این بود که عضویت دائم ایران در این سازمان صورت گرفت؛ در حالی که این عضویت دائم یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع عضویت ایران در سازمان شانگهای، خبرنگار بازار گفتگویی را «محسن پاک آیین»، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، سفیر اسبق ایران در ازبکستان، زامبیا و تایلند و کارشناس ارشد مسائل بین الملل ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
* نشست سران سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان به عضویت دائم ایران در این سازمان منجر شد. با توجه به اینکه این عضویت دائم یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود، تا چه اندازه می تواند در پیشبرد اهداف اقتصادی در شرایط تحریم موثر و همچنین ایجاد نگاهی تازه از سوی آسیای مرکزی به ایران در توسعه تعاملات تجاری موثر باشد؟
رسمیت یافتن عضویت ایران در سازمان همکاری های شانگهای یک دستاورد بسیار خوبی برای جمهوری اسلامی بود که موفق شد خود را در جمع بازیگران اصلی منطقه اوراسیا و در کنار دو کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دهد و در تصمیمات آینده این سازمان شریک شود. بنابراین این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.
در حوزه اقتصادی عضویت ایران در این سازمان موجب می شود که در حوزه های مختلف از جمله ترانزیت، تجارت، انرژی، صنعت، کشاورزی و گردشگری ظرفیتهای جدیدی را برای همکاری تجربه کند در حالی که فرصتهای تازه ای برای ایران خلق می شود.
در حوزه تجارت، استفاده از بازار چند میلیاردی عضو شانگهای به منظور صادرات غیر نفتی بسیار مهم است و در این زمینه تلاش برای دادن مشوق های لازم برای بخش خصوصی و همچنین کاهش تعرفه ها که دو عامل مهم در رشد تجاری در نظر گرفته می شود، می تواند حائز اهمیت باشد و از مسیر شانگهای این اتفاقات رخ دهد.
با توجه به موقعیت مواصلاتی به عنوان حلقه اتصال اروپا ، آسیا و افریقا، موقعبت بسیار خوبی برای اعضای شانگهای به ویژه کشورهای آسیای مرکزی که محصور در خشکی هستند و به دریا راه ندارند، ایجاد می شود که بتوانند از مسیر ایران بهره مند شوند
در حوزه ترانزیت وحمل و نقل، با توجه به موقعیت مواصلاتی به عنوان حلقه اتصال اروپا، آسیا و افریقا، موقعیت بسیار خوبی برای اعضای شانگهای به ویژه کشورهای آسیای مرکزی که محصور در خشکی هستند و به دریا راه ندارند، ایجاد می شود که از مسیر ایران بتوانند بهره مند شوند. همچنین چین و روسیه به خصوص در شرایط فعلی که با توجه به جنگ اوکراین مسیرهای آبی اروپا محدود و ناامن شده، می توانند به آبهای آزاد از طریق دریای عمان و خلیج فارس دسترسی پیدا کنند.
در حوزه انرژی نیز اکثر کشورهای عضو از جمله چین، هند و برخی از کشورهای آسیای مرکزی خریدار نفت هستند. بر همین اساس، جمهوری اسلامی می تواند از بازار نفت برای دراز مدت در این حوزه برخوردار شود. همچنین، جمهوری اسلامی می تواند از دانش و فناوری های کشورهای چین، هند و روسیه که مورد نیاز کشور است، بهره مند شده و آنها را دریافت نماید. در همین راستا، انتقال فناوری در کنار فروش نفت در حوزه انرژی مزیت بسیار خوبی است که ایران مورد استفاده قرار دهد.
در بخش کشاورزی، با عنایت به این مسئله که عمدتا کشورهای عضو شانگهای دارای اقتصادی با محوریت کشاورزی هستند و با توجه به اینکه امنیت غذایی در جهان با وجود جنگ اوکراین به خطر افتاده است، ایران می تواند با کشت فراسرزمینی و یافتن زمینهای مناسب برای کشت در این کشورها به همراه خرید غله و مایحتاج غذایی، ضمانتهای لازم را برای تامین امنیت مواد غذایی در داخل کشور ایجاد کند.
در حوزه پولی و بانکی نیز یکی از اقدامات سازمان شانگهای این است که مکانیزمی برای انجام مبادلات بانکی با پولهای ملی ایجاد شود. در حال حاضر که بخشی از مبادلات جمهوری اسلامی با روسیه به صورت روبل ریال در حال انجام شدن است، اگر این اتفاق رخ دهد و تمام کشورهای عضو شانگهای به این جمع بندی رسیده و این طرح را عملیاتی و اجرایی نمایند، قطعا قدم بزرگی در جهت کاهش وابستگی این کشورها به دلار برداشته خواهد شد.
* برخی از کارشناسان معتقد هستند که این عضویت در شانگهای، موجب فراهم شدن زمینه برای عضویت در بریکس نیز می شود. دیدگاه شما در این باره چیست؟
در خصوص اینکه عضویت در شانگهای عضویت ایران در گروه بریکس را هم هموار می کند، بله، نظر درستی است. تعدای از کشور عضو سازمان همکاری شانگهای در حال حاضر جزء اعضای گروه اقتصادی بریکس نیز هستند. بر همین اساس، جمهوری اسلامی می تواند از این فرصت استفاده کرده و زمینه عضویت در بریکس را نیز فراهم کند.
* ایران طی چند روز آینده میزبان هیئت بسیار بزرگ اقتصادی از روسیه خواهد بود. این هیئت شامل ۶۰ شرکت خصوصی و دولتی از روسیه است. زمینه های اصلی مذاکرات این هیئت شامل صنایع غذایی، کشاورزی، شیلات، حمل و نقل، خودرو، تجهیزات پزشکی و سیستم های مخابراتی، خواهد بود. این دیدارها تا چه اندازه در گسترش بیشتر مناسبات دوجانبه موثر است؟
در حاشیه نشست شانگهای دیداری میان روسای جمهور ایران و روسیه صورت گرفت که در چارچوب این همکاری های دو جانبه یا چند جانبه، ما شاهد این مسئله هستیم که یک هیئت بزرگ روسی از بخش خصوصی شامل بازرگانان و فعلان تجاری قرار است دیدار و گفتگویی با همتایان خود در ایران انجام داده و قراردادهایی در حوزه های مختلف اقتصادی معنقد شود.
این اتفاق در زمانی که کشور به دنبال خنثی سازی تحریم ها و درآمدزایی های اقتصادی است، بسیار خوشایند است؛ مشروط بر اینکه بخش خصوصی جمهوری اسلامی نیز از این فرصت بزرگ به نحو احسن استفاده کرده و با انعقاد قراردادهای تجاری و عملیاتی کردن آن ها در جهت رشد و شکوفایی اقتصاد کشور گام بردارد.
نظر شما