بازار؛ گروه ایران: مهدی صادقی شاهدانی رئیس دانشکده اقتصاد و معارف دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگو با بازار، در پاسخ به این پرسش که خیلی‌ها بر این باور هستند، با توجه به اینکه دولت ارز ترجیحی را حذف کرده شاهد افزایش تورم خواهیم بود. دولت باید چه اقدامی را انجام دهد تا بتوان تورم را کنترل و مهار کند؟ گفت: تورم عمدتا دو ریشه اصلی دارد؛ ریشه ناشی از فشار هزینه و ریشه ناشی از فشار تقاضا یا مازاد تقاضا. اگر بخواهیم تورم را کنترل کنیم این دو ریشه را باید مورد توجه قرار دهیم و روی آن سیاستگذاری داشته باشیم. البته در کنار ریشه هزینه‌ای و ریشه تقاضایی بحث آثار روانی را هم باید مورد توجه قرار دهیم. گاهی شاهد این هستیم که فشار هزینه‌ای و تقاضایی وجود ندارد اما آثار روانی آمده و به جریان تورمی دامن زده است. پس اگر بخواهیم به صورت کلی مقابله با تورم را در دستور کار قرار دهیم باید در کنار فشار تقاضایی و فشار هزینه‌ای بحث آثار روانی را هم مدیریت کنیم که اگر آثار روانی را مدیریت نکنیم تاثیراتش از فشار هزینه و فشار تقاضا بیشتر هم می تواند باشد.
وی در ادامه پاسخ داد: در جریان‌های روانی ذهن مردم متاثر می شود و طبیعی است بدون اینکه شرایط واقعی برای تورم به وجود آمده باشد در جامعه به تورم دامن زده شود و آنجاست که ما مشاهده می کنیم بدون اینکه هر کدام از فشارها تقاضایی یا هزینه‌ای شکل گرفته باشد جامعه شاهد جریان‌های تورمی سنگین خواهد شد. بنابراین، بحث آثار روانی را همیشه در مقابله با تورم باید مورد توجه جدی سیاست گذار قرار گیرد که در این رابطه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و کلیه افراد یا ابزارهایی که می توانند روی ذهن مردم اثر بگذارند و ذهن کارگزاران اقتصادی را متاثر کنند بسیار می تواند مؤثر باشد.
اگر ارز ترجیحی دارو را قطع می کنید اما به نظام بیمه‌ای این امکان را می دهید که کلیه اقلام بیمه‌ای که مصرف کنندگان نیاز دارند تحت پوشش بیمه قرار گیرد در این صورت آثار تورمی آن می تواند کمتر باشد گرچه که آن هم تا یک حدی امکان دارد
شاهدانی تصریح کرد: اگر اقدام جانبی در مورد حذف ارز ترجیحی صورت نگیرد و موجب شود هزینه‌های تولید افزایش پیدا کند طبیعی که افزایش هزینه‌های تولید به جریان تورمی دامن می زند. ولی اگر حذف ارز ترجیحی به یک شکل دیگری جبران شود می توانیم بگوییم آثار ناشی از فشار هزینه‌ای بر روی قیمت کالاها و خدمات کمتر خواهد بود. بعنوان مثال، اگر ارز ترجیحی دارو را قطع می کنید اما به نظام بیمه‌ای این امکان را می دهید که کلیه اقلام بیمه‌ای که مصرف کنندگان نیاز دارند تحت پوشش بیمه قرار گیرد در این صورت آثار تورمی آن می تواند کمتر باشد گرچه که آن هم تا یک حدی امکان دارد به جهت اینکه وقتی جریان‌های بیمه‌ای را شکل می دهیم بیمار و مصرف کننده دارو باید فرانشیز پرداخت کند و همیشه فرانشیز درصدی از هزینه کل دارو است. وقتی هزینه کل دارو افزایش پیدا می کند فرانشیز هم افزایش پیدا می کند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اگر برای حذف ارز ترجیحی اقدام جانبی اتفاق نیفتد هزینه‌های تولید را زیاد می کند و اگر اقدامی جانبی در مورد آن انجام گیرد که حمایت گرانه باشد آثار تورمی ناشی از حذف ارز ترجیحی کمتر خواهد بود. البته باید یک نکته‌ای را در مورد تاثیر نظام ارزی و سیاست گذاری ارزی بر قیمت محصولات و کالاها مورد توجه قرار دهیم و آن این است، خیلی وقت‌ها فکر می کنیم ارزی که الان داریم اگر به شکل نیمایی باشد ارزان‌تر است ولی واقعیت امر این است که خیلی از کالاها و خدماتی که الان در جامعه عرضه می شود و ریشه آن کالاها و خدمات واردات نهاده‌های واسطه‌ای مربوط به آن کالاهاست،. این ارز ممکن است ۲۵ هزار تومان نباشد بلکه به جهت اینکه این ارز را به راحتی تولید کنندگان ما یا ارائه کنندگان خدمات ما نمی توانند تهیه کنند، ما در فراهم نمودن این ارز برای تولید کنندگان همیشه با چالش مواجه هستیم.
