تسهیلات بی هدف گره گشا نیست / بی برنامه بی سابقه ترین تورم را بنا می کنیم

علی جواهری؛ خبرگزاری بازار: گویا کرونا تصمیمات زیادی برای زندگی ما دارد و به جز گرفتن جان انسانها و هفته ها قرنطینه، فلج کردن اقتصادی و خالی کردن جیب هایمان را هم در برنامه اش قرار داده است؛ چالش های طاقت فرسای اقتصادی که به سادگی دست از سر دولتها و ملت ها برنخواهد داشت. البته این موضوع دور از انتظار نیست و به راحتی می توان از تعطیلی بنگاه های اقتصادی کوچک و بزرگ متوجه شویم. این گرداب اقتصادی موجب بیکاری افراد بسیاری شده است؛ گردابی که به هیچ کس رحم نمی کند و از متخصصان و صنایع مادر تا مشاغل خرد را تحت تأثیر قرار می دهد. اما آن چیزی که حائز اهمیت است و باید نسبت به آن آگاهی داشت اقدامات کلانی است که باید با گستره باز ولی با نگاه جزئی به تمام آسیب های ناشی از این ویروس مرموز صورت گیرد. وظیفه سنگینی که کارزار بزرگی را برای دولتمردان و اقتصاددانان ایجاد کرده و تنها با اقدامات مؤثر و پیش بینی های فنی اقتصادی قابل دستیابی است. اما آیا نگاه و اقدامات مردان اقتصاد کشورمان برای مهار بهتر این اوضاع مؤثر بوده است؟ واقعیت های اقتصاد زخم خورده پساکورنا چه خواهد بود؟ دراین باره با «میثم مهرپور» تحلیلگر مسائل اقتصادی به گفت وگو نشسته ایم.

وقتی زنجیره عرضه و تقاضا دچار اختلال می کند

آنچه می توان از آن به عنوان ضربات مهلک ویروس کرونا بر اقتصاد نام ببریم خسارت کارشناسی شده 5تریلیون دلاری و بیکاری 25 میلیون نفر در جهان است. یکی از نکاتی که می توان از آن به عنوان تبعات اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد درباره شان صحبت کنیم تحت تأثیر قرار گرفتن سیستم عرضه و تقاضا در بازار است. مهرپور می گوید: «شیوع کرونا باعث شده هر دو طرف عرضه و تقاضا دچار آسیب شوند. شرایطی که ما در آن قرار داریم اختلال در زنجیره توزیع است. بسیاری از واحدهای تولیدی کشور برای تهیه مواد اولیه دچار مشکل شده اند. اگر قرار باشد وسیع تر به این موضوع نگاه کنیم بیش از 60درصد از تولیدات کالاهای دنیا در انحصار چند کشور است که آنها هم دچار مشکل شده اند. به طور مثال کشورهایی مثل چین، آلمان و آمریکا سهم بسیار قابل توجهی در تأمین نیازمندی های اولیه تولید و مصرف را برعهده دارند. همین چند کشور هستند که حدود 50درصد از محصولاتشان را به کشورهای دیگر صادر می کنند. کشورهایی که ویروس کرونا چالش های فراموش نشدنی برایشان به همراه داشته و اقتصادشان به شدت تحت تأثیر قرار داده است. ایران هم در این زمینه مستثنا نیست و در زنجیره عرضه و تقاضا قرار دارد و مسلماً تبعات آسیب به غول های اقتصادی و تولید برای کشورمان هم آسیب هایی به همراه خواهد داشت.»

