بازار خودرو در مسیر رکود| چرخه طبیعی عرضه و تقاضا با واردات خودرو میسر می‌شود

رامین خداوردی؛ بازار: بازار خودرو در یک سال اخیر روند رو به رکود را در استان سمنان تجربه می‌کند و معاملات خودرو در ماه‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است این جمله‌ای است که اغلب کارشناسان و همچنین بنگاه داران خودرو در استان سمنان بیان می‌کنند بنگاه دارانی که اعتقاد دارند اگر واردات آزاد بود شاید می‌توانستند شاهد رونق دوباره بازار باشند.

دولت از یک سو واردات را برای حمایت از تولید داخلی، ممنوع کرده و از سوی دیگر این موضوع به فضایی برای جولان خودروسازان دولتی و داخلی پدید آمد تا هر نوع خودرویی را با هر کیفیتی بسازند و کسی هم جلودارشان نباشد.

خودروسازان اما از بازار انحصار، بهره خوبی بردند اولاً در نبود رقیب، تلاشی برای ارتقای کیفیت خود نکردند و ثانیاً هر طور که خواستند شرایط فروش و قیمت گذاری کردند و تا جایی که توانستند بازار را در دست داشتند حالا اما ماحصل همه اینها یک رکود است رکوردی که به گفته کارشناسان اقتصادی فعلاً ادامه نیز خواهد داشت چرا که فاصله مردم با خرید خودروهای بی کیفیت ایرانی هم روز به روز بیشتر می‌شود.

خودروسازان اما از بازار انحصار، بهره خوبی بردند اولاً در نبود رقیب، تلاشی برای ارتقای کیفیت خود نکردند و ثانیاً هر طور که خواستند شرایط فروش و قیمت گذاری کردند

در میزگردی با حضور میثم عامری، محمد اکبر زاده و محمد جواد مقیمی هر سه کارشناس بازار خودرو در استان سمنان، موضوع بازار خودرو را مورد بررسی قرار دادیم نخستین سوال ما از هر سه نفر این است که امروز شرایط بازار خودرو را چطور ارزیابی می‌کنید. با ما همراه باشید.

قیمت‌ها روند افزایشی داشته است

عامری: قیمت‌ها در بازار خودرو طی یک سال اخیر به خصوص در دولت رئیسی کاملاً افزایشی بوده اما کلیات بازار در حالت رکود است. یعنی خرید و فروش بسیار کم شده و از زمانی که خودروهای ثبت نامی نیز آزاد و شرکت سایپا خودروهای خود را به صورت ثبت نامی بدون قرعه کشی عرضه می‌کند رکود بیشتر هم شده است. با توجه به اینکه خودرو در این یک سال افزایش قیمتی حدوداً ۳۰ الی ۴۰ درصدی داشته و بازار نوسان بالا و پایین بسیاری به خود دیده باید اذعان کرد که متأسفانه بازار کاملاً در رکود فرو رفته است.

خودرو سازان داخلی با توجه به سیاست کاری که دارند مانند قرعه کشی و ثبت نام و … باعث شدند که در بازار هم رکود شکل بگیرد و از طرفی افزایش قیمت را شاهد باشیم. با قطعاتی که به گفته خودشان تولید می‌کنند و قیمت‌ها برایشان بالا می‌رود و با توجه به تحریم‌ها که به زعم خودروسازان باعث ضررشان هم شده، چطور روز به روز روند افزایشی تولید و قیمت را دارند؟ مگر نمی‌گویند که روز به روز ضرر می‌کنند؟ پس چطور قیمت‌ها را بالا می‌برند؟ این افزایش قیمت‌ها خودش یکی از مهمترین عوامل گران شدن خودرو در سال‌های اخیر محسوب می‌شود.

رکود ادامه دارد

واردات خودرو اگر آزاد شود بهتر است. به دلیل اینکه خودروهای خارجی که امروز در بازار است از سال ۲۰۱۶ و ۱۷ جدیدتر نیستند و لذا قیمتی که در بازار داریم نسبت به مدل ماشین و کیفیتی که ماشین دارد خیلی فراتر از قیمت واقعی است به خاطر همین عامل، اگر خودروی صفر وارد شود قیمت خودروهای دسته دوم هم پایین تر می‌آید و مردم هم بهتر و بیشتر ماشین می‌خرند. این به نفع مردم به خصوص خانواده‌های متوسط است چرا که قیمت کاهش می‌یابد.

