رنج صنایع گلستان از کاستی‌های زیرساختی

الهام رئوفی فر، بازار؛ هرچند فلسفه ایجاد شهرک‌های صنعتی با هدف حذف آلودگی صوتی و زیست‌محیطی بوده اما تجمع واحدهای تولیدی در کنار یکدیگر به واسطه برخورداری از امکانات زیربنایی و افزایش اشتغال و ارزش‌افزوده از دیگر اهداف دولت‌ها برای احداث شهرک صنعتی به شمار می‌رود. نکته دیگر اینکه همواره تلاش شده تا از شهرک‌های صنعتی به‌عنوان یک مکان اقتصادی که بیشترین سود و کمترین هزینه را برای تولید دارد، استفاده شود با این‌ حال سیاستی که در شهرک‌های صنعتی استان اجرا شده نه‌تنها به کاهش هزینه تولید کمکی نکرده بلکه به اذعان تولیدکنندگان منجر به کاهش سود در تولید هم شده است.

این اقدام در حالی انجام شده که بسیاری از واحدهای تولیدی از نبود امکانات زیربنایی در شهرک‌های صنعتی گلایه دارند. موضوعی که برای استانی غیرصنعتی مانند گلستان بیش از سایر استان‌ها نمود پیدا می‌کند. مشکلات حقوقی زمین‌های شهرک و نواحی صنعتی گلستان، خدمات ضعیف در حوزه حامل های انرژی و مخابراتی و تعرفه بالای آن، وضعیت نامناسب آسفالت و خیابان‌کشی، انباشت زباله در گوشه‌وکنار شهرک و فقدان خدماتی نظیر آب شرب سالم و بهداشتی از مشکلات واحدهای تولیدی مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان است.

بهانه کمبود اعتبارات

هنگامی‌ که مدیران مربوطه در مقام پاسخگویی برای این موضوعات قرار می‌گیرند کمبود اعتبار و بودجه را علت این خدمات ضعیف و مشکلات زیرساختی شهرک‌های صنعتی استان می‌دانند با این‌ حال در تریبون‌های مختلف از ایجاد شهرک در نقاط دیگر استان سخن می‌رانند که این پارادوکس در مدیریت اعتبارات و بودجه شهرک‌های صنعتی قدری عجیب به نظر می‌رسد و این ابهام را ایجاد می کند که وعده توسعه شهرک و نواحی صنعتی گلستان با جیب خالی است.

سیاستی که در شهرک‌های صنعتی استان اجرا شده نه‌تنها به کاهش هزینه تولید کمکی نکرده بلکه به اذعان تولیدکنندگان منجر به کاهش سود در تولید هم شده است

طبق اطلاعات دریافتی از سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی کشور، اعتبار لازم برای تأمین زیرساخت‌ شهرک‌های کشور ۱۴ هزار میلیارد تومان برآورده شده در صورتی که در بودجه ۱۴۰۱ حدود ۲ درصد از این مبلغ تخصیص‌داده‌ شد و این یعنی نمی‌توان امیدی به اعتبارات دولتی برای رفع کاستی‌های نواحی و شهرک‌های صنعتی داشت بر همین اساس برخی مدیران و فعالان اقتصادی یکی از راه‌های خروج از این شرایط را تخصیص بودجه از اعتبارات عمرانی استان می‌دانند و عده‌ای دیگر معتقدند سه درصد از مالیات بر ارزش‌افزوده پرداختی توسط واحدهای فعال در شهرک‌های صنعتی مطابق لایحه برنامه ششم توسعه باید در بخش خدمات‌رسانی به شهرک‌ها هزینه شود، اقدامی که هنوز اجرایی نشده است.

بررسی این مشکل در نشستی نظیر شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های بالقوه برای عملیاتی‌شدن این موضوع در استان میسر است؛ چراکه سران سه قوه مطابق با قانون باید در این جلسه به جهت رفع موانع تولید حضور داشته باشند بااین‌حال به‌رغم برگزاری جلسات مکرر تاکنون صحبتی در این باره در جلسات شورای گفتگو مطرح نشده است. با وجود ایجاد چنین نشست هایی به نظر می رسد استفاده مدیران از چنین ظرفیت هایی برای رفع مشکلات پیش روی تولید دشوار نباشد.

