تهمینه غمخوار؛ بازار: چندی پیش احمد وحیدی وزیر کشور با تاکید بر لزوم تقویت بیش از پیش روابط ایران و پاکستان به ویژه در حوزه اقتصادی، امنیت در مرزهای مشترک را بسیار مهم دانست و اعلام کرد: کارگروه مشترک وزارتخانه‌های کشور ایران و پاکستان برای پیشبرد همکاری‌های فی مابین و رسیدگی سریع به مسائل مختلف تشکیل شده است.
وی ضمن تاکید بر این که روابط ایران و پاکستان به ویژه در حوزه اقتصادی باید قوی‌تر و گسترده از زمان فعلی باشد، افزود: ظرفیت های همکاری دو کشور بیش از ۱۰ برابر فعالیتهای فعلی است، لذا باید این ظرفیت ها را عملیاتی کرده و البته زیرساخت‌های آن نیز باید فراهم شود.
احمد وحیدی همچنین تاکید کرد: مسئولان ایران و پاکستان خوشبختانه از زمینه‌های خوب و موثر از جمله اراده سیاسی قوی برای توسعه و تعمیق همه جانبه روابط برخوردارند، به خصوص اینکه اساس برنامه های سیاست خارجی دولت مردمی و انقلابی سیزدهم در ایران نیز بر تقویت حسن همجواری با همسایگان استوار است، به همین دلیل به دنبال توسعه روابط با همسایگان از جمله پاکستان هستیم که از قضا همسایه بسیار مهمی در کنار ما محسوب می‌شود.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع توسعه روابط دو کشور ایران و پاکستان به خصوص مناسبات اقتصادی، خبرنگار بازار گفتگویی را با محسن روحی صفت، رایزن سابق اقتصادی ایران در مالزی، سرپرست سابق سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف، پیشاور، قندهار، رئیس سابق ستاد افغانستان و کارشناس مسائل شبه قاره و جنوب شرق آسیا ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
* اخیرا وزیر کشور ایران از تشکیل کارگروه مشترک ایران و پاکستان برای پیشبرد همکاری‌های فی مابین خبر داده و گفته است: مسئولان ایران و پاکستان از زمینه‌های خوب و موثر از جمله اراده سیاسی قوی برای توسعه و تعمیق همه جانبه روابط برخوردارند، به خصوص اینکه اساس برنامه های سیاست خارجی دولت مردمی و انقلابی سیزدهم در ایران نیز بر تقویت حسن همجواری با همسایگان استوار است، به همین دلیل به دنبال توسعه روابط با همسایگان از جمله پاکستان هستیم که از قضا همسایه بسیار مهمی در کنار ما محسوب می‌شود. از دیدگاه شما دو کشور تا چه اندازه در پشبرد روابط دوجانبه به خصوص تجارت دوجانبه گام برداشته اند؟
پاکستان دارای سه همسایه از جمله افغانستان، هند و ایران است. در رابطه با روابط افغانستان و پاکستان، پاکستانیها به خاطر اختلافات مرزی با افغانستان مناقشات طولانی دارند و از بدو تشکیل پاکستان مشکلات و چالشهایی میان دو کشور وجود داشته است. با هند نیز، هنوز دو کشور در آتش بس به سر می برند و صلحی میان دو کشور ایجاد نشده است.
لذا، در این میان، ایران تنها همسایه قابل اطمینان برای این کشور است که به لحاظ همسایگی برای پاکستان اهمیت دارد. در مقابل، برای ایران نیز این قضیه مهم است. با وجود آن که، پاکستان، تنها کشور دارای سلاح هسته ای و کشوری پر اهمیت در مرزهای شرقی ایران است، اما متاسفانه در سالهای اخیر تلاش لازم برای تجارت و سرمایه گذاری دوجانبه عملیاتی نشده است.
شرکتهای ایرانی زمینه های بسیار خوبی برای کار و فعالیتهای تجاری در پاکستان دارند که در زیرساختها و مناقصات آن کشور شرکت کنند، اما به دلیل وجود تحریم ها این فرصت از آنها گرفته شده است
یکی از موانع این موضوع، عدم شناخت دو کشور از ظرفیت ها و توانمندی های یکدیگر است؛ به طوری که دو طرف برای بازارهای خود معمولا به کشورهای غربی مراجعه کرده اند. بر همین اساس، اگر شناخت مردم، تجار و صنعتگران دو کشور از یکدیگر افزایش یابد، حجم روابط اقتصادی و تجارت دوجانبه افزایش خوبی پیدا خواهد کرد.
در سالهای گذشته یکی از مهمترین عوامل عدم توسعه روابط اقتصادی ایران و پاکستان، موضوع تحریم ها بوده است. شرکتهای ایرانی زمینه های بسیار خوبی برای کار و فعالیتهای تجاری در پاکستان دارند که در زیرساختها و مناقصات آن کشور شرکت کنند، اما به دلیل وجود تحریم ها این فرصت از آنها گرفته شده است.
