کارمندی را در دانشگاه عالی یاد می دهیم اما کارآفرینی را اصلا!

بازار؛ گروه اقتصاد دیجیتال: سرمایه گذاری روی استاتارپها که با نامهایی همچون سرمایه گذاری جسورانه یا خطرپذیر یا venture capital میخوانند، در کشورهایی همچون امریکا و اروپا و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس رواج یافته است با این حال در ایران این نوع سرمایه گذاری همچنان با چالشهایی همراه است به طوریکه امیررضا شفاعت کارشناس و مشاور سرمایه گذاری میگوید: جریان سرمایه گذاری در ایران یک جریان ناکامل است ما در سرمایه گذاری جسورانه مراحل مختلفی در طول عمر استارت آپ سرمایه گذاری می کنیم و از طرفی به نمودار رشد درآمد یا بازدهی در طول عمر استارت آپ نمودار جی می گویند که شامل چندین مرحله است؛ اما متأسفانه اکوسیستم سرمایه گذاری جسورانه در ایران این نمودار را بخوبی پوشش نمی دهد

برای آگاهی از راهکارها و چالشهای این نوع سرمایه گذاری با امیررضا شفاعت گفتگویی انجام داده ایم.

امیررضا شفاعت بنیانگذار و مدیر عامل گروه مدیریت سرمایه آلفا، گروه تخصصی پیشتاز در حوزه مدیریت سرمایه دارایی های جایگزین سرمایه گذاری است. پیش از تأسیس گروه مدیریت سرمایه آلفا در سال ۱۳۹۸، وی سابقه ۱۴ سال تجربه در مدیریت سرمایه دارایی های جایگزین سرمایه گذاری در بازار ایران و جهان را داشته و سمت هایی از جمله معاونت سرمایه گذاری و یا مشاور سرمایه گذاری هیئت مدیره و هیئت عامل در شرکت هایی همچون تکوست ٫ کیسون٫ گروه بن دا٫ موسسه بیمه متقابل کیش٫ مشاوره سرمایه گذاری آرمان آتی و گروه بین المللی سام اکسون را در کارنامه کاری دارد.

همچنین از افراد کلیدی در توسعه اولین صندوق بورسی جسورانه ایران ( صندوق سرمایه گذاری جسورانه آرمان یکم) و مشاور سبدها و برنامه های سرمایه گذاری جسورانه شرکتهایی همچون مدیریت سرمایه کیان و گروه توسعه بن دا بوده است. وی پیشتاز توسعه و تأسیس صندوق های خارج از بورس سرمایه گذاری پوشش ریسک ، سرمایه گذاری خصوصی املاک سرمایه گذار در آثار هنری و سرمایه گذاری فرصت های بازار تجارت الکترونیک در کشور است. سابقه تحصیلی وی شامل اخذ مدارک سطوح ۲ CFA در سال ۲۰۱۰ و سطح ۱ CAIA در سال ۲۰۱۴ از انجمن های بین المللی مربوطه و فارغ التحصیلی کارشناس ارشد مهندسی مالی از دانشگاه پلی تکنیک تهران وکارشناس مهندسی صنایع و تحلیل سیستم ها است.

*لطفا در ابتدا بفرمایید سرمایه گذاری خطر پذیر در کدام کشورها رواج بیشتری دارد؟ چرا؟
این نوع از فرآیند نوآوری و سرمایه گذاری در آمریکا شروع شد همان سیلیکون ولی معروف اما اکنون در تمامی مناطق جهان از جمله شرق دور و اروپا و حتی حوزه خلیج فارس و آفریقا نیز بسیار رواج دارد اکوسیستم کشور نیز در این زمینه بسیار قوی است و فرهنگ و جامعه استارت آپی و سرمایه گذاری جسورانه ایران بسیار قوی و رو به رشد است .

شاید بپرسید چرا من اسم بورسی جسورانه را به اسم دولتی تر خطر پذیر ترجیح دادم خیلی واضح است برای اینکه مفهوم Venture مثبت است و از جسارت می آید در حالی که مفهوم خطرپذیری به خطر اشاره دارد که مفهومی منفی است و کلیت ریسک و جسارت که مفاهیمی ترکیبی از رخ دادهای نامعلوم مثبت و منفی هستند را پوشش نمی دهد.

*در ایران این نوع سرمایه گذاری با چه چالشهایی همراه است ؟راهکار توسعه ای تان چیست؟
درباره چالشهایی که در ایران وجود ارد، باید اشاره کنم جریان سرمایه گذاری در ایران یک جریان ناکامل است ما در سرمایه گذاری جسورانه مراحل مختلفی در طول عمر استارت آپ سرمایه گذاری می کنیم به نمودار رشد درآمد یا بازدهی در طول عمر استارت آپ نمودار جی می گویند و شامل چندین مرحله است؛ متأسفانه اکوسیستم سرمایه گذاری جسورانه در ایران این نمودار را بخوبی پوشش نمی دهد و در نتیجه در مراحلی استارت آپ ها با کسری نقدینگی و کسری سرمایه مواجهه میشوند و بنابراین بسیاری از مدل های کسب و کار به راحتی در ایران قابل اجرا نیستند بخصوص انواع تولید های دانش بنیان که بخش خصوصی پر شور برای سرمایه گذاری در همه مراحل نداریم .

