معصومه آموده، بازار؛ شرکت های دانش بنیان مشکلات متعددی دارند که برخی شان بروکراسی و روند های نادرست اعطای مجوزها و درخواست ها است فعالان این عرصه اعتقاد دارند که دولت با تسهیل گری می تواند بخشی از مشکلات این شرکت ها را حل کند.
روز گذشته در گفتگوی تفصیلی با مرتضی عطایی نژاد، عضو بنیاد ملی نخبگان، فعال حوزه کسب و کار دانش بنیان، کارآفرین و کارشناس ارشد مدیریت کار آفرینی درباره موانع تولید دانش بنیان صحبت کردیم و امروز قرار است ادامه آن گفتگو را مطالعه کنید. پیش از آن اما در چند خط خلاصه ای از مطالب روز گذشته را می خوانید.
برای راه اندازی کسب و کار دانش بنیان نیاز به کسب تعدادی مجوز است که خود مجوزها بزرگ‌ترین مانع پیشبرد کار محسوب می‌شود، قوانین غیرشفاف نیز به کارشناسان اجازه می‌دهد تا با صاحبان کسب و کار برخورد سلیقه‌ای انجام دهند، عدم هماهنگی بین دستگاهای دولتی سبب سردرگمی کسب و کارهای دانش بنیان و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود دولت وظیفه برای بازاریابی فروش محصول دانش‌بنیان ندارد اما دولت می‌تواند با تعریف فرایند و سیاست‌ها شرایط بازار و قاعده بازی را طوری رقم بزند تا کسب و کار دانش بنیان در عرصه بازار شد کند.
نکته‌ای که در بازار فروش وجود دارد این است که قیمت تمام شده تولید محصول از قیمت فروش آن کم‌تر شود، آن کسب و کار برای فروش خودش هزینه کرده و آماده رقابت با کسب کارهای خارجی می‌شود که این محصول را تولید می‌کند.
اداره دارایی و کارشناسان این مجموعه هزینه‌هایی را به کسب و کار تحمیل می‌کنند که به جا نیست، دولت وظیفه دارد فرهنگ سازی کند و فرهنگ سازی برگردن هیچ کسب و کاری نیست. حالا بخش دوم مصاحبه تفصیلی با عطایی نژاد را با هم مطالعه می کنیم.
* در پایان مصاحبه روز گذشته درباره اینکه چقدر اهمیت دارد دانش بنیان ها مشاوره بگیرند صحبتی شد در این باره بگویید
دانش بنیان ها از فقدان مشاوره رنج می بردند. این شرکت‌های دانش بینان درست است که از تسهیلات استفاده می‌کردند و در کنار آن در مرکاز رشد دانش بنیان مستقر می شدند اما همانطور که درباره آن بحث کردیم، نمی‌توانستند محصول خود را به بازار عرضه کنند. البته حدود ۹۷ درصد افراد این حوزه از این حمایت بی‌خبر هستند.
برای راه اندازی کسب و کار دانش بنیان نیاز به کسب تعدادی مجوز است که خود مجوزها بزرگ‌ترین مانع پیشبرد کار محسوب می‌شود
بازهم تاکید می کنیم که از کارکردهای مشاوران می‌توان به این اشاره کرد که مخترعی حدود یک سال و نیم زمان خود را برای پروژه خود مصرف کرده بود اما در گفت و گو با مربیان متوجه شد که ایده وی مناسب نیست و از رویداد حذف شد آن مخترع به دلیل اینکه متوجه شده بود که ایده خودش امکان عرضه به بازار را ندارد خوشحال بود و تشکر می‌کرد که جلوی مصرف شدن زمان‌های زیاد و سرمایه گذاری کلان بعد از این گرفته شد.
* شرکت‌های دانش بنیان چگونه می‌توانند از مشاوره‌های معاونت علمی ریاست جمهوری استفاده کنند؟
تا آن جایی که من اطلاع دارم، معاونت علمی ریاست جمهوری این خدمت در سراسر کشور برای شرکت دانش بنیان فراهم کرده است. مرکز نوآوری و فناوری «تک» با ۱۳ سال فعالیت در این حوزه این خدمت را به کل کشور عرضه می‌کند که ۱۰۰ نفر از استان سمنان نیز از خدمات شرکت ما استفاده کردند.
شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با ارسال مشخصات ملی، اسم شرکت و کدملی از مشاوره‌های ما برخودار شوند و هزینه آن را معاونت علمی ریاست جمهوری بپردازد علاوه بر این ما در خراسان رضوی همراه با تعامل شرکت شتاب دهنده فردوسی از معاونت علمی ریاست جمهوری مجوز این را دریافت کردیم که شرکت‌هایی شامل دانش بنیان‌ها نمی‌شوند نیز از مشاوران ما استفاده کنند.
البته باید بازهم تاکید کنم که ما به افراد نخبه توصیه می‌کنیم که در گام اول محصول را تولید نکند، بر خلافیت محصول فنی خودشان متمرکز شوند و طراحی و بازاریابی محصول را به افراد متخصص همان رشته بسپارند.
