پُر کردن خزانه با ارز ۴۲۰۰ تومانی شبیه جوک است| در بودجه ۱۴۰۱ سه بمب انفجاری وجود دارد

بازار؛ گروه ایران: ارز دولتی یا ارز ۴۲۰۰ و یا ارز جهانگیری به راحتی توانست در اقتصاد رخنه کند و باعث فساد و افزایش تورم و همچنین رشد پایه پولی شود که درحال حاضر خانه ملت این ارز را که دولت سیزدهم پیشنهاد حذف آن را در لایحه بودجه ۱۴۰۱ ارائه داده بود موافقت کردند. ولی سوالی که اینجا بوجود می آید این است مهمترین آثار و تبعات این ارز در جامعه و بازار اقتصاد چه خواهد بود؟

مصاحبه با «حسین صمصامی» سرپرست اسبق وزارت اقتصاد و رئیس گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی، با خبرنگار «بازار» را با هم می خوانیم:

*مهمترین تبعات حذف ارز ۴۲۰۰ در بازار که با آن مواجه خواهیم شد چیست؟
برای چرایی حذف ارز دولتی استدلال های مختلفی در آن وجود دارد. یک استدلال این بود که این ارز به هدف نخورد در حالیکه اشتباه محض بود. به این دلیل، وقتی ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۸، از برنج حذف شد برنجی که کیلویی ۵-۴ هزار تومان بود به ۲۰ هزار تومان جهش پیدا کرد. همچنین شکر ۶ هزار تومانی ۱۵ هزار تومان شد که ظاهرا به ۱۸ هزار تومان نیز رسیده است. نکته ای که وجود دارد، چنانچه ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود قطعا مشکلاتی را برای نهاده های دامی بوجود می آورد و شاهد افزایش قیمت مرغ خواهیم بود. استدلالی که مسئولین در این باره بیان کردند کاملاً غلط و اشتباه است. استدلال بعدی این بود که این ارز رانت ایجاد کرده است در حالیکه ارز توسط افراد حقیقی و حقوقی مشخص گرفته شده و مورد استفاده قرار گرفت و تعداد این افراد نیز معدود است که براحتی قابل رصد و بررسی شدن هستند. ولی تا به امروز چنین اتفاقی نیفتاده است. نکته جالب اینجاست که بیان می کنند این ارزها تبدیل به رانت شده که یک فرافکنی و آدرس غلط برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است و حتما تبعات خاص خود را خواهد داشت. استدلال بعدی که بیان می کنند؛ وجود ارز ۴۲۰۰ باعث رشد تورم شده که این نگاه و استدالال نیز غلط‌ است. همین صحبت نیز بارها رییس بانک مرکزی دولت دوازدهم بارها بیان کرده است.

*تحلیل شما درباره صحبت آقای همتی (رییس سابق بانک مرکزی) چیست؟
این نکته را اشاره کنم، آقای همتی براین باور بود که هیچوقت ارز را به این صورت نفروختیم چون معنی و دلیلی ندارد که ارزها را به اشخاص خاص بدهیم. حسابداری بانک مرکزی غلط است اگرچنانچه بانک مرکزی ارز نیمایی را خریده و به دولت داده که باید مابه التفاوت را به حساب بدهی دولت و به حساب بانک مرکزی بدهد و نباید دارایی خارجی های بانک مرکزی را افزایش دهد که اگر چنین اقدامی انجام داده میتوان گفت اشتباه محض است. سوالی که اینجا پیش می آید این است که چرا بانک مرکزی این کار را کرده است؟ شما ارز نیمایی را با ارز بازار آزاد سعی کردید یکی کنید. وقتی چنین اقدامی کردید معلوم است ارز نیمایی را با قیمت بالاتر می خرید و بعد می فروشید. البته با توجه به ادعایی که این افراد می کنند قطعا شاهد کمبود بودجه خواهیم بود.

*به نظر شما چرا در آن مقطع ارز نیمایی افزایش پیدا کرد؟
نکته ای که وجود دارد این است که در جنگ اقتصادی هستیم و در جنگ اقتصادی دشمن ارز را هدف قرار داده است و از کانال افزایش نرخ ارز در اقتصاد رسوخ می یابد. اگر مقالات و کتاب هایی که امریکایی ها و دشمنان ما در این زمینه نوشتند بخوانید، آورده شده؛ ما به ایران حمله کردیم بدون اینکه یک تیر رها کنیم. بحث اینها افزایش ارز و افزایش تورم و افزایش شکاف طبقاتی و ایجاد نارضایتی و ناآرامی و تغییر رژیم است. این چیزی که آنها دنبال آن هستند. کل ارزهای تخصیصی ۴۲۰۰ تومانی از فروردین ۹۷ تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰، ۵۲ میلیارد و ۳۰۷ میلیون و ۷۰۲ هزار و ۲۱۱ دلار بوده است که از این ارز ۳۰ درصد ۱۴ فرد حقیقی و حقوقی گرفته اند که در راس آن شرکت های بازرگانی دولتی بوده که در راس آن نیز شرکت پشتبانی امور دام حضور داشته است.

