بازار؛ گروه ایران: افزایش ۵۷ درصدی دستمزدها می تواند یکی از مهمترین عوامل تورم باشد. متاسفانه در وضعیت خوب اقتصادی نیستم و هر چیزی که باعث پرتلاطم شدن این اقتصاد می شود بوجود می آید. یکی از این عوامل رشد تورم و نقدینگی است. باید منتظر باشیم که دولت سیزدهم می تواند تورم را مهار کند؟ تورم مهمترین آسیب در اقتصاد ایران است.
در همین رابطه خبرنگار «بازار» با «شاهین شایان آرانی» کارشناس بازار سرمایه به گفتگو پرداخته است:
*با توجه به اینکه دولت افزایش ۵۷ درصدی حقوق کارگران را تصویب کرده آیا این موضوع باعث تورم نمی شود؟
می تواند باعث افزایش تورم شود. وقتی کشور تورم بالای ۴۶-۴۵ درصد دارد چاره ای ندارید که حقوق ها را در این اندازه رشد بدهد. باید حقوق ها را رشد دهید تا فقر بر مردم حاکم نشود. اگر در هزینه های زندگی ۴۵ درصد رشد دارید حقوق ها اگر این میزان رشد نکند خانوارها و افرادی که کار می کنند همواره فقیرتر می شوند و قدرت خرید آنها نیز کمتر می شود. لذا این پارادوکسی که با آن مواجه هستیم. و باز همان دولتی که دستمزدها را افزایش داده با افزایش هزینه ها تورم ایجاد می کند.
مشکل کشور ما این است که اقتصاد رشد ندارد ولی هزینه ها بالا می رود. این یک چالش و پارادوکس بسیار جدی بشمار می آید که کار را برای دولت سخت می کند. همچنین بر افزایش تورم تاثیرگذار است.
متاسفانه فعالیت های اقتصادی به گونه ای است که هزینه ها با شیب و شتاب رشد می کند ولی درآمدها این چنین نیست. بنابراین، کار دولت بسیار سخت است. باتوجه به چنین وضعیتی چاره‌ای جز افزایش حقوق و دستمزدها نبود
* پس با این اوصاف افزایش حقوق و دستمزد در واقع به نوعی از اثرات و تبعات تورم در سالهای گذشته است. مهمترین مشکلی که با آن مواجه هستیم چیست؟
مشکل ما درآمدهاست که بالا نمی رود. متاسفانه هر روز شاهد افزایش هزینه ها هستیم ولی از آن سمت افزایش درآمد نخواهیم داشت. متاسفانه فعالیت های اقتصادی به گونه ای که هزینه ها با شیب و شتاب رشد می کند ولی درآمدها این چنین نیست. بنابراین، کار دولت بسیار سخت است. باتوجه به چنین وضعیتی چاره‌ای جز افزایش حقوق و دستمزدها نبود. اگر این کار را نکنند مقبولیت دولت از بین می رود و طبقه کارمند، مردم و... فقیرتر می شوند که همین امر تبعات اجتماعی و سیاسی بالایی ایجاد می کند. در نتیجه دولت چاره ای ندارد.
*برخی از اعضای دولت براین باور هستند اگر افزایش دستمزدها را داشته باشیم امکان رشد ۸ درصدی که دولت در لایحه بودجه آورده است، اتفاق می افتد. این را چطور تحلیل می کنید؟
این حرف قابل بحث است و نمی دانم به چه معناست که اگر حقوق ها را ۵۰-۴۰ درصد افزایش دهیم رشد اقتصادی ۸ درصد را محقق می کند یا خیر؟ این رابطه درست نیست. اگر بحث این چنین بود که حقوق و دستمزد افراد را بر مبنای تورم بالا ببریم انگیزه ایجاد می کند که نیروی انسانی بهتر کار کند و با انگیزه بیشتر فعالیت کند و این انگیزه بیشتر می تواند باعث این باشد که درآمدزایی افزایش یابد و حتی می تواند کمک به محقق کردن رشد ۸ درصدی کند. اگر این چنین صحبت کنند شاید تحققی صورت بگیرد. ولی اگر این چنین بگوییم که اگر حقوق را افزایش دهیم در راستای رشد ۸ درصدی اقتصادی است قابل قبول نیست.
تورم را چطور کاهش دهیم؟ باید دولتی باشد که دخل و خرج آن با هم هماهنگ باشد. دولتی که دخل و خرج آن با هم نمی خواند یعنی هزینه ها بیشتر از درآمد است و مجبور که استقراض و نقدینگی چاپ کند که سمی برای ایجاد تورم است
*امسال از چند بعد شاهد افزایش تورم هستیم. یکی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، دیگری افزایش حقوق هاست. دولت برای اینکه بتواند تورم را کنترل کند باید چه اقداماتی انجام دهد؟
نخست باید تاکید کنم که :اینکه اگر حقوق را بالا ببریم باعث ایجاد تورم می شود، اینگونه نیست ولی تاثیر در تورم دارد. اصل قضیه این است که تورم وجود دارد و این تورم را باید کاهش دهند و اکثر این مشکلاتی که با آن در کشور مواجه هستیم نیز فروکش می کند. پس اصل را روی تورم بگذاریم. تورم را چطور کاهش دهیم؟ باید دولتی باشد که دخل و خرج آن با هم هماهنگ باشد. دولتی که دخل و خرج آن با هم نمی خواند و هزینه ها بیشتر از درآمد است، مجبور به استقراض و چاپ پول با هر روشی است. این کار سمی برای ایجاد تورم است. کشور ما سالهای متمادی با کسری بودجه جلو رفته و هزینه های زیادی نیز برای خود رقم زده است. همچنین ریخت و پاش‌های متعددی نیز در این بین بوجود آمد. این ریخت و پاش و هزینه های مازاد در دولت و بزرگ بودن دولت هم بی تاثیر در این امر نیست. همچنین اجازه نمی دهند بخش خصوصی به بازی وارد شود و اکثر فعالیت اقتصادی را دست بخش خصوصی بدهند. متاسفانه دولت همه کارها را می خواهد انجام دهد و هزینه های سنگینی دارد. همچنین درآمد هم به اندازه کافی ندارد و بحث های تحریم هم مزید بر علت شده که درآمدهای نفتی هم کاهش یافته و کسری بودجه وحشتناکی دولت پیدا کرده است. دولت بخاطر اینکه بخواهد این موضوع را جبران کند از کجا باید این پول را بیاورد؟ مسلم که باید قرض کند که با این قرض کردن مجددا دچار افزایش تورم نیز خواهیم شد.
