بازار؛ گروه استانها: صنعت چاپ کشور در سنوات اخیر با چالش های زیادی روبرو بوده و با وجود گذشت چندین سال از ورود آن به کشور اما هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی خود در بین بازار و صنایع دیگر برسد. عدم حمایت های لازم از سوی دولت و مشخص نکردن جایگاه واقعی صنعت چاپ موجب شده، صنعتی که جزو صنایع مادر است و تاثیر زیادی در بازار دارد، رو به افول برود.
در استان گلستان هم این صنعت ظرفیت های بی شماری داشته اما توسعه آن ها نیازمند یک عزم جدی و حمایت از سوی دولتمردان و دستگاه های متولی است و ضروری است تا نگاه مدیران به آن تغییر کند. اولین چاپخانه شمال کشور در گلستان احداث شده و امروز هم این صنعت نیازمند حمایت ویژه مسئولان است.
در این راستا و برای اطلاع از چالش ها و دغدغه های صنعت چاپ، خبرگزاری بازار با مالک نخستین چاپخانه گلستان گفتگویی انجام است. «حمیدرضا بارچیان» مدیر «چاپخانه گرگان»، سابقه ۲۶ سال فعالیت در این حوزه را داشته و در توسعه صنعت چاپ گلستان نقش موثری را ایفا کرده است. گفتگوی بازار با این فعال صنعت چاپ در ادامه خواهد آمد:
* در خصوص روند آغاز به فعالیت چاپخانه گرگان توضیح دهید.
«چاپخانه گرگان» از ۹۳ سال پیش با نام چاپخانه «ریحانی» در گرگان فعالیت داشت. این چاپخانه، اولین مرکز چاپ شمال کشور بود که توسط «احمدعلی ریحانی» در گلستان احداث شد. پس از سال ها چاپخانه به صورت تعطیل درآمد که بنده به همراه دو تن از شرکا اقدام به خرید این مجموعه کردیم پس از آغاز فعالیت در این حوزه، اولین دستگاه افست استان گلستان در چاپخانه ما راه اندازی شد و این صنعت در استان رشد کرد و تحولی جدید در صنعت چاپ گلستان رخ داد که با افتخار بانی این تحول را چاپخانه گرگان می دانم.
*وضعیت فعلی صنعت چاپ را چطور ارزیابی می کنید؟
تمام صنایع کشور به صنعت چاپ وابسته بوده و چنانچه روزی متوقف شود، چرخ صنعت کشور باز خواهد ایستاد. متاسفانه مدیران کشوری آن طور که باید به این حوزه توجه نمی کنند. صنعت چاپ در حال حاضر زیرمجموعه وزرات ارشاد اسلامی بوده در صورتی که همان طور که از نامش مشخص است، باید زیرمجموعه وزارت صمت باشد.
تمام صنایع کشور به صنعت چاپ وابسته بوده و چنانچه روزی متوقف شود، چرخ صنعت کشور باز می ایستد
* چالش‌های صنعت چاپ چیست؟
برای این صنعت در بودجه کشور هیچ ردیفی مشخص نشده و تسهیلات تخصیص یافته به آن بسیار پایین است. از علل اصلی عقب ماندگی این صنعت می توان به قرار گرفتن آن زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نام برد زیرا بودجه ارشاد محدود بوده و توان تخصیص مبالغ بالا به این صنعت را ندارد سال ها است اتحادیه های چاپ سراسر کشور درصدد هستند تا این صنعت از زیرمجموعه وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی خارج و در زیر مجموعه سازمان صمت قرار گیرد و همچنان پیگیری ها ادامه دارد اما هنوز موضوع در دست بررسی بوده و اقداماتی در این راستا انجام نشده است.
* در حوزه مالیات چه موانعی بر سر راه این صنعت وجود دارد؟
معافیت های زیادی در حوزه صنعت وجود داشته اما به دلیل اینکه ما زیرمجموعه صنعت نیستیم این معافیت ها به حوزه چاپ تعلق نمی گیرد. هزینه های این صنعت بسیار بیشتر از درآمد آن است اما با توجه به فاکتورهای دریافتی، مالیات زیادی به این حوزه تعلق می گیرد. تعداد زیادی از همکاران ما به دلیل ناتوانی در پرداخت مالیات تصمیم به تعطیلی واحد صنعتی خود گرفته اند.
* موانع موجود در حوزه سازمان تامین اجتماعی؟
چاپخانه داران عموماً اختلافات بسیار زیادی با سازمان تامین اجتماعی دارند؛ طرحی در این سازمان مبنی بر معافیت های حوزه تأمین اجتماعی با پنج کارگر وجود دارد اما با کارشکنی هایی که برخی از کارشناسان این سازمان انجام می دهند، تعدادی از همکاران ما توان استفاده از این ظرفیت را ندارند. چالش های مشابه در طول سال ها وجود داشته که در این راستا قانونی برای سهولت در کار صنایع وضع شده، اما این قانون نمی تواند در کل استان فراگیر شود.