*با توجه به چنین سناریویی که وجود دارد آیا براین باور هستید که بودن ارز ۴۲۰۰ تومانی زمینه رانت را ایجاد می کند؟
بله ولی اگر هم شده با برنامه ریزی صورت گرفته است. بازرگانی دولتی با این ارز گندم، برنج، شکر، روغن خام وارد کرده و ۵۰ الی ۳۰ درصد این ارزها توسط ۷۲ نفر شناسه ملی یعنی حقیقی و حقوقی وارد شده که ۸۰ درصد توسط ۶۲۱ فرد حقیقی و حقوقی وارد شده است. یعنی در این مملکت نمی توانیم ۶۲۱ فرد را رسیدگی کنیم. قطعا امکان شناسایی این افراد وجود دارد ولی وقتی که انجام نمیدهند پس تبدیل به رانت می شود. نکته ای را به صراحت عنوان کنم، استدلال هایی که این افراد می آورند آدرس غلط است برای اینکه می خواهند دولت را توجیه کنند و ارز و نرخ ارز را در اقتصاد ایران افزایش دهند. استدلال افراد این است که دولت ارز ۴۲۰۰ تومان را ندارد و مابه التفاوت ارز ۴۲۰۰ تومانی نیمایی را نیز ندارد و چون ارز تامین نشده از بانک مرکزی قرض گرفته و پایه پولی را افزایش داده است. اگر واقعاً این مابه التفاوت از پایه پولی تامین شده دولت از بانک مرکزی قرض گرفته بدون اینکه مجوز مجلس را داشته باشد که این یک تخلف بزرگ محسوب می شود.

*می توان گفت تخلف را تنها بانک مرکزی نکرده بلکه دولت هم انجام داده است.
فرقی نمی کند. دولت جزئی از بانک مرکزی است. اینها هر دو یکی است.

*استدلالی که دولت از این امر دارد چیست؟
ظاهرا براین باور هستند که دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی را آورده تا خزانه خود را پر کند که چنین باوری اشتباه محض و بیشتر شبیه جوک است.

*اینکه گفته شده با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به هزینه خانوار اضافه می شود. به نظر شما این هزینه را از چه طریقی می خواهند تامین کنند؟
اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود، خانوار از سفره خود می زند چون ندارد که تامین کند. از سفره خود می زند، از گردش و از پولی که بابت بهداشت می دهد می زند، از پولی که بابت سایر وسایل است می زند تا بتواند نیازهای اساسی را تامین کند. فقر را در جامعه بیشتر می کند. وقتی اجاره خانه افزایش پیدا می کند و خانوار پول ندارد تامین کند از کجا می خواهد تامین کند؟ پس مجبور می شود که در حاشیه نشینی شهری قرار بگیرد.

*باید براین باور بود که با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی شاهد افزایش تورم خواهیم بود؟
قطعاً همینطور است. مگر نمی گویند ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف می کنیم چون پایه پولی را بالا ببریم، می گوییم چرا؟ می گویند چون بانک مرکزی نتوانسته ۸ میلیارد را تامین کند همچنین ارز نیمایی خریده و پایه پولی را افزایش داده است. اگر بانک مرکزی ما به التفاوت را به دارایی خارجی بانک مرکزی داده این اقدام اشتباه بوده و تخلف بشمار می آید و مجلس باید یقه دولت را بگیرد که چرا چنین اقدامی را انجام داده است. اگر دولت نتوانسته مابه‌التفاوت را تامین کند چطور می خواهد در بودجه آن مابه التفاوت را تامین کند؟ از کجا می خواهد تامین کند؟ چه استدلالی وجود دارد؟ در بودجه گفته شده ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کردم ولی مابه التفاوت را در بودجه قرار داده است. ۸ میلیارد دلار را در بودجه گذاشتید و تامین نشد و از پایه پولی برداشتید، چه تضمینی وجود دارد آن را بتوانید تامین کنید؟ اگر این تامین نشود دوباره از بانک مرکزی می گیرید؟ نتیجه چه می شود؟ پس نشان می دهد استدلال ها بی پایه و اساس و دروغ است.

*راهکاری که دولت باید پیاده کند چیست؟
تنها راهی که دولت باید در این شرایط پیاده کند اول اینکه در شرایط تورمی شدید هستیم و در بهمن ماه نرخ تورم ۴۲ درصد اعلام شد. نرخ ۴۲ درصد نرخ تورم بالایی است. متاسفانه سه بمب انفجاری یا بهتر بگوییم مین در بودجه کار گذاشته شده که اینها آثار تورمی در ۱۴۰۱ بالا خواهد برد. اینکه در بودجه گذاشته اند تمام درآمدهای حاصل از نفت، گاز و فرآورده ها با نرخ PTS تبدیل شود که تبصره یک بند جزء سه سال ۱۴۰۰ آمد و در ۱۴۰۱ نیز آورده است. در ۱۴۰۰ فقط ۸ میلیارد دلار با نرخ ترجیحی تبدیل شود و در ۱۴۰۱ این نرخ حذف شده است. پس تبصره اول با همین PTS آمده که باعث می شود پایه پولی افزایش یابد. اگر قبلاً ۸ میلیارد دلار با نرخ ۴۲۰۰ تومانی ضرب می کردند الان همان ۸ میلیارد را با نرخ PTS یعنی ۲۵-۲۴ هزار تومان ضرب باید کرد که همین امر پایه پولی را افزایش می دهد. افزایش نرخ ارز ۲۵ هزار تومانی قطعاً پایه پولی را افزایش می دهد. همچنین به واسطه کاهش ارز ۴۲۰۰ تومانی حتماً قیمت کالای اساسی شما افزایش خواهد داشت. تله انفجاری دیگر در بودجه این است که گندم ۹۵۰۰ تومان شود و شما گندم را به این میزان برسانید قطعاً پایه غلات افزایش قیمت خواهد داشت و قیمت های نسبی تغییر پیدا می کند. قیمت برنج از ۱۰۰ هزار افزایش می یابد، قیمت حبوبات و غیره افزایش می یابد.