با توجه به شرایط فعلی آینده بازار خودرو همچنان رکود خواهد بود. خرید و فروش خیلی کم و قیمت‌ها بسیار افزایشی شده است لذا در ادامه شاهید این هستیم که خودروی پراید ۳۰۰ میلیون تومان برسد. از سوی دیگر دخالت دولت در قیمت گذاری یک عامل کاملاً مستقیم در پدید آمدن شرایط فعلی است. مردم علناً می‌بینند که دولت با سیاست‌هایش کاری قیمت خودرو را افزایش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد که مردم بتوانند با قیمت مناسب خودرو خریداری کنند.

موضوع بعدی سایت‌های دیوار و شیپور است این سایت‌ها یکی از عواملی هستند که قیمت خودرو را همچنان افزایشی کردند و باعث شدند که قیمت خودرو بالاتر برود. دید مصرف کننده ها هم نسبت به بازار و نمایشگاه‌های ماشین بد شده است و به نظر من این سایت‌ها حتی امنیت کامل هم ندارند و باعث شده مصرف کننده ها هم در این بازار رکود در خرید و فروش دخالت کنند.

بازار خودرو را نمی‌توان کنترل کرد

اکبر زاده: بازار خودرو را نمی‌توان با خبر کنترل کرد. وزارت صمت هراز گاهی شوک به بازار می‌دهد اما در واقع اصلاً بازار خودرو دستوری اداره نمی‌شود نه تنها این بازار بلکه تمام بازارها. شرایط اگر به همین روال ادامه پیدا کند، آشفته بازار خواهد شد.

قیمت‌ها در بازار خودرو طی یک سال اخیر به خصوص در دولت رئیسی کاملاً افزایشی بوده اما کلیات بازار در حالت رکود است

کسانی که می‌خواهند خرید و فروش کنند امروز دو دل هستند زیرا برنامه‌ای برای خودروهای سایپا در حال اجرا است که اجازه خرید و فروش را نمی‌دهد. امروز وزیر صمت به جای اینکه بیاید مسئله را حل کند صورت مسئله را پاک می‌کند و اعلام کرده خودروهای پر تیتراژ که ما در آنها ضرر می‌کنیم را به بازار ندهیم. لذا این سیاست‌ها باعث می‌شود که پژو ۴۰۵، تیبا یک و دو و حتی پراید افزایش قیمت داشته باشند چرا که مردم از عدم عرضه می‌ترسند و به هر بهایی ماشین می‌خرند که پیاده نمانند. امروز قیمت تیبای صفر از کوییک گران‌تر شده است.

ذات بازار این گونه است که هر چیزی کمیاب شود مردم بیشتر به سمت آن می‌روند و در نتیجه گران‌تر می‌شود. خودرو سازان داخلی و تولید انحصاری مثل بازار یک‌طرفه است. این بازار نیست بلکه یک جاده یک‌طرفه است و آن را نمی‌توان کنترل کرد.

باید خودرو سازان دیگر هم در ایران بیایند و تحت لیسانس به مهندسان کشور خودمان کار کنند. زمانی که بازار خودور رقابتی شود شاهد این خواهیم بود که خودروسازان نیز سیاست‌هایشان را تغییر می‌دهند چرا که دیگر هر طور دوست داشته باشد، نمی‌توانند با مشتری رفتار کنند. در صورتی که بازار رقابتی باشد در واقع مردم آنچه را که دوست داشته باشند، خریداری می‌کنند و آزادانه حق انتخاب دارند درحال حاضر ما دو کارخانه ایران خودرو و یک سایپا را داریم که هر طور که بخواهند با مشتری رفتار می‌کنند.

بازار نیاز کاذب دارد

واردات خودرو باید آزاد شود اما بسته به یک سری قوانین؛ نباید این گونه باشد که هر ماشینی که دوست داشته باشند وارد کنند. مثلاً برندهای تویوتا باید بسته به مصرف جامعه و آن میزانی که جامعه ما طلب می‌کند وارد شود. از سوی دیگر واردات باید در چهار چوب و قوانین خودش صورت گیرد. مثلاً سالانه تعدادی که نیاز است خودرو وارد شود نه اینکه شرایط به سمتی برود که برای برخی رانت ایجاد گردد.

