احتمال تنش زایی آمریکا علیه چین به بهانه ترور «آبه»| تکلیف بازارهای جهانی چه خواهد شد؟

وحید پورتجریشی؛ بازار: ترور «شینزو آبه» نخست وزیر اسبق ژاپن و رکورددار طول مدت در دست داشتن قدرت در این کشور، شوکی بزرگ نه تنها به فضای سیاسی و امنیتی این کشور بلکه بازارهای جهانی وارد کرد. به طوریکه درست در نخستین ساعات ترور و تایید خبر مرگ وی، بازارهای آسیایی شروع به واکنش و ریزش شدید کرده و این ریزش به بازارهای اروپا و آمریکا نیز سرایت یافت.

واکنش بازارهای جهانی به ترور و مرگ آبه
همانطور که گفته شد، ترور آبه بیشترین تاثیر را بر بازارهای آسیایی گذاشت. به عنوان مثال شاخص Stoxx ۶۰۰ اروپا پس از ثبت ۳.۵ درصد افزایش در دو جلسه متوالی معاملاتی، همزمان با اعلام خبر مرگ آبه ۰.۳ درصد در روز پنجشنبه سقوط کرد.

همچنین قیمت جفت ارز USD/JPY پس از چند روز کاهش قیمت، نهایتا متوقف شده که نشان دهنده تاثیر این خبر بر اقتصاد ژاپن بوده است. در بازار طلا نیز شاهد ریزش ۴ درصدی قیمت بودیم و نفت نیز پس از چند هفته به نزدیک ۱۰۰ دلار ریزش کرد. همچنین شاخص دلار استرالیا به عنوان یکی از مهمترین شرکای تجاری ژاپن در مقابل دلار آمریکا ریزش کرده و و به نرخ تبادل ۰.۶۸۰۰ کاهش یافت.

تاثیر آتی ترور آبه بر اقتصاد و سیاست خارجی چین
بدون شک، یکی از مهمترین تاثیرات ترور شینزو آبه برای چین و اقتصاد این کشور خواهد بود. روزنامه چاینا مورنینگ نیز روز شنبه از استقبال و جشن چند گروه تندرو ملی گرا در این کشور در پی ترور و کشته شدن شینزو آبه خبر داده و این در حالیست که بسیاری از گروه های سیاسی میانه رو در چین، پیام های تسلیت و همدردی خود را به سمت دولت ژاپن روانه داشتند.

اما فضای نا آرام سیاسی موجود میان دو کشور و حضور سیاستمداران و گروه های ملی گرای افراطی در هر دو سوی ماجرا، می تواند فضا را طی روزهای آتی ملتهب تر کرده و این نشانه خوبی برای اقتصاد چین و تلاش های دولت این کشور برای احیای روابط نه چندان مطلوب پکن با غرب نخواهد بود.

از سوی دیگر، سال جاری آبستن رویداد مهمی در صحنه سیاسی چین است و آن برگزاری بیستمین دوره انتخابات کنگره خلق چین برای تمدید رهبری مجدد «شین جین پینگ» رئیس جمهور این کشور است؛ رهبری که اکنون پس از دو سال دست و پنجه نرم کردن با پاندمی کرونا، با مشکلات روز افزونی مانند افزایش تنش با غرب، مساله تایوان، فشارهای بین المللی برای قطع همکاری با روسیه روبرو بوده است. ترور شینزو آبه می تواند بار دیگر انگشت اتهامات گروه های تندرو ملی گرای ژاپن و همچنین کشورهای متحد توکیو به ویژه ایالات متحده را به سمت چین نشانه برود.

چاینا مورنینگ نیز به این موضوع اشاره کرده و معتقد است از این پس، کار چین برای التیام فضای سیاسی ملتهب ایجاد شده در عرصه سیاست خارجی چین بسیار دشوارتر خواهد شد.

با اینحال، هنوز نمی توان سخنی قطعی در خصوص پیش بینی واکنش های بین المللی به مرگ آبه و مواضع رهبران غربی و ژاپن در این خصوص بیان کرد و باید دید طی روز باقی روزهای هفته جاری، واکنش آنها و بازارهای بین المللی به این ترور چه خواهد بود.

تاثیرات احتمالی ترور آبه روی بازارهای جهانی طی روزهای آتی
شوک وارد آمده به بازارهای جهانی در پس مرگ آبه طبیعی بود. اما در ادامه، باید گفت که همه چیز به فضای امنیتی بین المللی بستگی خواهد داشت. بر اساس اصل اساسی حاکم بر بازار، افزایش تنش در نظام بین الملل به هیچ عنوان برای اقتصاد جهانی فاکتوری مثبت ارزیابی نشده و احتمال ریزش شاخص های بازار افزایش خواهد یافت؛ برای اثبات این مدعا می توانیم نگاهی به تبعات جنگ روسیه و اوکراین بر اقتصاد بین الملل و بیندازیم تا عمق فاجعه مشخص شود.

اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اکنون در خصوص چین سخن می گوییم؛ کشوری که وضعیت اقتصادی آن برای تمامی کشورهای جهان مهم و سرنوشت ساز بوده و هرگونه تاثیر منفی بر روی آن، می تواند تمامی اقتصاد جهانی را درگیر خود سازد.

لذا دو فرضیه پیش روی بازارهای جهانی وجود دارد. نخست اینکه رهبران غربی انگشت اتهام خود را به سمت چین و دست داشتن گروه های افراطی این کشور در قتل آبه نشانه روند که در این صورت، بدترین سناریوی ممکن در انتظار بازارهای جهانی و اقتصاد چین خواهد بود.

در چنین حالتی می توان شاهد اتخاذ اقداماتی سختگیرانه تر علیه اقتصاد چین باشیم که از جمله واردات روسیه و ایران به چین نیز با سختی و هزینه بیشتری مواجه خواهد شد. همچنین در صورت ادامه این تنش و تبدیل شدن آن به بحران، باید شاهد کاهش فعالیت شرکت های چینی در عرصه جهانی طی هفته های آینده باشیم. طبیعتا برنده ایجاد چنین بحرانی نیز ایالات متحده به عنوان سرسخت ترین رقیب چین خواهد بود و دولت بایدن حتما بهره برداری لازم را از ترور آبه خواهد کرد.

سناریوی دوم این است که رهبران غربی سیاست انزوا و ادامه تلاش برای بازسازی اقتصاد داخلی خود را در پیش گرفته و مشکلات داخلی آنها بیش از آن چیزی باشد که بخواهند به ماجراجویی جدید در عرصه بین المللی دامن بزنند و در حقیقت، بر اساس چنین سناریویی، هزینه یک ماجراجویی بین المللی بسیار بیشتر از بهره برداری سیاسی غرب علیه چین و رئیس جمهور این کشور خواهد بود.

در حالت فعلی، هر دو سناریو به یک اندازه محتمل بوده و نمی توان اظهار نظر قطعی کرد که آیا اظهار تاسف واشنگتن از ترور آبه به تمجید از نقش وی در تقویت پیمان امنیتی «کوآد» برای حفظ صلح و امنیت در آب های اقیانوس ایندوپاسیفیک ختم خواهد شد و یا هدف از اشاره مستقیم کاخ به این موضوع در بیانیه رسمی خود، قصد ادامه ماجرا و بهره جویی از آن است.