عدم واردات تجهیزات مناسب از چالشهای توسعه شبکه اینترنت همراه در ایران

فرحناز سپهری؛ بازار: با توجه به اینکه این روزها صحبت از افزایش تعرفه های شبکه اینترنت در ایران است؛ که البته گاها از سوی مسوولان ذیربط این مساله تکذیب می شود؛ اما این در حالی است که برخی تامین کنندگان سرویسهای اینترنت این افزایش را اعمال کرده اند.

به طوری که این مساله می تواند روی معیشت افرادی که کسب و کار اینترنتی یا استارتاپ دارند تاثیر گذارد و باعث تعطیلی و زیان دهی آنها بشود. در عین حال که به گفته فرهاد فرخنده ابنوی، کارشناس حوزه شبکه اینترنت همراه ، افزایش قیمت بسته های اینترنت همراه مستقیماً در قیمت تمام شده محصولات و سرویسهای بنگاه ها اثر داشته و موجبات رکود اقتصادی و عدم پیشرفت حتی از منظر تکنولوژیکی در برخی حوزه‌ها میشود.

در همین راستا گفتگویی با فرهاد فرخنده ابنوی انجام داده ایم که در ادامه متن این گفتگو آمده است.

فرهاد فرخنده ابنوی، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته برق-کنترل است و قریب به ۱۳ سال در حوزه تلکام و تجربه مشتریان در این حوزه در شرکت هایی همچون ایرانسل، مبین نت، اریکسون، ارتباطات سیار هوشمند امین و زیتل (فرابرد داده-های ایرانیان) فعالیت داشته است. وی در حال حاضر نیز در یک شرکت فناور در حوزه هوش مصنوعی و علوم داده بعنوان معاون اجرایی و عضو هیئت مدیره فعالیت دارد.

* با توجه به افزایش ضریب نفوذ اینترنت، ایران در زمینه شبکه اینترنت همراه چه جایگاهی دارد؟
با توجه به رشد بیش از ۱۳۰ درصدی نفوذ اینترنت همراه و ثابت در کشور که چیزی بیش از۱۱۰ درصد از سهم اینترنت، مربوط به اینترنت همراه در کشور می باشد و همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه هوشمند در ایران چیزی حدود ۷۰ درصد برآورد می شود که این خود درصدی است ضریب نفوذ کلی تلفن همراه که بالغ بر ۱۶۰ درصد در کشور است، می باشد.

این اعداد و ارقام به ما نشان می دهند که دستگاه های مورد استفاده در شبکه تلفن سیار نسبت به سال‌های گذشته رشد فناورانه بسیار سریعی را داشتند که دستگاه‌ها و متولیان شبکه‌های تلفن سیار را بر آن می دارد تا با سرعت بیشتری نسبت به ارائه خدماتی همچون اینترنت همراه اقدام کرده و سهم بازار خود را تضمین نموده و مشتریان بیشتری را تحت پوشش قرار دهند.

همچنین استفاده از نرم افزارها و اپلیکیشن¬های جدید که نیازمند اتصال به شبکه اینترنت هستند در سبد نیازهای خانواده ها در حال جا باز کردن هستند، به عنوان مثال پلتفرم¬هایی همانند شبکه نمایش خانگی ، اپلیکیشن¬های بانکی، تاکسی¬های اینترنتی و غیره. تمام اینها اهمیت موضوع کار بر روی اینترنت همراه را بالا برده و ایجاد مسئولیت برای ارگان ها و نهادهای متولی را در پی خواهد داشت. از این رو جایگاه اینترنت همراه از چند منظر قابل بررسی است؛ دیدگاه اول که صرفاً تجربه مشتری را در پی دارد عبارت است از هزینه تمام شده و سرعت دسترسی به شبکه اینترنت جهانی.

در گزارشی که اتحادیه جهانی مخابرات در سال ۲۰۲۰ منتشر کرده است، قیمت اینترنت کشورها را بر اساس نرخ دلار، شاخص درصد درآمد سرانه و نیز شاخص قیمت نسبی برابری قدرت خرید مقایسه کرده، که نرخ اینترنت ایران جزء ارزان ترین ها در جدول میباشد. یعنی رتبه نوزدهم در میان ۲۰ کشور ارزان اینترنت در دنیا.

سرعت اینترنت که یکی از شاخصهای مهم تجربه مشتریان حوزه اینترنت است خود به دغدغه ای برای آن دسته از کاربرانی که روزمره‌ شان به استفاده از اینترنت گره خورده است تبدیل شده است. سرعت اینترنت خوب (که یک شاخص کیفی است و از دید استفاده‌ کنندگان مختلف متفاوت است) که این روزها با توجه به اتفاقات جاری در دنیا و کشور تبدیل به بحث برخی محافل شده است که البته از دیدگاه فنی با ابزارهایی همچون شاخص جهانی تست سرعت (Speedtest) سنجیده می شود که شاخصی برای عیار سنجی این سرویس می باشد.

بر اساس این شاخص جهانی و با توجه به کشورهای همسایه که سرعت اینترنت همراه شان از ایران بالاتر است (به عنوان مثال کشور امارات در رتبه یکم و قطر در رتبه سوم قرار دارد)، ایران در رتبه 80 این جدول قرار دارد.