روند رشد نقدینگی در کشور بالا است با اقتصادی که داریم آیا همخوانی دارد؟
متاسفانه خیر. البته بهتر است که بگویم تمامی رویدادهای اقتصادی که داریم با علم اقتصاد همخوانی ندارد. رشد نقدینگی، نوعی قرض از جامعه است. فلذا رشد نقدینگی، تورم را افزایش می دهد و باید هرچه سریعتر مهار شود. یکی از عوامل اصلی فساد که تاثیر بسزایی در اقتصاد ما دارد تورم است؛ عدم مدیریت منابع و مصارف دولت و عدم مدیریت دخل و خرج تورم را رقم میزند. این عامل اصلی تورم در کشور بوده و هست. اگر این را مهار نکنیم و کمربندها را سفت نکنیم تورم مزمن را در اقتصاد داریم. تا زمانی که تورم وجود دارد با این مشکل همواره مواجه هستیم که حقوق ها را چقدر افزایش دهیم و ندهیم. وقتی تورم داریم باید حقوق ها را افزایش دهیم تا مردم بتوانند زندگی خود را بچرخانند. اگر دستمزدها را نیز افزایش دهیم از آن طرف اثر مضاعفی برروی تورم دارد. عامل اصلی افزایش حقوق و دستمزد همان تورم است.
ریشه اصلی و عامل فاسد تورم است که عدم تراز منابع و مصارف دولت نیز نقدینگی زیاد در کشور و کسری بودجه را به همراه دارد. اگر ریشه این را ببینید، به این نتیجه می رسید که دولت بزرگ است و همه کارها را می خواهد خود انجام دهد
*براین باور هستید که افزایش دستمزدها تاثیر چندانی بر روی تورم ندارد؟
بله. افزایش حقوق و دستمزد تاثیر کمتری برروی تورم دارد. ریشه اصلی در ناتوانی دولت برای کنترل تورم است که عدم تراز منابع و مصارف دولت نیز نقدینگی زیاد در کشور و کسری بودجه را به همراه دارد. اگر ریشه این را ببینید، به این نتیجه می رسید که دولت بزرگ است و همه کارها را می خواهد خود انجام دهد که این تک محور بودن هزینه های سنگینی را به همراه دارد و نمی تواند حرکت زیادی کند. همچنین درآمد به اندازه کافی ندارد. طبیعی که چنین اقتصادی ورشکسته است. شرکتی را فرض کنید که درآمدی ندارد ولی هزینه های آن بالاست. برای اینکه ضرر و زیان را جبران کند پول قرض می کند. در این شرایط چه اتفاقی می افتد؟ اگر نتواند بدهی های خود را تسویه کند ورشکسته می شود.
*پس می توان گفت این دولت در مهار تورم زیاد نمی تواند موفق باشد؟
باید به دولت ها فرصت داد. حداقل باید یکی دو سال به هر دولتی وقت داد تا سوار کار شود و بدانیم چه می کند. اما باید علامت ها را مشاهده کرد، سیگنال ها را باید دید، سیاست هایی که اتخاذ میشود را باید دید و باید فرصت داد تا سناریوها را بتوان پیاده کرد. فلذا در بحث اقتصادی نمی توان به این زودی قضاوت کرد. معمولاً سیاست های اقتصادی که می خواهد پیاده شود نیاز به زمان دارد.
*با توجه به ظرفیت اقتصادی و توان دولت آیا موفق می شود؟
دولت جدید از روز اولی که سرکار آمد با این پیام و سیاست آمد که تورم بد است و باید کنترل شود.
*ولی هنوز اتفاقی در این عرصه نیفتاده است؟
باید زمان داده شود.
*اقتصاد بیماری داریم با توجه به چیدمان تیم اقتصادی دولت آیا شما سیگنال و نشانه ای از رونق در اقتصادی دیده اید؟
براین باور هستم که خروجی نهایی دولت مهم است. به هر حال هر هیئت دولتی و هر شرکتی بین معاونین خود اختلاف دیدگاه دارد و نهایتاً خروجی مهم است. آیا ارز را مهار کردند؟ ارز همچنان برروی ۲۸-۲۷ هزار تومان مانده است. آیا این ادامه می یابد؟ امیدوارم.
تا دو سال دیگر اگر ارز را در این حدود نگه دارند تحسین می کنم که ارز ۲۸-۲۷ هزار تومانی تحویل دادند و توانسته ۳-۲ سال این وضعیت را نگه دارد. تورم ۵۰ درصد دولت قبلی را تحویل آن دادند و ۵۰-۴۰ درصد را ۳۵ درصد کرده باز جای تحسین دارد. تورم ۳۵ درصد وحشتناک است ولی باز توانسته اند کاهش دهند. اینطور باید قضاوت کرد تا عادلانه نگاه شود. من جناحی به این قضیه نگاه نمی کنم.
نظر شما