* دستگاه های مورد نیاز این صنعت ساخت ایران بوده یا وارداتی است؟
تمام دستگاه های ما وارداتی بوده و اولین دستگاهی که به عنوان دستگاه چاپ وارد استان گلستان شد، یک دستگاه آلمانی بود که بیش از ۱۰ سال نشریات استان توسط آن چاپ می شد
معافیت های زیادی در حوزه صنعت وجود داشته اما به دلیل اینکه ما زیرمجموعه صنعت نیستیم این معافیت ها به حوزه چاپ تعلق نمی گیرد
* پس چاپخانه گرگان نقش اثرگذاری در چاپ نشریات محلی داشته است؟
بله، از زمانی که ما دستگاه چاپ را وارد استان کردیم، انتشار تمام نشریات محلی، که پیش از آن در استان های همجوار چاپ می شد، را بر عهده گرفته ایم. بخش زیادی از نشریات استان را در زمان بحران اقتصادی بدون دریافت هزینه ای چاپ کرده و از تعطیلی آن ها جلوگیری شد. چاپخانه گرگان حدود ۱۵ سال صحافی تمامی قرآن های مساجد و تکایای سطح شهر گرگان و روستاهای اطراف این شهر را به رایگان انجام داد که تعداد آن ها به بیش از ۴۰ هزار جلد می رسد.
* در مسیر واردات ماشین آلات با چه معضلاتی روبرو هستید؟
برای واردات دستگاه های چاپ پیچیدگی های فراوانی وجود دارد که هم از نظر مالی و هم از نظر قوانین گمرکی عموماً به در بسته برخورد می کنیم. متاسفانه قوانین گمرک اجازه ورود دستگاه کارکرده را به کشور نمی دهد و به این دلیل مجبور هستیم دستگاه هایی که پیش از این وارد شده و سال ها در چاپخانه ها کار کرده را خریداری کنیم که با توجه به میزان عملکرد آن ها طی سال ها، خریدن این دستگاه ها با ریسک بالایی همراه است.
مسئله دیگر رقم بالای عوارض گمرک و بالارفتن نرخ ارز است که باعث شده قیمت دستگاه ها، روزانه افزایش یابد. واردات دستگاه نیاز به تسهیلات ویژه دارد و عدم تخصیص تسهیلات با بهره کم، از سوی دستگاه های متولی موجب شده تا ما برای توسعه فعالیت خود از تسهیلات با سود بالا استفاده کنیم اما برخی از قوانین بانکی حتی امکان استفاده از این تسهیلات را هم نمی دهد.
مشکلی که بسیاری از صنایع در این حوزه با آن روبرو هستند این است که، با داشتن بدهی های جزئی در بانک، حساب بانکی شخص مسدود شده و امکان دریافت تسهیلات برای وی وجود ندارد لذا با توجه به وضع موجود در بازار، نیاز است این قانون بررسی مجدد شده و موانع رفع شود. در این راستا بسیاری از چاپخانه ها به دلیل مشکلات مالی و قوانین بیهوده، توان بروزرسانی دستگاه ها را نداشته و مجبور به تعطیلی کارگاه خود می شوند تولیدات کشور در این حوزه هم زیاد نبوده ضمن این که تولید دستگاه چاپ به اندازه ساخت یک هواپیما نیاز به تکنولوژی و سرمایه گذاری دارد.
* در طول سال های فعالیت خود، نوسان اقتصادی را بیشتر در چه بازه زمانی حس کردید؟
فعالیت چاپخانه از اواسط دهه ۷۰ با نصب اولین دستگاه افست به شکل صنعتی شروع شد و اوضاع بسیار خوبی در آن ایام داشتیم. هم از لحاظ سفارش های دریافتی و هم از نظر مالی سال های پرکار و شلوغی برای تمام چاپخانه داران بود. همین موضوع باعث شد تا رقابتی در چاپ شکل گیرد که موجب توسعه این صنعت در استان شد. رفته رفته با وارد شدن دستگاه های جدید به صنعت چاپ و توسعه آن در دنیا، ما کمی عقب افتادیم و برای اینکه خود را با دنیا هماهنگ کنیم مشکلاتی بر سر راه ما قرار گرفت.
بسیاری از چاپخانه ها به دلیل مشکلات مالی و قوانین بیهوده، توان بروزرسانی دستگاه ها را ندارند
اوایل دهه ۸۰ چالش های ما آغاز و متحمل ضربه های اقتصادی زیادی شدیم. افزایش ناگهانی قیمت کاغذ و عدم ثبات قیمت موجب شده بود که بخش زیادی از چاپخانه ها رو به تعطیلی رفته و عده زیادی از کارگران بیکار شوند.
پس از چند سال دوباره ثبات به بازار کاغذ و چاپ بازگشت؛ در اوایل دهه ۹۰ شرایط بسیار مناسبی داشتیم و ثبات قیمت کاغذ موجب شده بود تا با یک برنامه‌ریزی دقیق، عملکرد خود را توسعه دهیم. هم اکنون هم با فشار زیادی در بازار روبرو هستیم، افزایش غیرمنطقی مواد اولیه، نوسان در بازار، و مهم تر از همه عدم اعتماد بین بازاریان برای فروش اقساطی شرایط را بسیار سخت کرده است.
* سخن آخر؟
چاپ، یک صنعت فعال و اشتغالزا است. این صنعت زیرمجموعه مشاغل زیادی است و چنانچه تمهیدات مناسبی برای رفع موانع آن اندیشیده شود، بخش اعظمی از جامعه از نظر اقتصادی رشد خواهند کرد. بنده به عنوان کسی که سال ها در این حوزه فعال بوده، معتقد هستم رفع این معضلات بدون حمایت مسئولان ممکن نخواهد بود.
اگرچه عده زیادی از فعالان این حوزه بدون پشتوانه مشغول به فعالیت هستند اما رشد و توسعه آن تنها از طریق حمایت های دولتی ممکن است، امیدوار هستیم مدیران ذی ربط و دستگاه های متولی درصدد رفع این موانع اقدام کنند زیرا خاموشی این صنعت برابر با خاموشی بخش اعظم صنایع کشور است.
نظر شما