بازار؛ گروه اقتصاد دیجیتال: اقتصاد دیجیتال این روزها به کلمه کلیدی نزد اقتصاددانان، سرمایه‌گذاران و حتی متخصصان فناوری تبدیل شده است به طوری که اگر پای صحبت یک اقتصاددان یا متخصص فناوری بنشینیم حداقل یکی دوبار کلمه «اقتصاد دیجیتال» را بین سخنان آنها می شنویم. این در حالی است روئین صمدزاده مشاور مالی حوزه استارتاپ ها معتقد است سهم اقتصاد دیجیتال از درآمد ناخالص داخلی (GDP) کشورهای دنیا به طور میانگین حدود ۲۰ درصد است. در عین حال وی مهمترین چالشهای تسریع بخشیدن به اقتصاد دیجیتال در ایران را دسترسی به سرمایه، قوانین حمایتی و دسترسی به نیروی کار نخبه می داند.
در همین راستا برای اینکه بیشتر با چالشها و راهکارهای توسعه این کلمه کلیدی یعنی اقتصاد دیجیتال آشنا شویم گفتگویی با روئین صمدزاده انجام داده ایم.
روئین صمدزاده، مدیر عرضه اولیه سهام شرکت تپسی،مشاور در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital:VC)، مشاور مالی حوزه استارتاپ‌ها و مدیر سابق ادغام و تملیک تامین سرمایه کاردان بوده است.
* به نظر شما عوامل مهم در اقتصاد دیجیتال کدامند؟
قبل از پاسخ به این سوال باید به نقش و اهمیت اقتصاد دیجیتال و اقتصاد مشارکتی به عنوان یکی از نتایج توسعه آن اشاره کنم. نمود اقتصاد مشارکتی در ایجاد و رشد پلتفرم‌ها در قالب شرکت‌های استارتاپی است که با وجود همه مشکلات و موانع، خوشبختانه شاهد فعالیت بسیاری پلتفرم‌های موفق در کشور هستیم.
امروز در دنیا، اقتصاد دیجیتال نقش پررنگی در ایجاد درآمد و اشتغالزایی دارد به طوری که سهم آن از درآمد ناخالص داخلی (GDP) کشورهای دنیا به طور میانگین حدود ۲۰ درصد است، این عدد در کشورهای در حال توسعه ۱۳% و متاسفانه در ایران تنها ۷% است که نشاندهنده پتانسیل و ظرفیت بالقوه بالای کشور در جهت رشد و توسعه این بخش مهم همگام با سایر کشورهای هم‌رده می‌باشد.
دولت و قانونگذار نقش اصلی را در حمایت و توسعه اقتصاد دیجیتال دارد. تسهیل و بهبود قوانین و مقررات کسب و کار، بازنگری در قوانین مالیاتی به منظور حمایت از کسب و کارها، ایجاد قوانین در راستای حمایت از رقابت و عدم ایجاد انحصار خصوصا از سوی نهادها دولتی، آزادسازی قیمت‌گذاری، حمایت از مالکیت معنوی و مادی و تسهیل شرایط ورود به بازار سرمایه برای استارتاپ ها بخشی از این اقدامات حمایتی است.
از دیگر عوامل موثر بر رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال می‌توان به دسترسی به سرمایه کافی چه سرمایه خصوصی و چه سرمایه عمومی از طریق بازار سرمایه اشاره کرد که با توجه به آمار این بخش، فاصله زیادی بین ایران سایر کشورهای هم رده وجود دارد که از مهمترین آن می‌توان به نبود امکان خروج سرمایه‌گذاران اولیه از طریق عرضه اولیه سهام استارتاپ‌ها و یا امکان ادغام و تملیک استارتاپ‌ها مانند آنچه که در کشورهای توسعه یافته در جریان است اشاره کرد.
* اقتصاد دیجیتال چگونه بر تجارت و بهبود صنایع مختلف تأثیر می گذارد؟
اقتصاد دیجیتال در ضمن کاهش هزینه‌های مازاد از طریق تسهیل و تغییر فرآیندها دست و پاگیر، با ایجاد تحول اساسی در روند کسب و کارهای سنتی می‌تواند موجب افزایش بهره‌وری و درآمدزایی شود.
در این راستا پلتفرم‌ها امکان مشارکت عامه مردم، ارائه خدمات ۲۴ ساعته و بدون محدودیت مکانی و همچنین ایجاد فضای رقابتی را فراهم می‌آورند که منجر به افزایش نرخ اشتغالزایی و رفاه مردم از طریق کاهش هزینه‌ها و دسترسی به امکانات آنلاین در هر نقطه از دنیا و در هر ساعت از شبانه روز می‌گردد.