با این حال رتبه ایران در ارائه اینترنت همراه وضعیت بهتری نسبت به سرعت اینترنت ثابت (جایگاه ۱۳۴ در جدول) دارد. الا ایحال با توجه به ظرفیت های موجود در زیرساخت مخابراتی و پتانسیل های این حوزه می توان انتظار سرعت بالاتری را از اینترنت همراه در ایران داشت. همچنین استراتژی و قانون گذاری در نحوه استفاده از اینترنت برای کاربر نهایی می تواند تعیین کننده سرعت اینترنت همراه در ایران باشد.

* چالشهای توسعه شبکه اینترنت همراه در ایران چیست؟ راهکار توسعه ای آن چیست؟
متاسفانه با شرایط کنونی اقتصادی و تحریم های موجود حرکت در جهت سرویس دهی مناسب و ارائه خدمات همگام با رشد سریع تکنولوژی میسر نبوده و در نتیجه باعث کاستی‌هایی در در زنجیره تامین می شود. توسعه شبکه اینترنت همراه در ایران با مشکلات عدیده ای همراه است که سرعت توسعه شبکه اپراتورها و متصدیان آنرا با کندی مواجه کرده است. یکی از این مشکلات انتخاب و در دسترس بودن فضای نصب دکل های مخابراتی می باشد.

از آنجایی که شهرداری ها اجازه نصب آنتن در هر جایی را نمی دهند (با توجه به طرح های زیبا سازی و شهرسازی) و همچنین هزینه‌های بالای اجاره مکان های عمومی، توسعه دهندگان شبکه های مخابراتی با مالکان خصوصی ساختمان ها و برج ها وارد مذاکره شده و به دنبال جای مناسب بررسی های لازم را انجام می دهند، که این خود نیز دردسرهای مختص خود را دارد مثلاً شکایت همسایگان نسبت به تشعشع آنتن های در حال نصب و یا نصب شده؛ مورد بعدی که بسیار مهم می باشد عدم واردات تجهیزات مناسب و در دسترس می باشد.

عموماً اگر سایتی با مشکل مواجه می شود و نیاز به تعویض قطعه داشته باشد در صورت عدم وجود قطعه نو، از قطعات کارکرده استفاده می شود. همچنین معضلات واردات کالا و مجوزهای لازم نیز در این بین نقش بسزایی دارد. مورد دیگری که می توانم آن را به عنوان موانع توسعه شبکه در نظر بگیرم این است که متخصصان این حوزه متاسفانه از ایران مهاجرت کرده و متخصصان جدید نیز کم و بیش به فکر مهاجرت هستند و به نظرم تا قبل از این که خیلی دیر شود مسئولین بایستی اندیشه ای کنند.

یکی از راهکارهایی که در روزهای اخیر می توان به آن امید داشت جذب سرمایه گذاران خارجی در شرکتها و کارخانه‌های تولیدات صنایع مخابراتی و پرورش مهارت های لازم در متخصصان داخلی می باشد، که این خود نیازمند تسهیل در دادن مجوز ها و مرتفع نمودن مشکلات قانونی در رابطه با راه اندازی کسب و کارها و بنگاه های اقتصادی مرتبط با حوزه ارتباطات سیار می باشد. همچنین حمایت و تشویق های نهادهای قانونگذار و اجرایی در کشور نیز از صنعت مخابرات می تواند دلگرمی برای بازیگران این حوزه باشد.

* با توجه به افزایش تعرفه های بسته های اینترنت به نظرتان این مساله چه تاثیری روی رونق کسب و کارها و در نهایت اقتصاد کشور دارد؟
همانطور که همه ما می دانیم در چرخه و زنجیره قیمت گذاری ، افزایش و یا کاهش در قیمت تمام شده یک کالا و یا یک سرویس ، در تمامی زنجیره های منتهی به مصرف کننده نهایی نقش بسزایی دارند. از این رو بر هیچ کس پوشیده نیست که افزایش قیمت بسته های اینترنت همراه مستقیماً در قیمت تمام شده محصولات و سرویسهای بنگاه ها اثر داشته و موجبات رکود اقتصادی و عدم پیشرفت حتی از منظر تکنولوژیکی در برخی حوزه‌ها را به همراه داشته باشد.

به عنوان مثال شرکت های تبلیغاتی که از اینترنت به عنوان ابزار اصلی خود در کسب و کار استفاده می کنند قیمت تمام شده کالا و یا سرویس یک بنگاه اقتصادی را که نیازمند تبلیغات اینترنتی می باشد را افزایش می‌دهد.

از منظر تکنولوژیکی می توان به این موضوع اشاره کرد که به دلیل قیمت تمام شده بالا تر در استفاده از روش های جدید گرایش به استفاده از روش های قدیمی و سنتی تر افزایش یافته و رشد تکنولوژیکی اتفاق نخواهد افتاد.

البته موضوع مورد بحث در رابطه با افزایش قیمت بسته های اینترنت همراه در انتهای این زنجیره قرار دارد و نظام بانکی و پولی کشور که تعیین کننده استراتژی‌های مالی و اقتصادی می باشند و نگاه کلان تری نسبت به موضوع اقتصاد دارند می‌توانند نظرات کارشناسانه تری ارائه دهند.