سینا برجیان؛ بازار: جنگ روسیه و اوکراین وارد هفتمین ماه خود شده است دورنمای توقف زودهنگام این بحران متصور نیست. تحریم ها بر ضد روسیه از سوی غرب و همچنین اختلال در چرخه تامین، دنیا را با بحران انرژی روبرو کرده است و به تدریج هوا رو به سرد شدن می رود. در این بین امروز میخواهیم ببینیم توافق و عدم توافق در برجام چه تاثیری مشخصا بر قیمت نفت و انرژی در دنیا خواهد داشت. به همین منظور با دکتر ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه شرکت مشاوره انرژی FGE مصاحبه ای کرده ایم که در زیر می خوانید:
*به عنوان سوال اول، وضعیت اقتصاد انرژی را در حاضر چگونه می‌بینید و با فرض توافق روند قیمتی نفت و انرژی را به چه صورت پیش بینی می‌کنید؟
من حدود ۱۵ سال است که بازارهای نفتی را دنبال می‌کنم که مدت زمان طولانی نیست و البته همکاران من که ۴۰ سال است این بازار را رصد می کنند هم تا بحال این عدم قطعیتی که در بازار نفت و گاز، امروز بوجود آمده و شرایط عدم قطعیت و همزمانی بعضی از اتفاقاتی که برای اولین بار در این بازارها رخ داده، تجربه نکرده و بنابراین این بازار، خیلی خاص و متفاوت از آنچه شاید همیشه وجود داشته است.
چیزی که این میان در پاسخ به سوال شما خیلی مهم است این نکته است که در کوتاه‌مدت ۴ عدم قطعیت خیلی بزرگ پیش رو خواهیم داشت که کار را برای ما که به اصطلاح پیش بینی کردن بازار هست، در ماه‌های پیش رو خیلی سخت کرده است.
از این ۴ عامل اگر بخواهیم آغاز کنیم بهتر است که از اقتصاد جهان شروع کنیم. وضعیت پیچیده اقتصاد دنیا و به خصوص در اروپا و امریکا در ۶ تا ۱۲ ماه آینده، یعنی زمستان امسال و ماه‌های اول سال میلادی آینده.
عامل دوم تحریم‌های روسیه است و اینکه چه مقدار این تحریم‌ها میتوانند در میزان عرضه نفت و گاز و انرژی روسیه به بازار دنیا تاثیر بگذارند.
یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار، ایران و بازگشت ایران در بازار انرژی است.
و آخرین عامل هم نحوه مدیریت زمستان پیش‌رو در اروپا است.
*با فرض اجرایی شدن توافق بین ایران و کشورهای ذینفع در گفتگوهای آینده قیمت نفت و تاثیر آن را بر قیمت نفت و حامل‌های انرژی چطور می‌بینید؟
مقدمه‌ای که در بالا با هم گفتگو کردیم در پاسخ به این سوال خیلی مهم هست. ایران یکی از ۴ عدم قطعیتی است که هرکدام به تنهایی میتوانند به اندازه ایران و یا شاید بیشتر بر وضعیت قیمتها و بالانس نفت و گاز و بخصوص نفت، اثر بگذارند. ایران به رغم اینکه یکی از بزرگترین تولید کننده‌های گازی دنیاست اما در بازار گاز نقش آفرینی خاصی نمی کند و ورود یا خروج ایران از بازار، تاثیری بر قیمت ندارد.
با توافق برجام، حتما شاهد بازگشت قیمت ها به زیر ۱۰۰ دلار و حتی ۹۰دلار خواهیم بود اما می تواند با سرعت قابل توجهی در چند روز و حتی یک هفته دوباره قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار برگردد
اما نفت ایران اگر که با توافق به بازار برگردد، در کوتاه مدت می تواند تاثیر منفی بر روی قیمتها داشته باشد و برآوردها حاکی از این دارد که قیمت ها ۵ تا ۱۰ دلار به سمت پایین سوق می یابد. البته اینکه مدت زمانی که ممکن است قیمتها روی پایه ۹۰ تا ۹۵ دلار برگردد، نسبت به ۱۰۰ تا ۱۰۵ دلاری که روزها و هفته‌های قبل شاهد آن بودیم، بستگی به خبرها و عوامل دیگر دارد.