به عنوان نمونه می‌توان به تحول پلتفرم Airbnb در صنعت گردشگری و هتلداری اشاره کرد. هم‌اکنون این پلتفرم با قدمت ۱۴ ساله در ۲۰۰ کشور دنیا فعال است و بیش از ۵.۶ میلیون اتاق در اختیار دارد در حالیکه مجموع ۵ هلدینگ بزرگ هتلداری دنیا با بیش از ۶۰ سال قدمت، ۴.۹ میلیون اتاق دارند و از نظر میزان درآمد نیز درآمد Airbnb در سال ۲۰۲۱ حدود ۶ میلیارد دلار بوده است.
*چالش های شتاب بخشیدن به اقتصاد دیجیتال در ایران چیست؟
چالشهای فعلی توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران می‌توان به مورد نخست دسترسی به سرمایه، دوم قوانین حمایتی و مقررات‌زدایی و سوم دسترسی به نیروی کار نخبه اشاره نمود.
در خصوص دسترسی به سرمایه همانطور که اشاره شد، مهمترین چالش عدم امکان خروج برای سرمایه‌گذاران اولیه و در نتیجه آن عدم تمایل به تزریق سرمایه‌های جدید با حجم بالا از سوی سرمایه‌گذاران خصوصی به استارتاپ‌ها می‌باشد که خوشبختانه با ورود تپسی به بازار سرمایه طی ماه‌های آتی و عرضه موفق آن این چالش تا حدودی برطرف می‌گردد هرچند تسهیل ورود سایر استارتاپ‌های بزرگ به بورس نیز همچنان به عنوان چالشی بزرگ باقیمانده است.
در خصوص قوانین حمایتی و مقررات‌زدایی نیز فضای کسب و کار کشور نیاز به بازنگری اساسی و تصمیمات کلیدی از سوی مسئولین دارد. متاسفانه طرح‌های خامی مانند طرح صیانت و اجباری شدن اینماد نه تنها کمکی به این چالش نمی‌کند بله فضا را برای کسب وکارها و اقتصاد دیجیتال تنگ‌تر می‌کند. در این راستا ورود نهادهای دولتی به عنوان نهاد نظارتی به فضای رقابت با کسب و کارهای خصوصی، یکی از موانع جدی رشد می‌باشد.
فضای کسب و کار در سال‌های اخیر و افزایش نرخ مهاجرت نخبگان کشور یکی از چالشهای اساسی حوزه اقتصاد دیجیتال است. نیروی انسانی نخبه و متخصص ستون اصلی اینگونه کسب و کارهاست و با مهاجرت و کمبود آن، در کنار عدم وجود سازکارهای آموزش مهارت‌های تخصصی عملی و مدیریتی چالش اساسی پیش‌رو در سال‌های آتی خواهد بود.
* فناوری های نوظهور برای بهبود اقتصاد دیجیتال کدامند؟
روند رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال که از اوایل دهه ۹۰ میلادی با شرکت‌هایی نظیر مایکروسافت، اپل و آمازون شروع شد، با ورود پلتفرم‌ها و ایجاد مفهوم اقتصاد مشارکتی وارد فاز جدیدی گشت که این فاز با سرعتی بیشتر همچنان روندی رو به جلو و تاثیرگذار دارد. ورود پلتفرم‌هایی نظیر Airbnb، اوبر، فیس‌بوک تحول اساسی در این حوزه ایجاد کرده است. در حال حاضر حوزه بلاک‌چین نیز به عنوان نسل جدید کسب و کارها در ابتدای راه ایجاد تحول اساسی در اقتصاد دیجیتال قرار دارد.
*تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد و صادرات ایران چیست؟
ارز دیجیتال با فراز و نشیب‌های فراوان همچنان یکی از حوزه‌های ناشناخته برای عموم مردم است، به طور قطع کاربردهایی بیش از نوسان‌گیری و کسب منفعت از طریق معاملات دارد. با توجه به شرایط ویژه کشور از حیث تحریم و مشکلات بانکی می‌تواند به عنوان راهکاری مناسب برای تبادل ارز برای کشور مورد توجه قرار گیرد. هر چند رشد و توسعه این حوزه نیازمند تغییر نگاه متولیان و تسهیل فضای کسب و کار این بخش می‌باشد. استفاده از ظرفیت ارز دیجیتال به عنوان ابزاری برای نقل و انتقال پول در شرایط فعلی کشور می‌تواند رهگشا باشد.
نظر شما