از جمله چالش های دیگر میزان سرمایه در دسترس کم مدیران سرمایه گذاری برای سرمایه گذاری روی استارت آپ هاست مفهوم سرمایه گذاری جسورانه در آمریکا متولد شده است و ناشی از نظام سرمایه داری و فراوانی سرمایه و اعتبار است اما در کشور ما این متد جواب نمی دهد در ایران حتی در دوران شکوفایی اقتصادی کمبود اعتبار و نقدینگی همیشه زیاد است و صندوق های سرمایه گذاری جسورانه ایرانی از هر نوع بورسی و غیر بورسی و نهادهای نیمه بانکی مثل صندوق های پژوهش و فن آوری سرمایه کافی برای متنوع سازی خیلی زیاد ندارند. شفاف تر بگویم تخم مرغ کافی نداریم که در تعداد سبدهای لازم بگذاریم و در نتیجه هر کاری کنیم متمرکز روی چند سبد می شویم و این در حوزه سرمایه گذاری جسورانه که خود پر ریسک است بسیار خطر ناک است از طرف دیگر تنها راه جبران ریسک ناشی از این کسری سرمایه انجام درست و دقیق (حتی خیلی جزئی تر از آمریکا و اروپا و شرق آسیا ) فرایند ریزکاوی و راستی آزمایی استارت آپ هاست که متأسفانه صندوق های ایرانی برای این موضوع مهم خیلی زیاد پول خرج نمی کنند .

در واقع در ایران تعداد کمی از استارت آپ های موفق از دل صندوق های سرمایه گذاری جسورانه و شتابدهنده ها متولد شده اند بلکه در مراحل بالاتر این صندوق ها خود را آویزان این استارت آپ ها کرده اند و موفقیت آنها را به نام خود زده اند . به جز سرمایه گذاران دی جی کالا، اسنپ و کافه بازار آیا شما سرمایه گذاری که سیستماتیک استارت آپ های موفق را حمایت کرده باشد می شناسید ؟

مشکل دیگری که در کشور در مقابل سرمایه گذاری استارت آپی وجود دارد عدم وجود تیم های عالی است و یا نادر بودن آنهاست ما در دانشگاه کارمندی را عالی یاد می دهیم اما کارآفرینی را اصلا . اصول مدیریت یاد دادن کارآفرین نمی سازد کارآفرینی و جسارت باید در خون افراد باشد کارآفرین جسارتی همانند جسارت جهان آرا ها ، باکری ها، آبشناسان ها و عباس دوران هاست این جسارت را باید در قلب فرزندان ایران بکاریم در دبستان و کودکستان نه در دانشگاه کسی که کارمند مسلک بار آورده ایم بگوییم از فردا کارآفرین باش، نمی شود!

با توجه به ساختار فعلی دانشگاهی و آموزشی ما شاید بهتر است بجای نهادی مثل صندوق های پژوهش و فن آوری ، کارخانه های کسب و کار جسورانه که با هدایت کارآفرینان سریالی بوجود آمده اندشکل دهیم که دانشجویان و مستعدان در دل این کارآفرینان رشد کنند و شاید بهتر است بجای چند تک شاخ با فرم آمریکایی هزاران شرکت کوچک و متوسط به فرم ایرانی داشته باشیم .

به شخصه ترجیح می دهم جای کسب و کار تک شاخ در ایران روی کسب و کار شتری که در صحرای اقتصادی هم زنده می ماند سرمایه گذاری کنم تک شاخی که با یک روز بی غذایی بمیرد برای این خاک بوجود نیامده است در تاریخ چند هزارساله این کشور ناشی از شرایط ژئوپلتیک همیشه صحرای اقتصادی رخ داده است .

*اقتصاد های پیشرفته جهت توسعه و تسهیل سرمایه گذاری خطر پذیر چه اقداماتی میکنند؟
در غرب پول کافی است و مشکل یافتن بهترین گزینه ها ست که براین کار جریان گزینه یاب راه می اندازند و روی هزاران استارت آپ شیر پول را باز می کنند که برخی به نتیجه برسند این مدل سرمایه داری با نظام اقتصادی تاریخی و اخیر ایران سازگار نیست در ایران سرمایه گذاری دقیق با احتیاط لازم اما جسارت روی فن آوری و نوآوری پاسخ است نه پول پاشی روی هزاران استارت آپ با کسب و کارهای تست نشده

*به نظر شما افزایش قیمت اینترنت چه مشکلاتی برای این نوع سرمایه گذاری و اکوسیستم استارتاپی به وجود می آورد؟
افزایش تعرفه اینترنت واقعا ضربه سنگینی به اکوسیستم سرمایه گذاری جسورانه و استارت آپی می زند هر انسان آگاه و غیر پاپولیستی می داند که تنها جایی که باید یک دولت یارانه دهد جهت آموزش ، رشد آگاهی و افزایش اطلاعات است این نوع سیاست ها اگر خیانت نباشد حماقت است .