موانع تولید و مشکلات

اما جدای از کمبودها در حوزه زیرساخت شهرک‌های صنعتی استان، فراوانی واحدهای تولیدی راکد و غیرفعال، یکی دیگر از مشکلات حوزه صنعت است. مطابق آمار اعلام شده از سوی شرکت شهرک‌های صنعتی گلستان ۱۹۰ واحد تولیدی از ۸۷۳ واحد بهره‌بردار گلستان راکد هستند. اتفاقی که این روزها در شهرک‌های صنعتی استان تبدیل به معضلی جدید شده، چراکه اغلب این واحدهای راکد از کاربری تولید به انبار یا فضایی برای احتکار تبدیل شدند. این موضوع برای شهرک صنعتی آق‌قلا به‌واسطه مسافت کمتر با مرکز استان بیشتر معنا پیدا می‌کند.

هرچند که شهرک‌های صنعتی برای کاهش هزینه تولید و تجمیع صنایع ایجاد شده؛ اما به گفته تولیدکنندگان هنگام ساخت بسیاری از شهرک‌های صنعتی استان، پیش‌بینی استقرار حجم زیادی از واحدهای تولیدی نشده، به‌طوری‌که در صورت فعالیت تمامی واحدهای راکد و نیمه‌فعال، امکان خدمت‌رسانی انرژی‌های تجدیدپذیر به‌تمامی صنایع مستقر در یک شهرک صنعتی وجود ندارد.

مطابق آمار اعلام شده از سوی شرکت شهرک‌های صنعتی گلستان ۱۹۰ واحد تولیدی از ۸۷۳ واحد بهره‌بردار گلستان راکد هستند

صرف‌نظر از اینکه بسیاری از شهرک‌های صنعتی در سایر استان‌ها از وضعیت خوبی به لحاظ خدمات رفاهی و بهداشتی برخوردارند، با ورود به هریک از شهرک‌های صنعتی استان نه‌تنها خدمات چشمگیری برای اهالی شهرک مشاهده نمی‌شود؛ بلکه با عبور از کوچه و خیابان‌های این مناطق صنعتی شاهد انباشتی از زباله‌های صنعتی و غیرصنعتی خواهیم بود.

نبود آب شرب

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که مدیران مربوطه حوزه صنعت معتقدند وظیفه‌ای در این باره ندارند و از طرفی جایگاه حقوقی هیات امنای شهرک صنعتی هم به گواه صاحبان صنایع به‌گونه‌ای نیست که شهرداری‌ها به نظافت شهرک‌های صنعتی تن بدهند. این مشکل به راحتی با طرح در جلسات رفع موانع تولید می تواند رفع شود بااینحال از این فرصت هنوز برای رفع مشکل استفاده نشده است.

از دیگر مشکلات مشترک واحدهای تولیدی مستقر در شهرک‌های صنعتی آب شرب سالم و بهداشتی است. موضوعی که برای واحدهای تولیدکننده مواد غذایی بسیار ضروری به نظر می‌رسد بااین‌حال نبود این ماده حیاتی واحدهای تولیدی صنایع غذایی در بسیاری از نواحی و مناطق صنعتی را به زحمت انداخته و متحمل هزینه های چند صد میلیونی کرده است.

گذشته از مشکلات اعتباری و محدودیت های مالی برای بعضی مشکلات شهرک های صنعتی اما به نظر می رسد برخی مشکلات زیرساختی نواحی و شهرک های صنعتی را می توان با تعامل بین دستگاه ها حل کرد. بنابراین باتوجه‌ به تأکید مدیران استانی به توسعه و رفع موانع تولید به نظر می‌رسد هم‌افزایی و تعامل بیشتر دستگاه‌های اجرایی استان برای حل مشکلات شهرک صنعتی ضروری باشد؛ بر همین اساس امیدواریم در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به تولید تأکید شده، باری از دوش صنعتگران استان برداشته شود تا رغبت بخش خصوصی برای مشارکت در اقتصاد افزایش یابد.