بازار؛ گروه استانها: بیشتر کارشناسان معتقدند که ایران از گذشته کشور کم‌آبی بوده و گذشتگان این موضوع را باور داشته و با ایجاد قنات در مصرف بهینه آن تلاش می‌کرده‌اند اما در چند دهه گذشته باور کمبود آب تغییر کرده تا جایی که امروز برآیند برنامه‌های در حال اجرا در بخش کشاورزی نشان می‌دهد که در این حوزه به کمبود آب باور قلبی وجود ندارد و یا اگر هم وجود دارد احتمالاً منافع شخصی در میان است که مانع برخی تصمیم‌گیری‌های درست‌شده است.
درست است؛ زمانی همدان استانی کشاورزی بود چراکه آن زمان به فاصله پنج تا شش متر کندن زمین و حفر چاه به آب می‌رسیدیم اما امروز همدان برای تأمین آب شرب هم باید به استان‌های مجاور برود و در چالش جدی آب هستیم به‌طوری‌که دیگر آبی برای کشاورزی باقی نمانده است.
یک‌پنجم سیب‌زمینی کشور در همدان تولید می‌شود درحالی‌که میزان مصرف آب برای تولید سیب‌زمینی بالاست و باید برنامه‌ریزی به نحوی باشد تا محصولات به‌صورت سازمان‌یافته به سمت تولیدات کم آب برود
در استان همدان مصرف آب کشاورزی به‌خصوص کشت محصولات آب طلب زیاد است و بیش از ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی را مصرف می‌کند، به‌طوری‌که در یک مثال ساده یک‌پنجم سیب‌زمینی کشور در همدان تولید می‌شود درحالی‌که میزان مصرف آب برای تولید سیب‌زمینی بالاست و باید برنامه‌ریزی به نحوی باشد تا محصولات به‌صورت سازمان‌یافته به سمت تولیدات کم آب برود.
واقعیت تلخی که باید آن را بپذیریم اینکه ذخایر آبی را در ۶۰ سال اخیر بی‌رویه مصرف کرده‌ایم ضمن اینکه میزان نزولات آسمانی نیز به‌شدت کاهش‌یافته است و هرسال رو به کاهش می‌رود تا آنجا که در طول ۳۰ سال گذشته سطح آب‌های زیرزمینی استان همدان ۱۷ متر فروکش کرده بود درحالی‌که طی دو سال گذشته هفت متر کاهش‌یافته و این یعنی آب به ته ظرف رسیده و باید مزیت نسبی استان را از کشاورزی به سمت دیگری ببریم.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای همدان در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: با توجه به اینکه بیشتر وسعت کشور ما خشک، نیمه‌خشک و فرا خشک است مدیریت منابع آبی در کشور بسیار حیاتی و ضروری است.
بیش از ۹۰ درصد منابع آبی استان همدان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود
محمد احمدی رحمت بابیان اینکه بیش از ۹۰ درصد منابع آبی استان همدان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، افزود: این در حالی است که متوسط جهانی مصرف آب در بخش کشاورزی تقریباً ۷۰ درصد است.
احمدی رحمت تأکید کرد: متوسط بارندگی در استان همدان ۳۳۰ میلی‌متر است که در چند سال اخیر برداشت بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی، خشک‌سالی‌ها پی‌درپی، افزایش دما و تغییر اقلیم باعث شده آب سطحی و روان آب در استان بشدت کاهش یابد و این وضعیت در نیمه شمالی استان به‌مراتب از نیمه جنوبی بحرانی‌تر است.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای همدان یادآور شد: بیش از نیمی از ۶۰۹ محدود مطالعاتی در کشور با برداشت بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی ممنوعه شده است که ضرورت دارد تمام دستگاه‌ها در اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی همکاری کنند تا منابع آب زیرزمینی را به تعادل رساند.
کاهش کسری مخزن سالانه در استان همدان به علت برداشت بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی
احمدی رحمت کاهش کسری مخزن سالانه در استان همدان به علت برداشت بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی را تقریباً ۲۳۰ میلیون مترمکعب دانست و افزود: این در حالی است طبق آمار میزان بهره‌وری آب در کشور ما نسبت به بعضی کشورهای همسایه پایین است.
وی گفت: تبعات خشک شدن منابع آب زیرزمینی در هرمنطقه‌ای شامل مهاجرت، بروز ریز گردها، آلودگی آب، فرونشست و ایجاد فرو چاله است اما برای حفاظت از منابع آب در وضعیت کنونی چندراه حل وجود دارد که نظارت بر برداشت از چاه‌های مجاز و برخورد جدی با هرگونه اضافه برداشت یکی از این راه‌ها است.
احمدی اصلاح و تعدیل پروانه‌های بهره‌برداری چاه‌های مجاز متناسب با پتانسیل دشت را نیز مورداشاره قرارداد و نصب کنتور هوشمند و انسداد چاه‌های غیرمجاز را راهکار دیگر برشمرد و با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی به مردم به‌خصوص کشاورزان در خصوص وضعیت منابع آب، افزود: ترویج کشت‌های کم آب طلب در سطح مزارع موجود و تغییر کاربری آب چاه‌های کشاورزی برای تأمین آب صنایع و خدمات تولیدی به‌منظور افزایش اشتغال در روستاها ازجمله راهکارهای مقابله با کمبود آب است.
