اظهار نظرهای هیجانی درباره صادرات گاز ایران به اروپا| افزایش ظرفیت تولید دست کم ۵ سال زمان می برد

بازار؛ گروه آب و انرژی: بازار گاز، این روزها در تنش جنگ روسیه و اوکراین است و بازیگران بازار هر کدام به دنبال افزایش سهم خود در تأمین تقاضای اروپا هستند. جمهوری آذربایجان در روزهای اخیر اعلام کرد ظرفیت صادرات گاز به اروپا را به ۲ برابر مقدار فعلی خواهد رساند. قطر و آمریکا هم از افزایش ظرفیت صادرات ال ان جی خود خبر داده اند. در این میان بسیاری بر این باورند که ایران دومین دارنده ذخایر گازی دنیاست می تواند جایگزین خوبی برای تامین گاز اروپا باشد. البته رضا پدیدار رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران خیلی این گفته را قبول نداشته و عقب ماندگی این صنعت در سال های گذشته اشاره می کند. او با اشاره به ظرفیت ۸۵۰ میلیون مترمکعبی گاز در کشور می گوید: تامین گاز در زمستان به دلیل مصرف بالای داخلی با چالش مواجه می شود در چنین شرایطی چطور می تواند به بازار اروپا گاز صادر کنیم. این ادعا که ایران می تواند جای روسیه در بازار گاز اروپا را بگیرد بیش از اینکه مبتنی بر واقعیت باشد، تنها یک اظهار نظر هیجانی است.

او می گوید حتی اگر همین حالا هم توسعه این صنعت را آغاز کنیم دست کم ۵ سال دیگر می توانیم یکی از بازیگران مهم بازار گاز دنیا باشیم. متن کامل گفتگوی بازار با رضا پدیدار رییس کمیسیون انرژی پارلمان بخش خصوصی تهران را در ادامه می خوانید:

اگر امروز ظرفیت تولید ما ۱.۵ میلیارد مترمکعب بود طرح این مساله که ایران می تواند جایگزین روسیه در بازار گاز اروپا شود، موضوعیت داشت؛ اما در شرایط فعلی این اظهارات کاملا هیجانی است

*به دنبال تشدید تنش‌ها میان روسیه و اوکراین نگرانی های زیادی درباره تامین گاز اروپا ایجاد شده است. بسیاری بر این باورند که ایران می تواند جای روسیه را در بازار گاز اروپا بگیرد. این ادعا تا چه اندازه منطقی و درست است؟
سوال اساسی اینجاست که ظرفیت تولید گاز ما در شرایط فعلی چقدر است؟. اینکه ایران دومین دارنده ذخایر گاز دنیاست ادعایی درست بوده و در آن شکی نیست. مساله مهم این است که چقدر از این ظرفیت استفاده شده و تا چه اندازه صنعت گاز خود را توسعه داده ایم. در حال حاضر بسیاری از میادین گازی ایران دست نخورده باقی مانده و توسعه پیدا نکرده است. این در حالی است که سایر کشورها سرمایه گذاری های گسترده ای را در این حوزه انجام داده اند. صادرات امروز گاز روسیه به اروپا حاصل سرمایه گذاری است که ۵۰ سال پیش انجام شده است. در حال حاضر ظرفیت تولید ما حدود یک میلیارد مترمکعب بوده که تنها از ۸۵۰ میلیون مترمکعب آن می توانیم استفاده کنیم. که البته بیشتر از این ظرفیت نیاز داخلی داریم. به طوری که در ماه های گذشته شاهد بودیم که گاز واحدهای پتروشیمی و نیروگاه و صنایع بزرگ به سختی تامین می شد. حتی در بسیاری مواقع برای تامین نیاز بخش خانگی گاز این بخش ها را قطع می کردند. اگر امروز ظرفیت تولید ما ۱.۵ میلیارد مترمکعب بود طرح این مساله موضوعیت داشت. چرا که با سرمایه گذاری اندکی در زمینه لوله گذاری و ایستگاه های انتقال فشار می توانستیم در مدت کوتاهی شرایط را برای صادرات به قاره سبز فراهم کنیم.

اگر همین حالا شرع به ایجاد زیر ساخت و توسعه میادین گازی خود کنیم. در نهایت ۵ سال دیگر می توانیم یک بازیگر بازار گاز باشیم

*به هر حال برای اینکه بتوانیم سهم خود از بازار گاز دنیا افزایش داده و به بازار اروپا راه پیا کنیم باید از یک جایی شروع کنیم؟
مهم ترین فاکتور افزایش ظرفیت تولید سرمایه گذاری است که با توجه به شرایط تحریمی که ایران با آن مواجه بوده و فضای نامساعد کسب و کار حل این مشکل خیلی سخت به نظر می رسد. حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که مشکلی از جهت سرمایه گذاری در ایران وجود نداشته باشد و همین حالا شرع به ایجاد زیر ساخت و توسعه میادین گازی خود کنیم. در نهایت ۵ سال دیگر می توانیم یک بازیگر بازار گاز باشیم. در نتیجه این گفته ها که ایران می تواند جای روسیه در بازار گاز اروپا را بگیرد بیشتر هیجانی بوده و غیر واقعی است.

