هنگامه خاندوزی؛ بازار: قصه خام فروشی و کمبود صنایع تبدیلی در گلستان به اندازه ای نخ نما است که از کارشناسان متخصص تا افراد فاقد تخصص درباره آن نظر می دهند، اما با این وجود همت مسئولان برای رفع این مسئله که خسران آن باعث عقب ماندگی گلستان در تمام این سال ها شده، هنوز آنقدر کوتاه است که نتوانسته دردی از مردم دوا کند.
خام فروشی دردی است که در همه بخش های اقتصادی گلستان وجود دارد و تنها مربوط به بخش کشاورزی نمی شود و وقتی وارد بحث معدن های استان می شوید شاهد خواهید بود که معدنی که در گلستان استخراج شده محصول آن در استان دیگری فرآوری می شود و ارزش افزوده و صادرات آن نصیب استان های دیگر می شود و در عین حال مشکلات زیست محیطی و خسران آن سهم مردم گلستان است.
فطب کشاورزی کشور
بر اساس آمارهای موجود، سالانه چهار میلیون و ۷۰۰ هزار تن انواع محصول زراعی و باغی، گلستان را به یکی از قطب های کشاورزی کشور تبدیل کرده، در این راستا توجه به توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند راهکار موثری برای شتاب رونق تولید و اقتصاد استان باشد گلستان ۶۶۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد که بخش عمده این تولیدات به دلیل نبود امکان تبدیل به محصول بهتر به صورت خام مصرف می‌شود و ایجاد ارزش افزوده آن در سبد درآمدی تولیدکنندگان و رونق اقتصادی استان کم رنگ است.
خام فروشی دردی است که در همه بخش های اقتصادی گلستان وجود دارد و تنها مربوط به بخش کشاورزی نمی شود
این استان در تولید ۱۶ محصول راهبردی کشور شامل دانه‌های روغنی کلزا، سویا و آفتابگردان، هلو، توتون و گوشت مرغ رتبه اول، گندم، چغندرقند و خرمالو مقام دوم، شلتوک (برنج)، پیله تر ابریشم، میگو و پنبه رتبه سوم، ماهیان پرورشی و خاویاری رتبه چهارم و جو و زیتون رتبه پنجم کشوری را دارد که نشان دهنده نقش و اهمیت کشاورزی منطقه در توسعه و خودکفایی کشور است با همه این توانمندی و قابلیت های که در استان وجود دارد، میانگین درآمد گلستانی ها کمتر از نصف میانگین درآمد کشور است که یکی از عمده دلایل این موضوع خام فروشی محصولات تولیدی استان اعم از کشاورزی تا معدنی است.
حذف دلال با ایجاد صنایع تبدیلی
یک باغدار گلستانی در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: سال هاست که مسئولان می خواهند دست دلال را از بازار کوتاه کنند اما باید این واقعیت را بپذیریم زمانی که ما کارخانه ای برای فرآوری محصولات استانی نداریم مجبوریم اجازه دهیم که دلال ها تولیدات ما را خریداری کنند.
محمد رضا خاندورزی خام فروشی و واسطه گری را دو مشکل اساسی در حوزه خرید و فروش محصولات باغی برشمرد و اظهار کرد: از آنجایی که در استان صنایع تبدیلی نداریم، وقتی محصولاتی مانند هلو که ماندگاری زیادی ندارد به میدان میوه و تره بار می رود کشاورز ناچار است با هر قیمتی که واسطه گر تعیین کند، محصول خود را بفروشد تمام سرنوشت یک باغدار به دست دلال است که آیا محصول را به قیمت مناسب خریداری می کند یا خیر؟ و در این میان سال هاست که از مسئولان می شنویم که دست واسطه گرها را باید کوتاه کرد و محصولات مستقیم خرید و فروش شود اما متاسفانه این حرف در تمام این سال ها یک شعار بیشتر نبوده و هنوز مسئولی موفق نشده دست واسطه گرها را کوتاه کند
از آنجایی که در استان صنایع تبدیلی نداریم، وقتی محصولاتی مانند هلو که ماندگاری زیادی ندارد به میدان میوه و تره بار می رود کشاورز ناچار است با هر قیمتی که واسطه گر تعیین کند، محصول خود را بفروشد.
زحمت چندساله یک باغدار به دلیل همه کمبودهایی که در استان وجود دارد در کمتر از یک روز به یغما می رود و ما فقط دلخوشی این را داریم که قطب کشاورزی هستیم. نبود صنایع تبدیلی تنها به بخش محصولات کشاورزی و باغداری در استان خلاصه نمی شود بلکه این مشکل در حوزه کشت گیاهان دارویی نیز وجود دارد، در این بخش هم رنج و مشقت کشت و زرع بر دوش مردم سختکوش گلستان است اما فرآوری، برند سازی، صادرات و بهره برداری از ارزش افزوده آن نصیب دیگر استان ها می شود.
نبود برند استان در محصولات
یک تولید کننده گیاهان دارویی در این خصوص به خبرنگار بازار با بیان اینکه زمین های ضلع شمالی و نوار مرزی گلستان به دلیل کم آبی بی بهره ماندند، گفت: اما با تحقیقات انجام شده این زمین ها قابلیت ۱۲ نوع کشت گیاهان دارویی دارند.