۳۰ سال پیش انقلابی که در بخش حفر چاه و برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی افتاد اکثر دشت‌های کشور و استان را نابود کرد و از ۶۱۰ دشت کشور ۴۱۰ دشت به خاطر مدیریت نادرست ممنوعه شد
کارشناس ارشد آبخیزداری نیز در گفتگو با خبرنگار بازار بابیان اینکه ۳۰ سال پیش انقلابی که در بخش حفر چاه و برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی افتاد اکثر دشت‌های کشور و استان را نابود کرد و از ۶۱۰ دشت کشور ۴۱۰ دشت به خاطر مدیریت نادرست ممنوعه شد، گفت: بااین‌وجود هنوز هم محصولات پر آب‌بر را در خشک‌ترین مناطق که تبخیر و تعریق آب در آن بالاست کشت می‌کنیم.
مهرداد پور اقبالی بابیان اینکه ما در کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک زندگی می‌کنیم اما آب را بیهوده مصرف می‌کنیم، گفت: دشت‌های استان همدان ازجمله فامنین، قهاوند، ملایر، جورقان و فرسفج همه بیلان منفی دارند و باید باهمت مردم و مسئولان ترازی در مصرف و ورودی آب ایجاد شود.
چرا باید محصولات پرآبی مثل یونجه را در اسدآباد کشت و آن را به استان‌های تهران و یزد و صادر کنیم
وی با تأکید بر اینکه چرا باید محصولات پرآبی مثل یونجه را در اسدآباد کشت و آن را به استان‌های تهران و یزد و صادر کنیم؟ افزود: تا چه زمانی باید تعداد محدودی از افراد از آب‌های استان سود ببرد و ضرر آن به مردم برسد؟
وی با تأکید بر اینکه سیاست‌گذاران استان باید بر اساس آب قابل‌مصرف برنامه‌ریزی کنند و صرف اینکه ۳۰ سال پیش پدران ما مجوز حفر چاه و برداشت از آن را گرفته‌اند و امروز محصولاتی مانند یونجه می‌کارند نمی‌توان ساکت نشست و اجازه داد بر اساس قوانین آن زمان، سفره‌های آبی استان نابود شود، گفت: قوانین باید تغییر کنند و همه از آب استفاده کنند.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان همدان نیز با اشاره به اینکه تعهد داریم تا پایان سال، به‌منظور جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز، تعداد قابل‌توجهی کنتور هوشمند بر روی چاه‌های آب استان نصب کنیم، اظهار داشت: بر اساس نوع مصارف چاه‌های مجاز، حدود ۸۰ درصد از کنتورهای نصب‌شده مربوط به بخش کشاورزی است.
محمد ضروری بابیان اینکه نصب کنتور هوشمند در استان همدان نیازمند همکاری و تعامل کشاورزان با شرکت آب منطقه‌ای است؛ بیان کرد: نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های آب سبب کنترل و نظارت بر میزان برداشت آب‌های زیرزمینی استان شده و از اضافه برداشت آب‌های زیرزمینی به‌شدت جلوگیری می‌کند.
وی تأکید کرد: اگر کشاورزی بیش از میزان تعیین‌شده آب از چاه برداشت کند برق به‌صورت خودکار قطع‌شده و امکان برداشت آب از چاه تا زمانی که کارشناسان آب منطقه‌ای و برق اقدام نکنند وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه ۴۰ درصد از منابع استان به کنتور مجهز شده است، گفت: ۹۵ درصد از کنتورهای نصب‌شده هوشمند و پنج درصد حجمی-مکانیکی است.
از ابتدای امسال تا پایان فصل بهار ۲۲۵ دستگاه کنتور بر روی چاه‌های استان نصب‌شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این تعداد به ۶۵۰ دستگاه افزایش یابد
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان همدان تصریح کرد: از ابتدای امسال تا پایان فصل بهار ۲۲۵ دستگاه کنتور بر روی چاه‌های استان نصب‌شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این تعداد به ۶۵۰ دستگاه افزایش یابد.
ضروری با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۰ تعداد ۴۵۲ دستگاه کنتور بر روی چاه‌های استان نصب شد، عنوان کرد: از ابتدای اجرای طرح هوشمند سازی چاه‌های آب تاکنون، نزدیک به ۵۷ میلیون مترمکعب در برداشت از آب‌های زیرزمینی استان همدان صرفه‌جویی شده است.
آنچه مسلم است بهره‌برداری به‌اندازه ظرفیت دشت‌ها و آبخوان‌ها در قالب آب قابل‌برنامه‌ریزی مهم‌ترین راهکار در حفظ منابع آبی است ضمن اینکه توسعه کشاورزی به آب نیاز دارد و باید به این مووع توجه داشت چراکه همدان با مشکل آب شرب هم روبه‌رو است.
نظر شما