کریدور غذایی هند_خاورمیانه؛ جاه طلبی دهلی برای قرار گرفتن در زنجیره غذایی اسرائیل و امارات!

تهمینه غمخوار؛ بازار: در حالی که کشورهای سرتاسر جهان با کمبود عرضه مواد غذایی اصلی مقابله می کنند، امارات، اسرائیل و هند در حال ایجاد کریدور غذایی هند و خاورمیانه هستند. این کریدور، یک زنجیره ارزش جدید غرب آسیا که از هم افزایی تجاری و تکنولوژیکی سه کشور استفاده می کند تا آنچه را که نویدبخش یک پایگاه جدید صادرات مواد غذایی باشد، را شکل دهد. در حقیقت، کریدور غذایی هند_خاورمیانه، یک زنجیره تامین مواد غذایی مقاوم در قرن بیست و یکم است که بر مبنای فناوری‌ های نوآورانه و هوشمند آب و هوایی و اقلیمی ساخته شده و در حال پیکربندی مجدد روابط تجاری در سراسر حاشیه جنوبی اوراسیا است.

برای ایالات متحده، مشارکت در کریدور غذایی هند_خاورمیانه یک خواست راهبردی است که بخش مهمی از رویکرد واشنگتن به دریای عرب و وسیع‌تر هند و اقیانوس آرام را تشکیل می‌دهد.

در همین راستا، در اجلاس «I۲U۲» در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۲، اولین گردهمایی سران دولت های هند، اسرائیل، امارات متحده عربی و ایالات متحده، ایجاد کریدور غذا به طور برجسته ای نمایان شد، در حالی که ممکن است منجر به این تصور نادرست شود که این کریدور تدبیر ژئواکونومیکی گروه چهارگانه خاورمیانه تحت حمایت ایالات متحده است. کریدور غذایی هند و خاورمیانه نه ضد چین است و نه یک ابتکار جدید. در واقع، این کریدور بدون هیچ گونه دخالت ایالات متحده در حال تکامل بوده است.

اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی پروژه کریدور غذایی بر نقش های حیاتی و در عین حال جداگانه ای است که امارات و اسرائیل قبلاً در پیشرفت سیستم های تولید و توزیع مواد غذایی هند ایفا کرده اند. این نقش ها اکنون در هم آمیخته شده اند. عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل پس از امضای «توافق‌نامه ابراهیم» در سپتامبر ۲۰۲۰، اکنون همکاری سه جانبه ای را میان امارات، اسرائیل و هند را ممکن می‌سازد.

اگرچه ایالات متحده از طریق نشست I۲U۲ در حال تبدیل شدن به یک شرکت کننده است، اما قدرت استراتژیک کریدور غذایی هند_خاورمیانه از این واقعیت ناشی می شود که در میان سه کشور آسیایی از طریق بخش خصوصی، سرمایه گذاری های مشترک با دقت از طریق مشارکت های دوجانبه دولتی و خصوصی توسعه یافته است.

اگرچه نیازی به واشنگتن به عنوان یک خیر نیست، اما مشارکت ایالات متحده در این کریدور می تواند سودمند باشد، زیرا این کشور به دنبال تقویت حضور خود در معماری استراتژیک هند و اقیانوس آرام است.

توسعه ارگانیک؛ خاستگاه کریدور غذایی هند و خاورمیانه

اولین نشست رهبران I۲U۲ در جریان سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به اسرائیل، به عنوان بخشی از تور چهار روزه او در خاورمیانه، از طریق ویدئو کنفرانس دو هفته پیش انجام شد. نشست I۲U۲ با گرد هم آوردن نارندرا مودی، محمد بن زاید آل نهیان، یائیر لاپید و بایدن، به دنبال ترویج سرمایه گذاری مشترک در زمینه غذا، آب، انرژی، حمل و نقل، بهداشت و بخش های فضا برگزار گردید.

سرمایه گذاری های مشترک در چهار بخش اول بین امارات، هند و همچنین بین اسرائیل و هند در طول ۵ تا ۱۰ سال گذشته انجام شده است و در حال حاضر زیربنای پروژه کریدور غذایی است. ابتکار امضای اجلاس I۲U۲ سرمایه گذاری دو میلیارد دلاری امارات در ساخت پارک های غذایی در هند است که از فناوری های کشاورزی هوشمند، فناوری پاک و انرژی های تجدیدپذیر اسرائیل و ایالات متحده استفاده می کند تا، به گفته بیانیه مشترک اجلاس، به حداکثر رساندن بازده محصولات و به نوبه خود، مقابله با ناامنی غذایی در جنوب آسیا و خاورمیانه کمک نماید.