یکی از پاسخ‌های بازار به مساله، می‌تواند حرف‌های وزیر نفت عربستان باشد و اقداماتی که اوپک در پاسخ به چنین اخباری مبنی بر توافق ایران نشان خواهد داد. بنابراین من فکر می‌کنم با توافق برجام، حتما شاهد بازگشت قیمت ها به زیر ۱۰۰ دلار و حتی ۹۰دلار خواهیم بود اما این می تواند با سرعت قابل توجهی در چند روز و حتی یک هفته دوباره قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار برگردد و سرعت بازگشت قیمت ها به بالای ۱۰۰ دلار کاملا بستگی به اخباری دارد که در این مدت شنیده می شود.
از طرف دیگر می توانیم وضعیت بدتری در رابطه با اقتصاد به خصوص وضعیت اروپا متصور شویم که خود نیز عاملی برای کاهش قیمت ها و حرکت به سمت پایین باشد. ما با نوسانات و عدم قطعیت عرضه معادل ۵ میلیون بشکه در روز مواجه هستیم و لذا در سناریوهای به اصطلاح خوشبینامه و بدبینانه می تواند به راحتی قیمتها را بین ۸۵ تا ۱۲۰ دلار تعریف کند.
* با توجه به پیش‌بینی کپلر به نقل از بلومبرگ، ایران در مجموع ۱۵۶ میلیون بشکه نفت و مشتقات نفتی بصورت ذخیره در کشور چین و ایران و همچنین بر روی آب دارد. ورود این حجم از نفت مشخصا تاثیر پایدار در کاهش قیمت‌های جهانی خواهد داشت؟
وقتی توافق اعلام شود، اولین تاثیر، تاثیر روانی آن روی قیمت‌هاست که در همان روز شاهدش خواهیم بود؛ بعد از آن تاثیر فیزیکی و میزان عرضه است. این تاثیر فیزیکی چند هفته تا دو ماه در حالت معمولی ادامه خواهد داشت زیرا نفت ایران در کشتی‌ها و در کشورهای دیگر برای ورود به بازار حدود ۲ هفته زمان نیاز دارد. با این حال تاثیر مهم رفع تحریم ها بر روی بازار نفت همان اعلام خبر توافق و محاسباتی خواهد بود که تجار و معامله‌گران نفتی می‌کنند و اینکه برایند مجموع این توقعات میتوانند قیمت ها را جابجا کنند.
پیش بینی ما برای هر بشکه نفت به طور متوسط ۹۷ و نیم دلار برای سال ۲۰۲۳ است
* به عنوان سوال آخر و حالا برای داشتن بدترین سناریو اگر توافقی به هر صورت انجام نشود و ما شاهد ورود این ذخیره نفت ایران و همچنان افزایش تولید نفت ایران برای ورود به بازار جهانی نباشیم، با وجود عوامل دیگر چه تاثیری بر قیمت جهانی نفت در نهایت خواهد داشت و ما مشخصا انتظار چه میزان افزایش در قیمت را باید داشته باشیم؟
به رغم میل قلبی خودم بر آنچه دوست دارم اتفاق بیفتد، از یک ماه پیش یکی از سناریوهایی که بر آن تمرکز داریم این است که تا یکسال آینده توافقی اتفاق نمی افتد و این سناریو، دلایل خودش را دارد.
یعنی در زمان حاضر سناریوی اصلی ما عدم توافق است و لذا قیمت نفت را تا پایان سال ۲۰۲۲ بین ۱۱۰ تا ۱۲۵ دلار پیش‌بینی می‌کنیم. این برآیند عوامل عرضه و تقاضا، با فرض اینکه ایران وارد بازار نفت نخواهد شد است. این پیش بینی قیمت برای نیمه دوم سال جاری میلادی است و برای سال آینده هم پیش بینی ما برای هر بشکه نفت به طور متوسط ۹۷ و نیم دلار برای سال ۲۰۲۳ است.
نظر شما