در شرایط نبود تحریم ها، ایران می تواند در زمینه خدمات فنی_مهندسی نقش مهمی برای پاکستان ایفا نماید. از طرف دیگر، برخی از اقلام کشاورزی که جمهوری اسلامی از کشورهای مختلف و از راههای دور خریداری می کند، می تواند از پاکستان وارد کند، چرا که هم هزینه حمل و نقل و ترانزیتی کمتری را پرداخت می کند و هم این موضوع موجب ارتقاء سطح مناسبات تجاری، سیاسی و امنیتی دو طرف می شود.
ایران می تواند برخی از اقلام وارداتی خود را به جای آرژانتین و برزیل، از پاکستان تهیه کند. حتی در رابطه با کشت فرامرزی هم، به این شکل است که برخی از شرکتهای ایرانی به اوکراین، آفریقا، آرژانتین و قزاقستان رفته اند، در حالی که پاکستان در این زمینه شرایط مساعدی دارد که ایران می تواند از آن بهره مند شود.
از طرفی، به دلیل آنکه ساختارهای بروکراسی در این کشورها پایینتر است، آن مسئولینی هم که به سفارش کالاها می پردازند. چندان راحت نیستند.
نکته مهم این است که آثار سیاسی و امنیتی که در اثر همکاری های اقتصادی میان دو کشور ایجاد می شود، تبعات بسیار مثبتی برای منافع ملی ایران خواهد داشت. بنابراین، ترجیح بر این است که مراودات اقتصادی با اینگونه کشورهای همسایه افزایش یابد.
* پاکستان مایل نیست تا از امتیاز انحصاری خود در کراچی و بندر گوادر به سود ایران و چابهار صرف نظر کند. بنابراین، طالبان را تشویق میکند که همچنان تجارت خارجی خود را از مسبر سنتی کراچی ادامه دهد و تا حد ممکن تلاش میکند مسیر ایران خنثی شود و طالب منحصرا از مسیر پاکستان با دنیای خارج مرتبط شود. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
کشورها اقدامات خود را بر اساس منافع خود انجام می دهند. لذا چنین انتظاری از اساس غلط است که یک کشور از منافع اقتصادی خود به نفع کشور دیگر صرف نظر کند، مگر آنکه ما به ازایی در کوتاه مدت یا دراز مدت داشته باشد و این مابه ازا ممکن است سیاسی، امنیتی، فرهنگی، اقتصادی و... باشد.
اما، این افغانستان هست که برای آنکه تنوع مسیر صادراتی و وارداتی داشته باشد، باید تلاش کند تا وابسته به یک مسیر نباشد و در زمان بحران های سیاسی و یا ناامنی متحمل ضرر و زیان نگردد. سیاست همسایگی حکم می کند سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان همگرایی های بیشتری داشته و سعی کنند تا فرصت ها و امکانات خود را در معرض دیگران قرار دهند و از قابلیت های دیگران نیز بهره ببرند. در واقع همکاری ها برد_ برد وجود داشته باشد.
با توجه به توسعه نیافتگی منطقه بلوچستان پاکستان، افغانستان و ایران، برای هر سه کشور امکان بهره‌مندی از فرصت های متقابل در جهت توسعه اقتصادی وجود دارد که تنها باید اراده لازم برای شناسایی فرصت ها و تعاملات نزدیک محلی و ملی بین آن ها ایجاد شود.
در شش ماه اخیر اگر میزان واردات افغانستان از ایران کاسته شده، به این دلیل است که با توجه به کیفیت بالای اجناس ایرانی، مصرف‌کننده آن، طبقه متوسط مردم افغانستان بوده و وارداتی که افغانستان از پاکستان داشته کالاهای با کیفیت پایین و ارزان تر بوده است
در شش ماه اخیر اگر میزان واردات افغانستان از ایران کاسته شده، به این دلیل است که با توجه به کیفیت بالای اجناس ایرانی، مصرف‌کننده آن، طبقه متوسط مردم افغانستان بوده و وارداتی که افغانستان از پاکستان داشته کالاهای با کیفیت پایین و ارزان تر بوده است. در پی تحولات سیاسی و نظامی این کشور، از آن جایی که ورود ارز به افغانستان قطع شده، لذا توان مصرف طبقه متوسط در این کشور کاهش یافته است.
* چین و پاکستان مهمترین متغیرهای آینده تجارت با افغانستان برای ایران هستند. با تسلط طالبان بر افغانستان، روابط نزدیک این گروه با پاکستان، به رغم برجا ماندن اختلافاتی مانند اختلافات مرزی و حمایت پاکستان از داعش میان دو کشور، موانع تجاری میان دو طرف کاهش خواهد یافت ولذا تجارت میان دو کشور توسعه پیدا خواهد کرد. نظر شما چیست؟
افغانستان هنوز دستخوش تحولات داخلی است و مشروعیت بین المللی و داخلی را نیز کسب نکرده است. کشورهای خارجی از جمله چین نیز اطمینان لازم را از آینده ثبات در این کشور ندارد. لذا اقدام معنا دار و اثر بخشی در تعامل خود با طالبان انجام نخواهد داد، مگر آنکه در دیدگاه و عمل طالبان تحولی پدید آید و دیگر کشورها نیز آن را به رسمیت شناسند. لذا هنوز این کشور آبستن تحولات است.
نظر شما