پارک های غذایی از سال ۲۰۱۹ بخشی جدایی ناپذیر از برنامه لجستیکی امارات برای کریدور غذایی بوده است. راه‌حل‌های کشاورزی، فناوری پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر اسرائیل نیز بخش مهمی از بخش تولید مواد غذایی هند را برای مدت طولانی‌تری تشکیل داده‌اند.

کریدور غذایی هند و خاورمیانه از همزیستی بین نیاز استراتژیک کشورهای عربی خلیج فارس برای تضمین امنیت غذایی خود و ضرورت استراتژیک هند برای افزایش ارزش تولید مواد غذایی سرچشمه می گیرد. هند دومین تولید کننده بزرگ مواد غذایی در جهان است که بر اساس محتوای کالری اندازه گیری می شود، اما با اندازه گیری ارزش کل محصولات کشاورزی در رتبه چهارم قرار می گیرد، که نشان دهنده این واقعیت است که هند کمتر از ۱۰ درصد از محصول کشاورزی خود را پردازش می کند. بیش از یک نفر از هر ۱۰ نیروی کار هند در بخش فرآوری مواد غذایی مشغول به کار است.

بنابراین، دو مورد از بالاترین اولویت‌های استراتژیک دهلی نو، شامل توسعه پردازش ثانویه مواد غذایی با ارزش افزوده بالاتر و همچنین لجستیکی است که از هدررفت توزیع از طریق یکپارچه‌سازی کارآمد از مزرعه به مراکز خرده‌فروشی جلوگیری می‌کند. در سال ۲۰۱۷، هند ۱۴ توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع را با امارات متحده، سومین شریک تجاری بزرگ هند و همسایه دریای عرب امضا کرد.

در میان توافق‌نامه‌های جامع، سه موافقت‌نامه به اولویت‌ های غذایی استراتژیک هند از طریق ایجاد چارچوب‌های همکاری اماراتی و هندی در فرآوری مواد غذایی، حمل‌ونقل دریایی، و لجستیک حمل و نقل و انبارداری پرداختند. این قراردادها به عنوان سکوی پرشی برای توسعه زیرساخت های لجستیک و توزیع کریدور امارات متحده عمل می کند.

امارات؛ موتور تدارکات و توزیع کریدور غذایی هند_خاورمیانه

در سال ۲۰۱۹، دو سال قبل از اختلالات عرضه مواد غذایی ناشی از کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۱ و بسیار قبل از شوک های عرضه مواد غذایی ناشی از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، امارات، هند را در ایجاد یک پروژه عظیم هفت میلیارد دلاری برای ایجاد یک کریدور غذایی درگیر کرد در حالی که کریدور غذایی امارات متحده برای تضمین امنیت غذایی امارات و سایر کشورهای خاورمیانه، در نتیجه چندین مورد از تعهدات توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع را محقق می کند.

تقریباً ۷۰ درصد از این بودجه برای سرمایه گذاری در پارک های بزرگ مواد غذایی در شهرهای مختلف هند در نظر گرفته شد و در حال حاضر به نظر می رسد سرمایه گذاری دو میلیارد دلاری امارات در پارک های غذایی اعلام شده در بیانیه مشترک I۲U۲ ۲۰۲۲، اقدامی مجدد و بخشی از ابتکار عمل سال ۲۰۱۹ باشد.

باقیمانده هفت میلیارد دلار ابتکار برای کشاورزی قراردادی، برای تامین کالاهای کشاورزی و زیرساخت‌های مرتبط ذخیره شده و به عنوان بخشی از ابتکار سال ۲۰۱۹، اتاق بازرگانی دبی شروع به کمک به هماهنگی نهادهای اماراتی و هندی در ایجاد زیرساخت لجستیکی اختصاصی برای کریدور غذایی کرده است.

در همین راستا، دی پی ورلد، رهبر زنجیره تامین جهانی مستقر در دبی، تلاش برای ارائه راه‌حل‌های زنجیره تامین یکپارچه برای حمل و نقل و ذخیره‌سازی مواد غذایی را آغاز کرد تا بتواند این کریدور را فعال کند. پیش از این، در سال ۲۰۱۸، این شرکت اماراتی و صندوق سرمایه‌گذاری و زیرساخت ملی هند و صندوق سرمایه‌گذاری مستقل هند، زمانی که یک پلتفرم سرمایه‌گذاری سه میلیارد دلاری بنادر و لجستیک به نام شرکت Hindustan Infralog Private Limited تشکیل دادند، پایه و اساس این سرمایه‌گذاری‌ها را تنظیم کردند. دی پی ورلد، دارای ۶۵ درصد سهم و صندوق سرمایه گذاری هندی، سهم ۳۵ درصد در آن شرکت دارد.

