بازیابی جایگاه ایران در اقتصاد جهانی با توسعه دانش‌بنیان

به گزارش بازار به نقل از اتاق ایران، غلامحسین جمیلی، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران نوشت: نام‌گذاری امسال به عنوان سال «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» برآمده از هوشمندی عمیق و نگاه واقع‌گرایانه به شرایط اقتصادی و بین‌المللی موجود است. سال‌ها تحریم و مشکلات اقتصادی بین‌المللی ناشی از آن، ایران را در بسیاری حوزه‌های اقتصادی از جمله سرمایه‌گذاری، تولید و رقابت‌های بین‌المللی دچار کاستی و عقب‌افتادگی از رقبا در جهان کرد. برای جبران این جاماندگی احتیاج به شتاب حداکثری و استفاده از مزیت‌های جدید است که به نظر من دانش‌بنیان‌ها بهترین راهکار و بهترین مسیر برای این مهم خواهند بود. چرا که استفاده از تکنولوژی‌های گذشته و مدل‌های تولید و روش‌های ارائه خدمات سنتی قادر به جبران فاصله موجود میان ما و کشورهای دنیا نخواهد بود. آنچه می‌تواند ما را در این مسیر موفق کند توجه بیشتر به رویکردهای تولید مبتنی بر دانش و فناوری، ایده‌های ناب متأثر از خلاقیت‌ها در حوزه‌های فناوری مانند نانو و تکنولوژی‌های برتر خواهد بود. بنابراین تأکید بر حوزه دانش‌بنیان‌ها یک ضرورت و راهکار مطمئن و بلا جایگزین برای ما خواهد بود.

نکته دوم اینکه در هر شرایطی انتفاع حداکثری تولیدکننده و مصرف‌کننده موجب تداوم و رونق یک کسب‌وکار خواهد بود. به نظر می‌رسد در دنیای امروز محصولات تولید شده از یک کسب‌وکار دانش‌بنیان علاوه بر اینکه منافع تولیدکننده آن را در شکل حداکثری تأمین می‌کنند، تأمین‌کننده منافع مصرف‌کننده نیز هستند. تولید بر مبنای دانش روز بهای تمام شده کمتری دارد، زمان و انرژی کمتری برای آن صرف می‌شود، مواد اولیه کمتری مصرف کرده و هدررفت انرژی در آن بسیار پایین‌تر خواهد بود. در نتیجه محصول با حاشیه سود بیشتر در اختیار فروشنده و تولیدکننده قرار می‌گیرد. همچنین در مقام مصرف‌کننده نیز غالباً محصولاتی که متأثر از یک دانش تولید شده‌اند عمر مصرف طولانی‌تر و ضریب مصرف پایین‌تری دارند. بنابراین هم سود تولیدکننده و هم مصرف‌کننده در فرآیند تولید دانش‌بنیان حداکثری خواهد بود. این به دوام مبادلات تجاری خواهد انجامید که در دنیای امروز با محدودیت‌های جدی مالی، مواد اولیه و سایر الزامات تولید مواجه است.

توجه به این دو مزیت هیچ چاره‌ای جز نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان علمدار و راهگشای مسیر جدید اقتصادی در کشور برای ما باقی نخواهد گذاشت. خوشبختانه اقدامات شایسته‌ای از جانب تولیدکنندگان و متولیان در حوزه دانش‌بنیان تا کنون انجام شده و تجربیات خوبی در سراسر دنیا از مدل‌های متمایزتری از آنچه تجارت خارجی ما به دنبال آن است کسب کرده‌ایم.

با توجه به اینکه بسیاری از صنایع دانش‌بنیان در ایران نوپا و ایجادی هستند طبیعتاً با مدل‌ها و الگوهای تجاری جدید و امروزی هم انطباق بیشتری دارند. بنابراین می‌توان امیدوار بود در همین بستر خلاقانه جدید بتوانیم شاهد حضور گسترده‌تر محصولات دانش‌بنیان و عرضه آن‌ها در بازارهای بین‌المللی و تصاحب جایگاه‌های قبلی بسیاری از بازارهای سنتی خود باشیم.

دنیای تجارت خارجی امروز شرکت‌های ایرانی با توجه به تحریم‌ها با محدودیت‌های متعددی مواجه است. این محدودیت‌ها هزینه‌های نامشهود مختلفی را به شرکت‌های ایرانی تحمیل می‌کند و در نتیجه هرگونه درخشش در شاخه‌های جدید می‌تواند بخشی از این ناملایمات بین‌المللی را بکاهد و فضای امیدوارانه‌ای برای ما ایجاد کند.

در این بین جدا از همت عالی خود شرکت‌ها، باید از جانب دولت و ارکان اجرایی سیاست‌گذاری‌های صحیح در این حوزه با جدیت و تقویت بیشتر دنبال شود. به ویژه به نظر می‌رسد تسهیل‌گری‌هایی که در حوزه‌های مختلف پولی و بانکی برای کسب‌وکارهای مختلف دیده شده‌اند برای شرکت‌های دانش‌بنیان باید قدری متمایزتر از سایر تولیدکنندگان دیده شود. این امر در کنار فرصت‌های معرفی بیشتر محصولات در اقصی نقاط دنیا به خصوص بازارهای هدف صادراتی کشور می‌تواند کمک بیشتری به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان کند. سرمایه‌گذاری‌های مشترک و پذیرش سرمایه‌گذاری از جانب شرکت‌های مشابهی که در خارج از کشور در حوزه‌های دانش‌بنیان فعال هستند راهکار دیگر تقویت این شرکت‌ها در داخل است. در حال حاضر این امکان وجود دارد که دانش فنی به عنوان یک محصول در یک قرارداد همکاری مشترک صادر شود و نباید از این امکان به راحتی گذشت.

نکته آخر اینکه جا دارد اتاق ایران نگاه جدی‌تری به حوزه دانش‌بنیان‌ها داشته باشد. در این سال‌ها دانش‌بنیان حوزه‌ای است که تقریباً کمترین سهم را در اتاق ایران داشته است. هرچند فعالیت‌ها، مراکز، انجمن‌ها و تشکل‌ها و کمیسیون‌های مرتبط با این بخش در اتاق شکل‌گرفته است اما همچنان لازم است تا توجه بیشتری از سوی ارکان اصلی اتاق ایران به این مقوله صورت گیرد. راه‌اندازی و تأسیس مراکز مختلف با اتکا به مشارکت بخشیدن اعضا برای بهره‌برداری از آن، برگزاری رویدادهای مختلف مباحث آموزشی و بین‌المللی می‌تواند زمینه‌ساز اقبال حداکثری اعضا به حوزه دانش‌بنیان باشد. امیدوارم بتوانیم با اقدامات منسجم در این راستا به تحقق حداکثری شعار امسال و گسترش و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنیم.