بازار؛ گروه کشاورزی: در حالی همه ساله بیستمین روز از ماه مه (جمعه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱) روز جهانی زنبور عسل نامگذاری شده است که به گفته کارشناسان زنبور را نباید صرفا به عنوان یک حشره کوچک دید بلکه باید به عنوان حشره ای که در حفظ محیط زیست و تامین امنیت غذایی نقش مهمی دارد به آن نگاه کرد.
به مناسبت روز جهانی زنبور عسل، خبرنگار بازار گفتگویی با «ناصر تاج آبادی، پژوهشگر مروج ارشد زنبور عسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور» انجام داده و جویای آخرین مسائل پیرامون این صنعت شده است.
یکسری از کشاورزان ندانسته از سموم پرخطر برای مبارزه با آفات باغی و گیاهی استفاده می کنند که این امر برای زنبور عسل مضر است و باعث تلفات زیادی می شود
*در ابتدا کمی در خصوص وضعیت زنبورداران و اصلی ترین چالش هایی که با آن مواجه هستند توضیح بدهید.
در حال حاضر یکی از اصلی ترین چالش هایی که این صنعت با آن مواجه است بحث سمپاشی بی رویه است که متاسفانه یکسری از کشاورزان ندانسته از سموم پرخطر برای مبارزه با آفات باغی و گیاهی استفاده می کنند که این امر برای زنبور عسل مضر است و باعث تلفات زیادی می شود. لذا نیاز است که حتما هماهنگی های کاملی بین باغدار و زنبوردار صورت بگیرد که زنبور دچار خسارت نشود. از سوی دیگر دستگاه های نظارتی نیز حتما باید نظارت ها را شدیدتر و دقیق تر کنند که از ورود سم های غیر مجاز و سمومی که برای سلامتی زنبور خطرناک است جلوگیری شود.
چالش بعدی نهاده های زنبور عسل است که اصلی ترین آنها نهاده شکر است؛ در واقع نیاز است توجه ویژه ای به این قسمت انجام شود چون زنبوردار در فصولی از سال که در طبیعت شهد نیست و زنبور نیاز به رشد دارد حتما باید از شکر استفاده کند تا زنبور بتواند تغذیه کند تا در زمانی که گل و گیاه روید و به شهر دسترسی پیدا کرد بتواند گرده افشانی درستی انجام بدهد و تولید خوبی داشته باشد. پس شکر باید به اندازه کافی و با قیمت مناسب در دسترس زنبوردار قرار داشته شود. بنابراین سازمان های حمایتی از دولت گرفته تا صندوق حمایت از توسعه زنبورداری، اتحادیه زنبورداری و قسمتهایی که تامین کننده این نهاده هستند باید در این مسیر یاری کننده زنبوردار باشند و حتی وام های کم بهره باید لحاظ شود که زنبوردار بتواند در فصولی که نیاز است نهاده تامین کند به اندازه کافی نقدینگی داشته باشد.
به ازای هر کلنی حداقل ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم شکر باید با قیمت مناسب در اختیار زنبوردار قرار بگیرد تا برای حفظ جمعیت زنبورستان ها استفاده شود
*سال گذشته قیمت شکر چندین بار تغییر کرد و چالش هایی با خود به همراه داشت. در سال جاری شکر با چه قیمتی به دست زنبوردار می رسد؟
بر اساس آماری که وزارت جهاد کشاورزی از زنبورداران در اختیار دارد برای زنبورداران سهمیه تخصیص داده می شود و اگرچه قیمت شکر سهمیه ای از بازار ارزانتر است اما کفایت نمی کند و نیاز است که مقداری حجم بیشتری در اختیار زنبوردا قرار بگیرد. بخصوص الان که با گرم شدن کره زمین، کمبود مراتع و بحث ریزگردها مواجه هستیم و همه این عوامل دست به دست هم میدهد و زنبوردار را مجبور می کند که زنبور را تغذیه کند تا جمعیت زنبورستان خود را حفظ کند. این در شرایطی است که برای این منظور بایستی حداقل ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم شکر با قیمت مناسب به ازای هر کلنی در اختیار زنبوردار قرار بگیرد.
*از نظر داروهای مصرفی الان وضعیت این صنعت چگونه است؟
از دیگر چالش های زنبورداران به بحث داروها بر می گردد که نیاز است زنبورداران توجه کنند از داروهایی که باقیمانده نمی گذارند استفاده کنند که بسیار مساله مهمی است. چون اگر در عسل یا موم باقی مانده داشته باشد می تواند مساله ساز شود؛ به عنوان مثال اگر عسل یا موم برای صادرات باشد برگشت می خورد و اگر برای فروش در بازار داخلی باشد برای سلامتی مصرف کنندگان مضر است. لذا توصیه می شود زنبورداران حتما از داروهای غیر شیمیایی استفاده کنند که کمتر مشکل ساز شود.