چالش های کرونا برای بنگاه های اقتصادی

میان بررسی ابعاد مختلف آسیب های اقتصادی کرونا تعطیلی بنگاه های اقتصادی به عنوان محور اساسی قابل بحث است. تعطیلی بنگاه های اقتصادی فشار اساسی و بی امان بر تأمین بودجه کافی برای پرداخت هزینه های جاری ایجاد می کند. مسلماً وقتی بنگاه اقتصادی در محل درآمدزایی دچار مشکل می شود برای جلوگیری از غرق شدن همچون کشتی که دچار طوفان شده مجبور به تخلیه بارهای اضافه می شود که در نخستین اقدام تعداد نیروهای کار را کاهش می دهد. دلیل اول این واکنش بنگاه های اقتصادی این است که  در این شرایط تنها سرپا ماندن بنگاه اقتصادی برایشان در اولویت قرار دارد و دلیل دوم اینکه برای نیروهای کار بنگاه اقتصادی وجود ندارد که انجام بدهد تا بنگاه اقتصادی با عرضه آن قادر به تأمین مزایای کارکنان باشند. این موضوع در کشور ما که عمده نیروهای کار غیردولتی است فشار بیشتری وارد می کند. مهرپور دراین باره توضیح می دهد: «در کشور ما اقشار مختلف مردم در شغل های دولتی و غیردولتی مشغول هستند. در اقتصاد ما عمده ترین مشاغل ما خدماتی هستند. مشاغل دولتی آسیب چندانی ندیده اند و بعضاً ساعت کاری را کاهش داده اند و کارکنان به صورت شیفتی مشغول کار هستند و حقوقشان را دریافت می کنند. اما بیکاری برای مشاغل غیردولتی رخ می دهد که درصد بالایی به خود اختصاص می دهند. این مشاغل خدماتی سهم قابل توجهی در اقتصاد ایران دارند. بسیار از شغل های ما در صنوفی مثل بخش گردشگری، هتلداری، حمل ونقل و.... هستند و البته باید به این فهرست کارگران روزمزد و مشاغل آزاد را هم افزود. این مشاغل خدماتی بیشترین آسیب را تحت تأثیر ویروس کرونا متحمل شده اند.»

بحران بی امان اقتصادی

چالش های اقتصادی کشور ما به دلیل کاهش قیمت نفت، تحریم ها، کاهش صادرات غیرنفتی و... در این روزهای کرونایی حادتر است و حتی این وخامت در پساکرونا تشدید می شود. این تحلیلگر اقتصادی از حمایت های مالی بسیار بالا برای ترمیم اقتصاد در کشورهای مختلف دنیا می گوید که مثلاً کشور امریکا 2تریلیون دلار و ژاپن یک تریلیون دلار برای حمایت اقتصادی در نظر گرفته شده اند: «اینکه دولتمردان ما تا چه حد به خسارت های اقتصادی، توجه و از زیان دیدگان حمایت می کند و آیا این حمایت ها مؤثر است یا خیر باید جوانب مختلف را بررسی کنیم. البته دولت وام قابل توجهی برای بنگاه های اقتصادی در نظر گرفته و حمایت قابل توجهی مثل وام یک میلیون تومانی برای 23میلیون خانواده را مدنظر قرار داده است. وامی که شایدهمه  10میلیون نفر آنها نیازی به آن نداشته باشند.» او می افزاید: «در همین روزهای کرونایی برخی از اصناف هستند که آسیب ندیده اند و تعدادی هم مثل تولیدکنندگان و فروشندگان مواد شوینده و مواد غذایی روزهای اوج خود را تجربه کردند و حداکثر فروش را داشته اند.» مهرپور می گوید که هرگونه تصمیمی باید با درایت و تحقیق همه جانبه به مرحله اجرا برسد: «بعضی از دستورالعمل های اقتصادی دولت هم که تاکنون به طور درست انجام نشده به دلیل عملکرد نامناسب است. فشار اقتصادی و بحرانی که در اقتصاد با آن روبه رو هستیم بی امان خواهد بود. برآورد می شود سالی 1399 بی سابقه ترین تورم را در پیش داشته باشیم؛ چالش های بزرگی که تنها با عملکرد درست سپری می شود.» هیچ کس نمی تواند بگوید همه گیری ویروس کرونا چقدر گسترده می شود و محدودیت‌های اقتصادی چقدر طول می کشد. بنابراین احتمال اختلال های مالی شدید و بحران مالی را نمی‌توان نادیده گرفت.