بازار: از آن روزی که مرکانتیلیست‌ها در ظاهر تصمیم گرفتند دست از استعمار و سوداگری بردارند و هدفشان را از تجارت به‌جای به‌دست‌آوردن پول و طلا به سمت‌وسوی رفع نیازهای خود تغییر دهند نزدیک به ۱۰۰ سال می‌گذرد؛ همان روزهایی که جهان خسته از جنگ بود و آمریکا به جنگ سرد با شوروی می‌اندیشید تا بتواند آقایی خود در جهان اقتصاد را تثبیت کند.
اما امروز با گذشت ۲۵۰ سال از چاپ کتاب «ثروت ملل» آدام اسمیت - که نظریات لیبرالیسم اقتصادی بر آن بنا نهاده شده - هنوز هم هدف از تجارت به‌دست‌آوردن پول و طلا است و ملتی از «مزیت مطلق» و «مزیت نسبی» سود می‌برد که ثروتمندتر باشد و تنوع کالایی بیشتری در سبد صادراتی خود داشته باشد.
در این ارتباط یک کارشناس اقتصادی در گفت و گو با بازار می گوید: برای کشوری چون جمهوری اسلامی ایران که در تنگناهای تحریمی به سر می‌برد و از سوی دیگر گاهی خرجش بیش از دخلش است، تجارت با کشورهای همسایه و رفع نیازهای آنها در صدر اولویت‌ها قرار می‌گیرد چراکه هزینه حمل‌ونقل آن کمتر است و مشکلات و موانع تحریمی انتقال کالا بر سر راه آن وجود ندارد.
صدیقه میرزایی می افزاید: از سویی به دلیل هم‌جواری منطقه‌ای، انطباق کالای صادراتی ما با فرهنگ و نیاز کشورهای همسایه و سنجش سلیقه بازار این کشورها برای تولیدکنندگان‌مان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
وی تاکید می کند: بر همین اساس رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار خود با هیئت دولت سیزدهم به تجارت با کشورهای همسایه تأکید می‌کنند و می گویند که «تجارت خارجی خیلی مهم است، به طور ویژه با همسایگان. ما چهارده، پانزده همسایه داریم که یک جمعیت عظیمی را تشکیل می‌دهند، بازار وسیعی را به وجود می‌آورند».
رکود ارتباط با کشورهای همسایه در ۸ سال گذشته
این کارشناس اقتصادی تاکید می کند: اهمیت موضوع تجارت با کشورهای همسایه، بر کسی پوشیده نیست اما این ارتباط در طول دولت گذشته دچار رکود غریبی شده است که جبران آن زمان بر و نیازمند فعالیت ویژه و برنامه ریزی درست است؛ صعودی که ایران و از جمله استان صنعتی مانند اصفهان می تواند از تجارت با کشورهای همسایه جهان سومی داشته باشد، بسیار بیشتر و فراتر از امید به کشورهای پیشرفته است.
اما به اعتقاد حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده اقتصادی و از اعضای هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی، روابط با کشورهای همسایه در دولت سیزدهم نسبت به دولت‌های گذشته تقویت شده اما هنوز هم جای کار بسیار دارد و نیاز به مدیریت جهادی است دارد.
وی در این ارتباط به بازار می گوید: به نظر می‌رسد که با توجه به نوع مراوداتی که دولت سیزدهم با همسایگان شروع کرده؛ شرایط خوبی است که بخش خصوصی ما هم از این فضا و شرایط استفاده بکند؛ به‌شرط آنکه وزارت امور خارجه ما هم معاونت اقتصادی خودش را تقویت کند و عملاً سفارت خانه های ما کارشان پشتیبانی از تجار ایرانی باشد که بتوانند محصولاتشان را صادر و عرضه کنند.
آن گونه که در آمارهای رسمی صادراتی ایران آمده تنها ۴.۶ میلیارد دلار از حجم کل صادرات جمهوری اسلامی به صنعت اختصاص داده شده که سهم آن در صادرات به کشورهای همسایه به مراتب کمتر خواهد بود
حاجی از این رو معتقد به تقویت معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه دولت سیزدهم و مدیریت جهادی بر آن است که آمارهای سازمان توسعه تجارت ایران در سال ۱۴۰۰ صادرات ۸.۷ میلیارد دلاری ایران به عراق، ۶ میلیارد دلاری به ترکیه، ۴.۸ میلیارد دلاری به امارات در برابر صادرات ۱۳۱ میلیون دلاری ایران به قطر، ۹.۵ میلیون دلاری به بحرین و ۴۱ هزار دلاری به عربستان را بیان می کند و این یعنی سایه سیاست بر سهم ما در بازار کشورهای همسایه به شدت سنگینی می کند.
ارزش افزوده صنعتی، ثروتی که دیده نمی شود
مسئله ای که در این میان خودنمایی می کند حجم صادرات نفتی و گازی، کشاورزی و دامداری و استخراج های معدنی در برابر صنایع و خدمات است که می‌تواند ارزش افزوده داشته و ثروت آفرین باشد، آن گونه که در آمارهای رسمی صادراتی ایران آمده تنها ۴.۶ میلیارد دلار از حجم کل صادرات جمهوری اسلامی به صنعت اختصاص داده شده که سهم آن در صادرات به کشورهای همسایه به مراتب کمتر خواهد بود.
حاجی دلیگانی وضعیت صنعت را به دلیل وجود دانش‌بنیان‌ها و توجه به آنها در دولت سیزدهم مطلوب ارزیابی می‌کند و معتقد است: عمده صنایع ما وضعیت رقابتی خوبی را برای بازارهای کشورهای همسایه دارد که دلیل نبود آنها در بازار کشورهای همسایه را ضعف در دیپلماسی اقتصادی قلمداد می شود.
