بازار؛ گروه استانها - بیت اله احمدی: «هوجقان» روستایی خوش آب و هوا در نزدیکی شهرستان مرند قرار گرفته است، این روستا به عنوان تنها تولید کننده فانوسقه یا فانوسکا(کمربند نظامی)، فتیله چراغ نفتی و سماور در کشور شهرت یافته است.
ساکنان این روستا از زمان های دور، به بافت پارچه ویژه ای به نام «بز» مشغول بودند که به آغ بز(بز سفید) معروف بوده اما از حدود ۵۰ سال پیش به بعد با آمدن پارچه های جدید، صنعت بزبافی در روستا از بین رفت و جای خود را به بافت انواع فتیله، کمربند اسلحه و... داد و در سال های اخیر بافت لوازم مورد نیاز مبل هم در سطح روستا رونق پیدا کرده که در کنار آنها چندین کارخانه بزرگ نخ تابی نیز مشغول فعالیت هستند.
در کنار بافندگی، کارهای دیگری نظیر باغداری، کشاورزی و تا حدودی دامداری به علت وجود آب و چاه های عمیق فراوان در اطراف روستا از رونق خاصی برخوردار است، البته صنایع دیگری مثل نجاری و کابینت سازی در روستا وجود دارد.
اما مردم این دیار از قدیم الایام، با بافتن فتیله های چراغ، تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می کردند، اما با کم سو شدن چراغ های نفتی و جایگزین شدن وسائل مدرن گازسوز، صنعت فتیله بافی دیگر مشتری چندانی ندارد؛ بعد از کم رونق شدن آن صنعت، مردم صنعت گر این روستا به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند، به ویژه در دوران دفاع مقدس این صنعت خیلی به کمک رزمندگان آمد.
به صورت میدانی سری به این روستا زدیم تا از حال و احوال صنعت فانوسقه یا فیتیله بافی در این روستا جویان شویم؛ در بدو ورود به روستا، تابلویی با این عنوان نصب شده است: «به روستای صنعتی هوجقان خوش آمدید».
به اولین فلکه روستا که می رسیم، چند پیرمرد را می بینیم که دور هم نشسته و گپ می زنند، پس از خوش و بش با آن ها، خودم را معرفی می کنم نشانی کارگاه های فتیله بافی و فانوسقه بافی را از آن ها جویان می شوم، از نگاه هایشان معلوم است که از اینکه کسی سراغ این صنعت را می گیرد، متعجب شده اند.
آن ها نشانی کارگاه فتیله بافی حاج جعفر را نشان می دهند، با نزدیک شدن به کارگاه، صدای دستگاه ها به گوش می رسد، انگار هنوز این صنعت، نفس هایی در این روستا می کشد و فتیله آن خاموش و سرد نشده است.
تعطیلی صنعت فانوسقه بافی
داخل یک کوچه باریک و تنگ، در آهنگی بزرگی قرار دارد که صدای روشن دستگاه ها به گوش می رسد، زنگ را می زنم، یکی از کارگران در را باز می کند، کارگاه نیمه روشن، پر از نخ و فیتیله و دستگاه و چند کارگر جوان و مسن که مشغول کار هستند.
میرصادق اسعدی، یکی از این کارگران به خبرنگار بازار می گوید: سابقه صنعت فتیله بافی به سال ۱۳۵۵ برمی گردد، آن زمان فتیله ها را با دست می بافتند که با پیشرفت تکنولوژی، امروز با دستگاه، فتیله بافته می شود.
وی ادامه می دهد: در برخی از سال ها، کارگاه های فتیله بافی تعطیل شد اما امروز کم و بیش این صنعت فعال است، به طوری که هم اکنون ۵۰ کارگاه در این روستا فعال هستند و به طور میانگین هر دستگاه، برای یک تا ۲ نفر نیروی انسانی فرصت شغلی ایجاد کرده است.
این فعال در صنعت فتیله بافی تصریح می کند: فتیله هایی که در این روستا بافته می شود به روستاها و مناطقی که از نعمت گاز برخوردار نیستند، ارسال می شود چون عملا در جای دیگری کاربرد ندارند.
میرصادق همچنین با اشاره به وضعیت صنعت فانوسقه بافی در این روستا خاطرنشان می کند:این صنعت هم چند سالی در این روستا فعال شد اما به مرور زمان تعطیل شد، چرا که به دستگاه های پیشرفته نیاز داشت که امکان پذیر نشد.
افزایش بیکاری جوانان در صنعتی ترین روستای مرند
اما یکی دیگر از فعالان این صنعت، با ابراز نگرانی از وضعیت کارگاه های فتیله بافی می گوید: بیشتر مردم این روستا در گذشته در صنعت فتیله بافی فعالیت می کردند اما به مرور زمان، بیشتر کارگاه ها تعطیل شد، اگر این چند کارگاه ها هم تعطیل شود این صنعت به کلی از بین می رود و بسیاری از مردم این روستا از کار بیکار می شوند.
حسین اسدی ادامه می دهد: البته برخی از مردم این روستا هم به شغل دامداری می پرداختند اما با مانع تراشی بهداشت، مردم دام های خود را فروختند، کشاورزی هم که به خاطر کم آبی از بین رفته و الان بسیاری از جوانان این روستای صنعتی، بیکار هستند.
وی خطاب به مسئولین عنوان می کند: هوجقان زمانی صنعتی ترین روستای شهرستان مرند بود اما امروز جمعیت زیادی بیکار در خود دارد، از مسئولین می خواهیم شعار ندهند و به این مشکلات رسیدگی کنند.
فتیله های هوجقان به کشورهای همسایه می رود
تا همین حدود یک دهه یا دو دهه پیش، حدود ۲۰۰ خانوار از اهالی این روستا، فانوسقه می بافتند اما این صنعت، به سرعت در این روستا از بین رفت اما چراغ صنعت فتیله بافی هنوز در این روستا روشن است.
آقابهرام یکی از فعالان صنعت فتیله بافی در مرند است، او کارگاهش را در زیرزمینی با کمک بسیج سازندگی راه اندازی کرده است، می گوید:«این کارگاه را با سرمایه اولیه ۴۰ میلیون تومان راه اندازی کردیم که ۳۰ میلیون تومان آن را از تسهیلات بسیج سازندگی استفاده کردم.
او می افزاید: راه اندازی این کارگاه برای ۱۲ نفر اشتغال ایجاد کرد که ۴ نفر آن در این کارگاه و ۸ نفر دیگر در کارگاه مکمل، برای مراحل بعدی تولید مشغول به کارهستند.
این فعال صنعتی حمایت مسئولان را لازمه توسعه صنعت و ایجاد اشتغال می داند و می گوید: مواد اولیه ما از اصفهان خریداری می شودف تعمیرات دستگاه ها را هم خودمان انجام می دهیم چون نمونه دیگری از آن در کشور وجود ندارد.
وی همچنین از از صادرات فتیله های تولید شده در روستای هوجقان به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان خبر می دهد.
یکی از نسخه های نجات دهنده اقتصاد و اشتغال کشور ما، رونق تولید و اقتصاد در روستاهاست تا با تحقق بازگشت به روستاها، شاهد اشتغال عظیم جوانان در روستاها باشیم.
روستای هوجقان تنها یکی از نمونه های روستاهای فعال و اقتصادی است که می تواند با حمایت ویژه مسئولین، به الگویی برای سایر روستاهای کشور مبدل شود.
نظر شما