بازار؛ گروه استانها: از دهه ۱۳۴۰ روند ایجاد جنگل‌های «دست کاشت» در استان خراسان با اعتبارات بسیار زیادی شروع شد که تاغ زارهای حارث‌آباد در شهرستان سبزوار بخشی از این سرمایه و منابع ملی هستند.
تاغ زارهای سبزوار که طی نیم‌قرن گذشته باریشه‌های خود در مقام حراست از خاک کویر برآمده و هم چون سدی در برابر پیشروی طوفان‌ها ایستاده‌اند اما امروز خود بی‌پناه و پشتیبان مانده‌اند.
تاغ‌ها که گیاهان و درختچه‌هایی بسیار مقاوم در برابر خشک‌سالی، آفت و شوری خاک هستند و تازیانه بادهای کویری تاکنون نتوانسته ذره‌ای از استقامت آن‌ها بکاهد اما این روزها ریشه‌هایشان زخمی از تیشه سودجویان است.
سودجویانی که به بهانه بیکاری و اوضاع اقتصادی جنگل و منابع طبیعی را بهترین فرصت برای مال‌اندوزی می‌دانند هرروز به این منطقه آمده کبریتی به زیر این تاغ‌ها می‌کشند و می‌روند.
تاغ زارهای حارث‌آباد این روزها نه از سر ناآگاهی بلکه از روی آگاهی زغال می‌شوند تا آوندهای آن‌ها که نویدبخش حیات در کویر است لحظه‌ای محفل قلیان سراها شود و درنهایت روسیاهی را برای ما و نسل آینده بر جای بگذارد.
در حال حاضر ثروت و منابع ملی شهرستان سبزوار در آتش قاچاقچیان زغال می‌سوزد و این ثروت ملی به قیمت هر کیلو ۱۰ هزار تومان در حال تاراج و حراج است.
تثبیت شنزارها و بیابان‌زدایی ازجمله ویژگی‌های خاص تاغ در مناطق زیرپوشش این درختچه است که در جلوگیری از رشد و توسعه بیابان‌ها و آسیب‌های ناشی از آن تأثیر شگرفی دارد اما این روزها به‌واسطه قطع و سوزانده شدن هرروز از مقاومت آن‌ها در برابر توسعه بیابان کاسته می‌شود.
تهدید جنگل‌های بیابانی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی اظهار می‌کند: این استان با بیش از ۵۷۴ هزار هکتار جنگل‌های بیابانی، بیشترین سطح این جنگل‌ها را در کشور دارد.
محسن فنودی در گفت‌وگو با بازار بیان می‌کند: گونه درختی تاغ به همراه دیگرگونه‌های بیابانی بومی به‌عنوان کاربردی‌ترین نهال بیابانی در کشور در کاهش گردوغبار و بیابان‌زدایی استفاده می‌شود.
وی با اشاره به تاریخچه عملیات کاشت این درختچه‌ها در شهرستان سبزوار اظهار می‌کند: سابقه عملیات بیابان‌زدایی در خراسان رضوی به بیش از ۵۰ سال پیش بازمی‌گردد و این استان در زمره استان‌های پیشرو در تثبیت شن، مقابله با گردوغبار و بیابان‌زدایی در کشور است.
وی بابیان اینکه برپایی ایستگاه تثبیت شن، عملیات کاشت و نهال‌کاری در بیابان با گونه تاغ نخستین بار در ایران طی سال ۱۳۴۴ در منطقه«حارث‌آباد» در شهرستان سبزوار آغاز شد می‌افزاید: این عملیات که ۵۷ سال پیش آغاز شد در ۲ سال نخست آن منجر به برپایی ایستگاه‌های تثبیت شن در روستاهای «بَر آباد» و «کلاته میرعلی» سبزوار و همچنین «قوژد» شهرستان گناباد و راه‌اندازی نخستین فعالیت‌های بیابان‌زدایی ایران در خراسان شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی، غلبه باد و وقوع توفان‌های ماسه‌ای و حرکت شن‌های روان را از مهم‌ترین عوامل محدودکننده فرایند توسعه در کانون‌های بحرانی و مهم‌ترین مخاطرات، تهدیدها و چالش‌های مناطق بیابانی دانسته و توضیح می‌دهد: اثرات خشک‌سالی، تغییر اقلیم و افت سطح سفره‌های آبهای زیرزمینی و تغییرات نامناسب در کیفیت آن‌ها، وقوع مخاطراتی نظیر سیل، حریق، طغیان آفات و بیماری‌ها، شور شدن اراضی در اثر بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، حساسیت و آسیب‌پذیری توده‌های جنگل‌های دست کاشت از چالش‌های موجود در این زمینه است.