دی پی ورلد، یکی از پایانه های کانتینری پیشرو در بندر جواهر لعل نهرو در سواحل دریای عرب بمبئی را اداره می کند که حدود ۵۰ درصد از محموله های کانتینری هند را حمل می کند. در ژانویه ۲۰۲۱، این شرکت ترابری دریایی اماراتی شروع به ساخت تأسیسات منطقه آزاد تجاری در فاصله سه مایلی (پنج کیلومتری) از این بندر، با ۹۳۰۰۰ متر مربع انبار سرپوشیده، انبارهای کنترل شده با درجه حرارت، و امکانات حمل و نقل محموله های پیشرفته کرد که برای کمک به یکپارچگی کریدور غذایی طراحی شده بود.

با چشم انداز سه برابر شدن تجارت مواد غذایی بین امارات و هند تا سال ۲۰۲۵، این کریدور به دنبال اتصال مزارع هند از طریق کل زنجیره ارزش تولید مواد غذایی به بنادر امارات است. امارات متحده می‌تواند غلات، میوه‌ها و سبزیجات را مستقیماً از کشاورزان هند خریداری کند تا به مراکز پردازش بزرگ پارکی که در این کشور ساخته می‌شود، با سرمایه امارات تحویل داده شود. وزارت اقتصاد امارات تخمین می زند که دو میلیون کشاورز هندی از کریدور غذایی سود خواهند برد در حالی که ۲۰۰ هزار شغل اضافی ایجاد خواهد کرد.

اسرائیل؛ پایگاه کشاورزی و نوآوری کریدور غذایی هند و خاورمیانه

جاه طلبی هند برای تبدیل شدن به سبد غذایی خاورمیانه و فراتر از آن اساساً به توانایی این کشور در افزایش عملکرد کشاورزی خود بستگی دارد که به نوبه خود مستلزم مدیریت دقیق منابع آبی آن است. به موازات تعامل هند با امارات متحده، همکاری‌های فناوری کشاورزی و فناوری پاک اسرائیل با هند، پشتیبانی اساسی برای این کشور آسیای جنوبی برای دستیابی به هر دو هدف فراهم می‌کند.

در طول سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، اسرائیل ۲۹ مرکز کشاورزی عالی را در سراسر هند به عنوان بستری برای انتقال سریع فناوری و بهترین شیوه‌ها تأسیس کرد. علاوه بر آن، در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۵۰ هزار کشاورز هندی در این مراکز آموزش دیدند. فراتر از طرح‌های توسعه دولتی، شرکت‌های کشاورزی اسرائیل نقشی متحول کننده در بخش کشاورزی و مدیریت آب هند داشته‌اند.

شرکت حفاظت از محصولات کشاورزی اسرائیل ADAMA Agricultural Solutions یکی از شرکت های برتر هند در این صنعت است که یک کارخانه فرمولاسیون در گجرات و یک مرکز تحقیق و توسعه در حیدرآباد راه اندازی می کند. هند بزرگترین صادرکننده برنج در جهان است و بیش از چهار صادرکننده بزرگ مجموعاً فروش دارد و ۴۰ درصد از تجارت جهانی برنج را به خود اختصاص داده است. برای چندین سال، شرکت اسرائیلی Evogene با شرکت هندی Rasi Seeds Ltd برای بهبود کیفیت و عملکرد برنج هندی همکاری کرد. از طریق فن‌آوری‌های پیشرفته مختلف اسرائیل مانند کوددهی و محرک‌های زیستی، هند میتواند به کاهش آسیب‌های ناشی از گرمای شدید و خشکسالی ناشی از آب و هوا، مانند آب‌وهوای شدیدی که در بهار امسال تجربه کرد، به کیفیت بالای محصول کمک کند.

مشارکت اسرائیل در کریدور غذایی نیز از همکاری اسرائیل و هند در فناوری‌های نوآورانه و ترویج استارت‌آپ‌ها ناشی می‌شود. در حالی که بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های هند در چند سال گذشته در اکوسیستم نوآوری اسرائیل سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اسرائیل نقش کلیدی در پیشرفت اکوسیستم نوآوری خود هند داشته است. رابطه نزدیک بین اکوسیستم‌های نوآوری اسرائیل و هند، تولید سرمایه‌گذاری مشترک تجهیزات کشاورزی هوشمند با آب و هوا را در هند ایجاد کرده است که یک لایه حمایتی اضافی را برای ادغام کریدور غذایی هند و خاورمیانه تشکیل می‌دهد.

آینده روابط سه جانبه

در فوریه ۲۰۲۲، امارات متحده یک توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع با هند امضا کرد که بر اساس آن تعرفه‌ها بر حدود ۹۰ درصد محصولات تجاری دوجانبه حذف می‌شود. پس از آن، در ماه می ۲۰۲۲، قرارداد تجاری اماراتی و هندی با امضای توافقنامه تجارت آزاد مشابهی بین امارات و اسرائیل همراه شد که بر اساس آن تعرفه ها بر روی ۹۶ درصد از کالاهای مبادله شده حذف خواهند شد.