اسحاق توغدری با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هکتار کشت زیره انجام می دهم، اظهار کرد: محصول تولیدی ما به تجار استان های دیگر فروخته می شود و با برند دیگر استان ها مانند کرمان و مشهد به بازار عرضه می شود.
وی با بیان اینکه کشت زیره بسیار سخت و کاملا سنتی در گلستان انجام می شود، افزود: اگر کارخانه های بسته بندی و فرآوری این محصول در گلستان وجود داشت کشاورزان می توانستند در باقی ماه هایی که بیکار هستند در این کارخانه ها مشغول به کار شوند نبود صنایع تبدیلی و از بین رفتن فرصت های شغلی گلستان برای مسئولان نیز کاملا روش و آشکار است و کسی نمی خواهد این مسئله را کتمان کند موضوعی که مدیران سازمان جهاد کشاورزی هم به آن اذعان دارند.
صنایع تبدیلی گلستان با ۳۰ درصد فعال است
در این رابطه مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی گلستان در گفتگو با خبرنگار بازار کمبود صنایع تبدیلی را از اصلی ترین مشکلات در بخش کشاورزی برشمرد و گفت: آن تعداد از صنایعی که در استان وجود دارد به دلیل نداشتن سرمایه در گردش تنها با ۳۰ درصد ظرفیت فعال هستند.
نقی اسدی اظهار کرد: ۳۷۸ واحد صنایع تبدیلی از جمله در بخش های زراعی با ظرفیت تولید یک میلیون و ۳۴۰ هزار تن، باغی با ظرفیت تولید ۱۸۸ هزار تن، دامی با ظرفیت تولید دو میلیون و ۷۴۴ هزار تن در استان گلستان راه اندازی شده است.
وی با اشاره به اینکه ایجاد این صنایع تبدیلی در مجموع به طور مستقیم اشتغال بیش از ۱۳ هزار و ۸۷۴ نفر را داشته، افزود: فعالان حوزه اقتصادی گلستان همواره بر اهمیت سرمایه گذاری و حمایت از توسعه صنایع تبدیلی استان در حذف خام فروشی محصولات کشاورزی منطقه تاکید فراوان دارند تا آثار مثبت آن در زندگی بهره برداران و رونق اقتصادی استان بیشتر دیده شود.
نداشتن سرمایه در گردش
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی گلستان یکی از اصلی ترین مشکلات صنایع تبدیلی در گلستان را نداشتن تامین سرمایه در گردش برشمرد و خاطرنشان کرد: در زمان حاضر این واحدها با ظرفیت بین ۲۰ تا ۳۰ درصد فعالیت دارند و از مهم ترین مشکل آن ها نداشتن سرمایه در گردش برای تامین مواد اولیه است همچنینایجاد رونق صنایع تبدیلی بخش کشاورزی در منطقه، نیازمند حمایت برای تزریق تسهیلات ارزان قیمت و ایجاد، نوسازی، بازسازی و خرید ماده خام در فرایند فرآوری و همچنین ارایه مشوق های لازم برای حو زه صنایع تبدیلی کشاورزی استان در اولویت قرار دارد.
کمبود صنایع تبدیلی اصلی ترین مشکلات در بخش کشاورزی است
اسدی ایجاد صنایع تبدیلی و حمایت از این بخش را یک ضرورت برای استان برشمرد وگفت: صنایع تبدیلی وابسته به کشاورزی به عنوان شرط لازم و محرک توسعه این بخش در استان محسوب می شود و در واقع صنعتی شدن کشاورزی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر است.
مسئله خام فروشی در خصوص معادن استان نیز به پررنگی محصولات کشاوزی است، در استان گلستان ۱۷ معدن صدف کوهی وجود دارد که بیش از ۱۵۰ نوع فرآورده مفید می توان از آن تولید کرد اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی به صورت خام و تنها برای مصارف دام و طیور استفاده می شود.
صادرات صدف کوهی به صرفه نیست
سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان در این خصوص به خبرنگار بازار گفت: میزان ذخایر قطعی معادن صدف کوهی در استان حدود یک میلیارد و ۵۰۰ هزار تن است که البته در برخی برآورده ها ذخیره احتمالی تا دو برابر پیش بینی شده است. صادرات ماده خام صدف کوهی به دلیل حجم بالا و ارزش مادی پایین و امکان جایگزینی آن با دیگر مواد، توجیه اقتصادی ندارد.
درویش علی حسن زاده با بیان اینکه هیچ تقاضایی از سوی کشورهای دیگر برای دریافت این ماده معدنی وجود ندارد، تصریح کرد: صدف کوهی هیچ ارزآوری‌ای برای استان نداشته و با توجه به اینکه معادن گلستان تنها معادن ایران هستند، پبشنهاد ما استفاده از این ماده در داخل کشور است.
همانطور که به تفصیل توضیخ داده شد، گلستان با همه ظرفیت های بالقوه خود، سهم چندانی در استقرار صنایع تبدیلی نداشته است و نبود سرمایه گذار سبب شده که قابلیت های این استان به هدر برود و برای مردم استان جز سختی و کار بیهوده نتیجه ای در بر نداشته باشد بنابراین از مدیران استانی انتظار می رود که با توجه به اهمیت ایجاد صنایع تبدیلی در استان برای این منظور تمام تلاش خود را به کار ببندند تا در آینده نزدیک شاهد افزایش اشتغال و درآمدزایی مردم استان باشیم.
نظر شما