آینده بازار خودرو تا زمانی که رانت‌های سنگینی در آن باشد آرام نمی‌گیرد. بازار نیاز کاذب دارد. مثلاً یک پژو پارس تی یو فایو با قیمت کارخانه تقریباً! ۱۹۰ میلیون تومان معامله می‌شود اما در بازار بیرون ۳۷۰ میلیون تومان است. این اختلاف چطور جبران می‌شود؟ با رانت. گویی خودروسازان ما هم دلشان می‌خواهد این رانت باشد. امروز باید قیمت‌ها منصفانه و کارشناسی باشد نه اینکه دستوری و هر میزان که خودروسازان بخواهند؛

برخی مردم ما در پارکینگ منازل خود یک ماشین صفر دارند زیرا خودرو هم جز اموالی شده است که سرمایه محسوب می‌شود در صورتی که در خارج از کشور چنین نیست شما وقتی خودرو را سوار می‌شوید باید هزینه سوار شدن آن را بدهید. امروز پراید مدل ۹۷ دوگانه ۱۶۰ میلیون تومان فروخته می‌شود در صورتی که سال گذشته ۱۱۰ میلیون تومان بود. یعنی سال قبل اگر شما ماشینی را می‌خریدید یک سال آن را سوار می‌شدید با آن تصادف هم می‌کردید و برخی نقاط آن را رنگ هم می‌زدید باز هم امسال آن را گران‌تر از میزانی که سال قبل پول دادید، می‌فروختید و این نشان دهنده وضعیت بازار است.

با توجه به شرایط فعلی، آینده بازار خودرو همچنان رکود خواهد بود

در هیچ جای دنیا بازار دستوری نیست کشورهای اروپایی دولت یک مجموعه کوچکی است که فقط بر مجموعه ها نظارت دارد. تا زمانی که قیمت گذاری خودرو دستوری و دولتی باشد، بازار در همین وضعیت می‌ماند. از طرف دیگر تأثیر سایت‌های دیوار و شیپور بر روی بازار خودرو بسیار زیاد است. برخی قیمت‌ها به صورت کذب بالا می‌رود مثلاً خودرویی که قیمت آن ۱۵۳ میلیون است در این سایت‌ها بیش از ۱۶۰ میلیون تومان قیمت گذاری می‌شود و این توهم را پدید می‌آورد که قیمت خودرو همین قدر است. دلیل آن هم این است که نظارتی بر این حوزه وجود ندارد و این قیمت‌ها بازار را بر هم می‌ریزد.

واردات خودرو بازار را تنظیم می‌کند

مقیمی: واردات خودرو بازار را تنظیم می‌کند چرا که بازار به شکل رقابتی بدل شده و روند طبیعی خودش را طی خواهد کرد. مگر می‌شود بازار چند سال مدام صعودی باشد این نشان می‌دهد که بازار خودروی ما سالم نیست. بازاری در سلامت قرار دارد که رشدش هم منطقی باشد ضررش هم منطقی؛ ایران تنها کشوری در دنیا است که شما در آن یک خودرو را ۱۰۰ میلیون تومان می خرید سه سال آن را مستهلک، رنگ خورده، صاف شده و مصرف می‌کنید و در نهایت آن را ۱۴۰ میلیون تومان می‌فروشید و یک سود هم می‌کنید.

بازار باید به روند طبیعی‌اش باز گردد در رقابت و چرخه تقاضا و عرضه قیمت را تعیین کند و این هم جز در سایه خروج دولت از سیر قیمت گذاری دستوری و واردات خودرو میسر نخواهد شد در صورتی که بازار ما رقابتی شود، خود به خود بازار خودرو مسیر خودش را پیدا می‌کند. شأن ملت ما این نیست که اینگونه توسط خودروسازان ایرانی تحقیر شوند هم پول بدهند و هم مدت‌ها در صف بایستند و در آخر هم بی کیفیت ترین خودرو را تحویل بگیرند در حالی که در چند کیلومتری کشورمان، کشورهایی وجود دارد که بهترین تویوتای روز و صفر بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان نیست.

چرخه طبیعی قیمت گذاری با کوچک شدن دولت، باز شدن راه واردات، مجبور شدن خودروسازان داخلی به ارتقای استانداردها و کاهش قیمت و … حاکم می‌شود. خیلی هنرمندانه است که خودرو بی کیفیتی را نقد و در قرعه کشی و صف و.. بفروشید آن هم سه برابر قیمت معمول پول بگیرید و در قیاس با استانداردهای کشورهای دیگر خودرویی تولید کنید که اصلاً بدیهی‌ترین استانداردها را هم ندارد، اما باز هم ورشکسته باشید این هنر خودروسازی دولتی پر از رانت کشورمان است.