* با گذشت یک سال از دولت سیزدهم آیا این دولت توانسته از شرکت دانش بنیان‌ها حمایت کند؟
اظهار نظر در این مورد کمی زود است اما ما نکات مثبت چشمگیری از دولت سیزدهم ندیدیم. اخلال اینترنت در یکی -دوماه اخیر از مشکلاتی است که می‌توان به آن اشاره کرد. اکنون با یک ساعت قطع اینترنت کل زندگی مردم مختلل می‌شود.
معاونت علمی ریاست جمهوری این خدمت در سراسر کشور برای شرکت دانش بنیان فراهم کرده است
از نکات مثبت دولت سیزدهم می‌توان به مدیریت مصرف برق اشاره کرد توانست با سیاست‌های تشویقی در مصرف خانگی و کارخانجات قطعی برق را کاهش داد. ما سال گذشته با قطع یک ساعت برق اینترنت دچار مشکل شده وکسب و کار ما تا ۱۲ شب دچار اختلال می‌شد اما بازهم باید صبر کرد تا نتایج سیاست ها را شاهد باشیم.
* جای کدام حمایت دولت را در کسب و کارهای دانش بنیان خالی می‌بینید؟
در قانون اساسی بیان شده است اگر فردی بخواهد فعالیت انجام دهد با آن درآمد کسب کند نیاز به هیچ گونه مجوز ندارد مگر اینکه مجوزی را از باید مرجعی دریافت کند بایستی آن را تأمین کند اما در عمل این‌طور نیست چرا که علاوه بر یک مجوز باید ۱۰ مجوز برای کسب و کار خود را گرفت که این هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
حمایتی که برای کسب و کارهای دانش بنیان احساس می‌شود «پنجره واحد مجوز دهی به کسب کارها» است که می تواند شرایط را خیلی بهتر کند. ما اعتقاد داریم که با این امکان مشخص می‌شود درخواست مجوز به کجا ارجاع داده و برای آن چه پاسخی در نظر گرفته شده است. ویژگی این امر نیز شفافیت خواهد بود لذا اگر مجوز دهی به صورت آنلاین و یک‌پارچه شود پنجره واحدی که پروژه که سال‌ها تعریف شده اما هنوز به اجرا در نیامده است اگر این کار انجام شود خیلی از مشکلات کاهش می‌یابد.
* قوانین مرتبط با حمایت ها چطور؟
قوانین تأمین اجتماعی از موارد دیگری است که باید از آن نام برد، به این معنا که یعنی فردی که مشغول به کار است باید به تعهدات مشخصی را دارا شود و به کسب و کار نیز تعهدات مشخصی بدهد. گاهی زمان ها چیزهایی را در تعریف‌ها گنجانده‌ایم که همان مانع می‌شود.
در قانون اساسی بیان شده است اگر فردی بخواهد فعالیت انجام دهد با آن درآمد کسب کند نیاز به هیچ گونه مجوز ندارد مگر اینکه مجوزی را از باید مرجعی دریافت کند بایستی آن را تأمین کند اما در عمل این‌طور نیست
برای مثال باید تاکید کرد که کسر حقوق تأمین اجتماعی باعث شده تا خیلی از افرادی که متقاضی شروع کسب و کار هستند از راه اندازی کسب و کار صرف نظر کنند و در آخر به کشورهای دیگر مهاجرت کنند برای نمونه خاطره یکی از اعضای بنیاد ملی نخبگان جالب توجه خواهد بود.
صاحب یک شرکت اعلام کرد «وضعیت شرکت خوب و در آمد خوبی نیز کسب می‌کند اما به دلیل شرایط کشور برای کار مساعد نیست، شرکت و گروه خودش را به خارج از کشور می‌برد» این افراد البته اعتقاد دارند که باید به نیروی انسانی و دولت همزمان با هم پاسخ گو باشند در آخر نیز به عدم رعایت قوانین متهم می‌شوند پس به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند تا به زعم خودشان رشد کنند.
مشکل اینجا است که این افراد اعلام می کنند قوانین دارایی و تأمین اجتماعی در شرایط کنونی سبب شده تا خیلی از شرکت‌های ایرانی به کشورهای دیگر مراجعه کنم. به هرصورت باید تاکید کرد که تولید کننده ایرانی برای افزایش فروش خود از اسم کشورهای خارجی وام گرفته و محصول خود را با ادعای اینکه با لیسانس آلمان ساخته شده به فروش می‌رساند. واقعیت ماجرا لحظه‌ای هویدا می‌شود که محصول به طور کامل در کشور ساخته شده اما تولید کننده به دلیل ضعف فرهنگ از شرکت رده پایین آلمانی لایسنس دریافت کرده تا محصول خود را به فروش رساند.
بخش نخست این گفتگو را نیز با کلیک بر روی لینک مطالعه کنید «سنگ»پیش پای دانش‌بنیان‌ها | روایت قوانینی که سردرگمی ایجاد می‌کنند
نظر شما