رئیس دانشکده اقتصاد و معارف دانشگاه امام صادق (ع) افزود: متاسفانه قیمت ارز بعضی وقت‌ها در شرایط واقعی اقتصاد سرسام آور خواهد بود. بعنوان مثال، قطعات لوازم یدکی ماشین‌های خارجی یا نهاده‌های واسطه‌ای بعضی از تولیدات یا بعضی از خدمات مثل روغن یا گریس خارجی که ما وارد می کنم، ارز این کالاها گاهاً یک و نیم برابر و حتی دو برابر ارزی که بانک مرکزی به عنوان ارز شرایط بازار یا ارز نیمایی اعلام می کند، برآورد می شود.
اگر ارز به اندازه کافی در اختیار تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات قرار نگیرد نرخی که در واقعیت اقتصادی قرار دارد گاهی وقت‌ها یک و نیم تا دو برابر ارزی که در بازار وجود دارد که این خودش تشدید کننده جریان تورم خواهد بود
شاهدانی براین باور است: ارز مسئله‌ای است که دو اثر بجا می گذارد، یکی اینکه اگر شما آن ارز را فراهم کنید و در یک مقطعی نتوانید آن ارز را در اختیار تولیدکنندگان بگذارید، طبیعی است که هزینه‌های تولید را افزایش می دهید و در شرایط دیگر شما ارز را فراهم می کنید ولی به اندازه کافی فراهم نمی کنید. اگر به اندازه کافی در اختیار تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات قرار نگیرد نرخی که در واقعیت اقتصادی قرار دارد گاهی وقت‌ها یک و نیم تا دو برابر ارزی است که در بازار وجود دارد که این خودش تشدید کننده جریان تورم خواهد بود.
وی با اشاره به افزایش قیمت ارز در بازار گفت: در دو حالت باید این موضوع را تحلیل کنیم. یکی اینکه بازار ارز به واسطه تغذیه منابع ارزی بتواند شرایط با ثبات خودش را داشته باشد و آن را ادامه دهد که در این صورت می توانیم بگوییم با تزریق منابع ارزی که در بازار صورت می گیرد در ماه‌های آینده و حتی سال آینده شاهد افزایش نرخ ارز نخواهیم بود. ولی اگر نتوانیم منابع مورد نیاز را برای بازار ارز فراهم کنیم. طبیعی که فشار ناشی از تقاضای ارز بعضی وقت‌ها این تقاضا را سرکوب می کنیم ولی این تقاضا وجود دارد و شما با سرکوب کردن نمی توانید تقاضای واقعی را از بازار ارز حذف کنید.
اگر نتوانیم در آینده برای ناترازی بازار ارز فکری کنیم طبیعی که همیشه ناترازی بازار ارز آثار زیان باری بر اقتصاد داشته باشد و یکی از آثار آن این است که قیمت ارز را تحت فشار قرار می دهد
شاهدانی در پایان خاطرنشان کرد: اگر در بازار منابع ارزی کافی تزریق شود، در این صورت ما ثبات بازار ارز را همانند این چند ماه یا چند سالی که در گذشته داشتیم، خواهیم داشت و شاهد نوسان گسترده‌ای در نرخ ارز نخواهیم بود. اما اگر منابع ارزی کافی را در بازار ارز نتوانیم تزریق کنیم طبیعی است که عدم تعادل در بازار ارزی احتمالا به جنبه تعادل بازار فشار آورد و تعادل بازار را از یک نقطه به نقطه دیگری تغییر دهد و اینجاست که ما شاهد افزایش نرخ ارز خواهیم بود. امیدوار هستیم که منابع ارزی به واسطه توسعه تجارت و به واسطه اینکه ما می توانیم منابع نفتی‌مان را در بازار بفروشیم و درآمد حاصله را به بازار ارز تزریق کنیم انشالله شاهد شوک‌های مربوط به عدم ناترازی بازار ارز نباشیم. اگر نتوانیم در آینده برای ناترازی بازار ارز فکری کنیم طبیعی که همیشه ناترازی بازار ارز آثار زیان باری بر اقتصاد داشته باشد و یکی از آثار آن این است که قیمت ارز را تحت فشار قرار می دهد.
نظر شما