وی بابیان اینکه ۱۷ درصد از مساحت کل بیابان‌های ایران در این استان شرقی کشور قرار دارد، گفت: بر این اساس هم‌اینک ۵.۵ میلیون هکتار از مساحت خراسان رضوی، یعنی ۴۸ درصد از گستره این استان، را اقلیم بیابانی تشکیل می‌دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: همچنین محیط طبیعی ۲۲ شهرستان از مجموع ۳۳ شهرستان این استان عرصه فرسایش بادی است لذا همه این شهرستان‌ها تحت تأثیر تحرکات جوی و اقلیم بیابانی قرار دارند.
ترغیب قاچاقچیان برای برداشت بی‌رویه
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز اظهار می‌کند: طمع قاچاقیان برای درآمدزایی موجب شده تا تاغ زارهای سبزوار شبانه مورد هجوم سودجویان قرار گیرد.
علی شکاری بابیان اینکه هر کیلو زغال تاغ از کیلویی ۳۰ تا ۱۰۰ هزار تومان در فروشگاه‌ها خریدوفروش می‌شود به بازار می‌گوید: این قیمت‌ها موجب شده تا افراد بسیاری به طمع مال‌اندوزی و کسب درآمد این درختچه‌ها را از ریشه درآورده و به آتش می‌کشند.
وی بابیان اینکه تاغ به دلیل مقاومت به شرایط محیطی سهم بسیار زیادی در کاشت بیابانی به خود اختصاص داده است اظهار می‌کند: : قطع درختان تاغ در مناطق مختلف استان موجب پیامدهای ناگوار و جبران‌ناپذیری می‌شود و ادامه این روند موجب روان شدن شن‌ها و هجوم آن‌ها به‌سوی شهرها و مناطق مسکونی خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه اجرای طرح تنفس چندین ساله جنگل‌های شمال کشور موجب افزایش آمار تخلفات و هجوم به تاغ زارها شده است ابراز می‌کند: این موضوع به دلیل افزایش قیمت چوب رغبت بیشتری در قاچاقچیان و سود جویان برای ریشه‌کنی درختچه‌های تاغ ایجاد کرده ست.
شکاری بابیان اینکه در این راستا از هیچ اقدامی برای جلوگیری و مقابله با قاچاقچیان چوب فروگذار نخواهیم بود می‌افزاید: برای کاشت این تاغ‌ها هزینه و زمان بسیار زیادی صرف شده است اما متأسفانه عده‌ای سودجو و دور از دید محیط بانان این ثروت ملی را به آتش می‌کشند.
۷۰ درصد خسارات و تأثیر ریز گردها در خراسان رضوی ناشی از تأثیرات کانون‌های داخلی گردوغبار است لذا حفاظت از این منابع طبیعی به‌منظور پیشگیری از خسارات وارده ناشی از ریز گردها بسیار دارای حائز اهمیت است
وی تأکید می‌کند: بدون شک گونه تاغ یک سرمایه ملی است و هرگونه تجاوز به آن در حکم تجاوز به حقوق مردم و سرمایه‌های ملی محسوب می‌شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد خسارات و تأثیر ریز گردها در استان ناشی از تأثیرات کانون‌های داخلی گردوغبار خراسان رضوی است می‌افزاید: در این راستا حفاظت از این منابع طبیعی به‌منظور پیشگیری از خسارات وارده ناشی از ریز گردها بسیار دارای حائز اهمیت است.
شکاری با شاره به این موضوع که یکی از بهترین رفتارها برای حمایت از این سرمایه‌های ملی فرهنگ‌سازی و آموزش مردم از سوی رسانه‌ها است بیان می‌کند: علاوه بر اینکه پاسگاه‌های نیروی انتظامی و پلیس‌راه برای جلوگیری از قاچاق چوب تاغ و زغال این درختچه در تکاپو هستند حافظان محلی و نیروهای بسیج نیز تاکنون در این زمینه همکاری مؤثری داشته‌اند.
اقلیم خراسان رضوی
خراسان رضوی منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک است که ۷۵ درصد پهنه آن در اقلیم بیابانی یعنی خشک، نیمه‌خشک و فراخشک قرار دارد. یک‌میلیون و ۶۵۱ هزار و ۵۱۱ هکتار از زمین‌های این استان در مناطق بیابانی است که شامل حدود ۳۰ درصد از وسعت استان و متأثر از ۳۰ کانون فرسایش بادی در ۲۲ شهرستان است لذا حفاظت از پوشش گیاهی در این استان برای پیشگیری از خسارات ناشی از ریز گردها بسیار اهمیت دارد.
نظر شما