وی ادامه می دهد: این روند نیاز به تقویت و کار بیشتری دارد و نیازمند روحیه جهادی است، در کاری که وزارت امور خارجه و در سفارت‌خانه‌های ما خصوصاً در کشورهای همسایه لازم است انجام شود. موانع، الان بر سر راه صادر کنندگان ما زیاد وجود دارد، این موانع را باید با روحیه دلسوزی، با روحیه جهادی برطرف بکنند تا بخش خصوصی بتواند کارش را به‌خوبی به انجام برساند.
سفارت خانه‌ها باید حامی تولیدکنندگان و صادرکنندگان باشند؛ اگر یک تولیدکننده به یک کشوری رفت بهترین جا، خانه، پایگاه و چتر حمایتی برای او سفارت خانه ایران در آن کشور است؛ نه اینکه نتواند وارد سفارت بشود؛ نه اینکه نتواند سفیر را ببیند
اما رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران صحبتش در مورد عملکرد دولت و وزارت امور خارجه در زمینه صادرات را با «آه»ی از سوزِ دل آغاز می‌کند؛ آهی که نشان می‌دهد دلِ خونی از دولت و وزارت امور خارجه دارد، او معتقد است گاهی حتی ساده‌ترین حمایت‌ها هم از صادرکننده ایرانی نمی‌شود.
عبدالوهای سهل آبادی به بازار می گوید: سفارت خانه‌ها باید حامی تولیدکنندگان و صادرکنندگان باشند؛ اگر یک تولیدکننده به یک کشوری رفت بهترین جا، خانه، پایگاه و چتر حمایتی برای او سفارت خانه ایران در آن کشور است؛ نه اینکه نتواند وارد سفارت بشود؛ نه اینکه نتواند سفیر را ببیند.
وی با ارزیابی خوب از وضعیت صادراتی اصفهان در سال گذشته می‌گوید: صادرات کشور ما در مجموع در یک سال گذشته خوب بوده و استان اصفهان نیز در این مورد یکی از استان های برتر بوده است چراکه تفاوت قیمت ارز باعث شده که فعالیت های بیشتری بشود.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در این سالها همکاران ما مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیاز برای تولید وارد کرده اند، افزود: در صادرات کاشی و سرامیک و لوازم بهداشتی، انواع آجر حتی به کشورهای اروپایی، محصولات فولادی نظیر میلگرد، نبشی، تیر آهن، میعانات گازی و پتروشیمی موفق عمل کرده‌ایم اما متاسفانه در ارتباط با یک سری از تولیداتمان که ارزش‌افزوده خوبی دارد و جزو صنایع پاک و سبز است، دقت لازم نداشتیم.
سهل آبادی حتی دلش برای هنرمندان حاذق و معدود صنایع‌دستی و فرش دستباف اصفهان می‌سوزد و غصه آن روزی را می‌خورد که دیگر این هنرمندان میان ما نباشند و هنرشان مانند خودشان مدفون شود و دلیل این مسئله را بی‌توجهی دولت به این صنایع می‌داند.
صنایع دستی نصف جهان بی نظیر اما بازاریابی نامناسب
وی ادامه می دهد: ما با داشتن چندین نوع صنایع‌دستی در دنیا بی‌نظیری هستیم، وضعیت صادرات بسیار خراب است و فرشمان که حرف اول را در دنیا می‌زند میزان صادراتش به صفر رسیده است.
اکثر تولید کنندگان فرش دستباف واحد های کوچک هستند و به همین دلیل امکانات به درستی برایشان مهیا نشده است؛ بازاریابی خوبی صورت نگرفته و سلایق کشورهای دیگر در این زمینه از سوی دفاتر تجاری سنجیده نشده تا بافنده بر اساس سلایق عمل کند
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت کشور اضافه می کند: امروز باید برخی از جوایز صادراتی در مورد فرش دستباف و صنایع دستی تغییر کند تا وضعیت هنرمندان این حوزه نیز بهبود یابد چراکه در این زمینه استادکارهایی در کشور داریم که نظیر ندارند و بی مهری به آنها می تواند منجر به پرورش نیافتن هنرمندان جدید این حوزه و در پی آن نابودی این صنایع شود.
وی در مورد دلایل وضعیت بد صادرات در حوزه صنایع دستی، فرش دستباف و طلا تصریح کرد: اکثر تولید کنندگان فرش دستباف واحد های کوچک هستند و به همین دلیل امکانات به درستی برایشان مهیا نشده است؛ بازاریابی خوبی صورت نگرفته و سلایق کشورهای دیگر در این زمینه از سوی دفاتر تجاری سنجیده نشده تا بافنده بر اساس سلایق عمل کند.
اما نکته امیدبخش در این میان آماری بود که رئیس جمهور در گفتگوی تلویزیونی خود در چهارم تیرماه ۱۴۰۱ نسبت به عملکرد نزدیک به یک‌ساله خود ارائه کرد و گفت که «تعامل تجاری ما با کشورهای همسایه افزایش داشته؛ به نحوی که ما با ۱۸ کشور اطراف خودمان در زمینه خدمات فنی و مهندسی قرارداد داشته ایم که ۲.۵ میلیارد دلار میزان ارزآوری ما در این زمینه بوده ... ما امروز در کار دانش بنیان و تولید حرف جدی داریم برای کشورهای همسایه و برای کشورهای منطقه و ما باید برسیم به سهمی که در شأن ملت ایران است».
پررنگ شدن روابط اقتصادی با کشورهای همسایه نقش زیادی در رونق اقتصادی کشور و استان اصفهان دارد از این رو می طلبد مسئولان امر توجه ویژه تری به این حوزه داشته باشند.
نظر شما