در افزایش تلفات زنبورستان ها استفاده بی رویه از سموم در باغات و همچنین مشکلات تغذیه ای موثر است
*با توجه به اینکه سال گذشته بیشترین تلفات را زنبورستان ها داشتند، به جز بحث سمپاشی بی رویه چه عوامل دیگری موجب بالا رفتن تلفات شد؟
در تلفات زنبورها عوامل مختلفی دخیل است؛ به طوری که الان در فصل بهار آذربایجان و ارومیه تلفات زیادی را به طور خاص به دلیل سمپاشی های زیاد گزارش داده اند اما در مجموع عوامل مدیریتی زنبورداران است که می تواند در افزایش تلفات موثر باشد؛ یعنی در پاییز باید از نظر تغذیه ای به زنبور رسیدگی بشود که زنبور زمستان را به راحتی بگذراند و تلفات حداقلی باشد.
*گفته می شود زنبورستان های ایران به ندرت ملکه ایرانی دارند. این چقدر صحت دارد و چه تبعاتی برای زنبورستان ها می تواند داشته باشد؟
زنبور ایرانی هم در زنبورستان ها موجود هست اما به هرحال قاچاق هم می شود. با توجه به اینکه کنترلی روی ملکه هایی که وارد کشور می شود نیست همراه با خود آفات و امراض مختلفی را وارد زنبورستانهای کشور کرده اند که اینها می تواند در بحث بالا رفتن تلفات هم دخیل شود.
در واقع چون زنبور عسل حشره کوچکی است به راحتی می توانند از کشورهای همجوار وارد کشور شود و در حالی که واردات ملکه ممنوع نیست و باید مجوز بگیرند اما کنترلی هم روی زنبورهایی که قاچاقی وارد می شود نیست و افراد راحت ترین راه را انتخاب می کنند و بدون گرفتن مجوز وارد کشور می کنند؛ در حالی که اگر قرار است ملکه ای وارد کشور شود به صلاح است که با مجوز باشد تا ملکه باکیفیت باشد که مشکلات فعلی را به همراه نداشته باشد.
بحث فرموله کردن مواد غذایی، پروبیوتیک ها، مواد معدنی و غیره همگی در صنعت زنبورداری در حال جا افتادن است که اینها حاصل شرکتهای دانش بنیان است
*با این تفاسیر چه آینده ای را می توان برای صنعت زنبورداری کشور پیش بینی کرد؟
صنعت زنبورداری خوشبختانه رو به رشد است به خصوص با جوانانی که الان در این صنعت روی کار آمده اند. همچنین آموزش هایی که داده می شود و رسانه ها و ارتباط جمعی موجود دست به دست هم داده و کمک کرده زنبورداران از دانش روز بهره بگیرند و در جهت ارتقای صنعت کمک کننده باشند لذا به آینده خوشبین هستیم. البته به شرطی که کمک کنند این حشره حفظ شود و تنها صرفا محدود به نامگذاری یک روز به نام روز جهانی زنبور عسل نباشد بلکه هر روز روز جهانی این حشره باشد و همه مسئولیم به این حشره توجه ویژه داشته باشیم.
*الان دانش بنیان ها در این صنعت چه میزان فعالیت دارند؟
خوشبختانه چند شرکت دانش بنیان داریم و با جوانانی که الان در صنعت رشد کردند تکنولوژی وارد صنعت شده و بحث فرموله کردن مواد غذایی، پروبیوتیک ها، مواد معدنی و غیره همگی در صنعت در حال جا افتادن است که اینها حاصل شرکتهای دانش بنیان است.
*با این تفاسیر نسبت به صنعت زنبورداری در سطح جهانی در چه سطحی هستیم و چقدر با آنها فاصله داریم؟
از نظر علمی الان از کشورهای پیشرفته عقب نیستیم و صنعتگران ما ابزار آلات به روزی می سازند و در اختیار زنبورداران قرار می دهند. از سوی دیگر از نظر دارو نیز مرتبا داروهای مختلف ثبت و وارد کشور می شود به طوری که یک تا دو داروی پروبیوتیک در جهان ثبت شده در ایران وجود دارد. با این وجود از نظر اصلاح نژادی تا حدودی عقب هستیم.
نظر شما