از زمان توافق ابراهیم، تجارت دوجانبه امارات و اسرائیل از ۲.۴۵ میلیارد دلار فراتر رفته است و حجم تجارت دوجانبه در سه ماهه اول ۲۰۲۲ از یک میلیارد دلار بیشتر شده است. بر همین اساس، انتظار می رود که توافق تجاری امارات و اسرائیل، طی پنج سال آینده این تجارت را ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهد.

انعقاد این دو قرارداد تجاری راه را برای امارات، اسرائیل و هند در جهت آغاز هماهنگی سه جانبه در توسعه کریدور غذایی هند و خاورمیانه هموار کرده است. همانطور که سفیر اسرائیل در هند پس از امضای دومین قرارداد تجاری خاطرنشان کرد، توافق تجاری امارات و هند و توافقنامه تجاری امارات و اسرائیل در کنار هم پتانسیل همکاری های سه جانبه گسترده و مشارکت های تجاری را دارند.

همچنین، برگزاری گفت‌وگوی سه جانبه بین سران دولت‌های امارات، اسرائیل و هند گام طبیعی و منطقی بعدی در پیشبرد پروژه کریدور غذایی بوده است. از این منظر، جنبه بدیع اجلاس سران I۲U۲ در ۱۴ جولای ۲۰۲۲، قالب چهارجانبه با مشارکت ایالات متحده بوده که اعلامیه اسرائیل در همان روز مبنی بر اینکه مناقصه خرید بندر حیفا را به کنسرسیومی به رهبری یک شرکت بندری هند واگذار کرده است، نشانگر این مسئله بود که کریدور غذایی هند و خاورمیانه دارای شتاب تجاری و منطق اقتصادی خاص خود است.

مقامات امارات، هند و اسرائیل معتقدند که تشکیلات سه جانبه امارات_اسرائیل_هند بیانگر این موضوع است که این کریدور می تواند به عنوان پایه یک پیکربندی تجاری بزرگتر در نیمه غربی هند و اقیانوس آرام با اضافه شدن سایر کشورهای عربی خلیج فارس، مصر یا کشورهای بزرگتر در آفریقا در نظر گرفته شود.

همایش روز چابهار؛ تعارفات سیاسی ایران و هند یا افزایش حمل و نقل کالا میان دو کشور؟

بر اساس توافقات هند با ایران در بندر چابهار و کریدور شمال_جنوب که این کریدور می‌توانست مسیری باشد که هند را از بندر شهید بهشتی به روسیه متصل سازد، این کشور جنوب شرقی آسیا وارد فعالسازی کریدور غذایی با خاورمیانه و نادیده گرفتن تعهدات خود در قبال جمهوری اسلامی شده، در حالی که خیل کثیری از کارشناسان معتقدند که عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و امارات بر اساس پیمان ابراهیم در سال ۲۰۲۰، زمینه را برای افزایش همکاری اقتصادی بین هند و اسرائیل را فراهم کرده است.

طبق توافق چابهار، قرار بود که گندم اهدایی هند به افغانستان از مسیر بندر چابهار انتقال داده شود و هر چند در دو سال اول حضور شرکت ای پی جی ال در چابهار این قبیل محمولات از مسیر بندر شهید بهشتی به افغانستان رسید، اما از سال گذشته هند محموله‌های گندم اهدایی خود را از مسیر پاکستان به افغانستان ارسال می‌کند، ضمن اینکه هند بار خود را به جای ایران از گرجستان و حتی چین به روسیه ارسال کرده و همچنین برنده مزایده خصوصی سازی بندر حیفا به عنوان دومین بندر بزرگ سرزمین‌های اسرائیل شده است.

این موضوعات همگی نشانگر تغییر مسیر هندی ها از ایران به سوی غرب آسیا و انعقاد توافقات بیشتر با منطقه خاورمیانه است. حتی با وجود آنکه در روز یکشنبه، همایش روز چابهار با همکاری شرکت هندی IPGL و با حضور وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراه‌های هند، مدیران دولتی، سفرای کشورهای ایران و آسیای مرکزی، نمایندگان شرکت‌های ایرانی و هیات مدیره و دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران در بمبئی برگزار شد، اما هنوز مسائلی در پشت پرده روابط هند با جمهوری اسلامی وجود دارد و مشخص نیست که آیا واقعا توسعه بندر چابهار در جهت افزایش حمل و نقل کالا میان هند و ایران مد نظر است یا این همایش طبق سالهای گذشته و به شکل روتین برگزار شده است.