*اما به نظر می رسد که خود اروپایی ها هم به دنبال کاهش وابستگی خود به روسیه هستند و تمایل دارند که منابع تامین انرژی متعددی را داشته باشند. در چنین شرایطی این احتمال وجود دارد که اروپایی خود حاضر به سرمایه گذاری در صنعت گاز ایران باشند؟
گزینه بسیار راحت تر و کم هزینه تری برای کاهش این وابستگی در میان مدت و حتی کوتاه مدت وجود دارد. به عنوان مثال همین حالا آلمان می تواند به سراغ خرید ال ان جی از آمریکا برود. همین حالا گفته می‌شود قطر علاقه‌مند به افزایش صادرات به اروپاست. ضمن اینکه کشتی‌های حامل محموله‌های آمریکا در پایانه‌های اروپایی لنگر انداخته‌اند. تحلیل های موجود حاکی از این است اروپا ظرفیت واردات اضافی ۱۴۷‌میلیارد مترمکعب گاز به‌صورت LNG در سال را دارد که برای جایگزینی کامل گاز خطوط لوله روسیه کافی است.

*افزایش ظرفیت تولید گاز به ۱.۵ میلیارد مترمکعب به چه میزان سرمایه گذاری جدید نیاز دارد؟

اطلاعات دقیقی در این باره ندارم. اما جالب است که بدانید تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی به تنهایی ۵.۳ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.

*بر اساس ادعای مسئولین وزارت نفت، در سال های تحریم سرمایه مورد نیاز در صنعت پتروشیمی از داخل تامین شده؛ حتی هدف گذاریی هایی که در این صنعت صورت گرفته با فرض ادامه تحریم ها صورت گرفته است. به نظر شما شرایط پیش آمده در بازار گاز دنیا هم می تواند جذابیت ورود به این بخش را همانند پتروشیمی افزایش دهد؟
سرمایه گذاری مورد نیاز برای صنعت پتروشیمی بسیار کمتر از صنعت گاز است. ضمن اینکه محصولات پتروشیمی قابلیت نگه داری و ذخیره سازی و جابه جایی را دارند.

بین ۳۰ تا ۴۰ درصد گاز اروپا توسط روسیه تامین می شود. به عبارت دیگر امنیت انرژی قاره اروپا در گرو گاز روسیه است. جدای از این روس ها سهم حدود ۱۰ میلیون بشکه ای از بازار نفت دنیا را دارند. در چنین شرایطی تحریم حوزه انرژی روسیه غیر ممکن به نظر می آید

*به دنبال حمله روسیه به اوکراین دسترسی برخی بانک‌های منتخب روسیه به سیستم بین‌المللی پرداخت سوئیفت قطع شده است. این احتمال وجود دارد که در صورت تشدید درگیری ها آمریکا وکشورهای اروپایی به دنبال تحریم خرید نفت و گاز روسیه باشند؟
در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰‌درصد گاز اروپا از روسیه می‌آید و این کشور دومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان بعد از آمریکاست که اغلب صادراتش به قاره سبز و همین‌طور دشمن دیرینه‌اش ایالات متحده ارسال می‌شود. جدای از این سهمی حدود ۱۰ میلیون بشکه ای از تامین نفت بازار جهانی دارد که کشورهای تحریم کننده هم نمی توانند به راحتی چشم روی آن ببندند. امنیت انرژی قاره اروپا در گرو گاز روسیه است. رقابت با این گاز بسیار سخت است. شبکه خط لوله گسترده‌ای که حدود ۱۹۰ میلیارد مترمکعب در سال گاز روسیه را از مسیرهای متعدد به اروپا می‌رساند به این راحتی قابل رقابت نیست اما کم کردن تأثیر آن قطعاً امکانپذیر است. به هر حال روسیه به واسطه توسعه صنعت نفت و گا خود توانسته قدرت خود را افزایش دهد و به نوعی این حوزه را تحریم ناپذیر سازد. به طوری که تحریم های اعمال شده قرار نیست که بخش انرژی روسیه را هدف قرار دهد.

وضعیت مصرف در ایران به شدت نگران کننده است. با اطمینان می گویم که ۳۰ درصد مصرف امروز گاز غیر ضرور بوده و باید مدیریت بیشتری در این خصوص صورت گیرد

*به صورت کلی آینده بازار گاز و جایگاه ایران را چگونه می‌بینید؟
بر اساس برآوردهای صورت گرفته تا ۳۰ سال آینده مصرف گاز در دنیا روند افزایشی خواهد داشت و بعد از آن شاهد کاهش مصرف این انرژی خواهیم بود. بر همین اساس پیش بینی می شود که تقاضا از عرضه در سال های آینده سبقت بگیرد و این نوید روزهای خوبی را برای تأمین‌کنندگان گاز در دهه پیش‌رو می‌دهد. البته ریسک‌های متعددی مثل حضور بازیگران جدید که گاز گران‌تری را تولید می‌کنند، رشد تولید گاز در چین و احتمال رکود اقتصادی در سال‌های آینده نیز وجود دارد. ایران هم می‌تواند از این بازار خوب بهره‌مند شود و نقش مؤثری را بازی کند. اما همانطور که در ابتدا این گفتگو به آن اشاره کردم افزایش سهم ایران از بازار گاز دنیا مستلزم سرمایه گذاری در این حوزه و البته برنامه ریزی برای مدیریت مصرف در بخش داخل است. وضعیت مصرف در ایران به شدت نگران کننده است. با اطمینان می گویم که ۳۰ درصد مصرف امروز گاز غیر ضرور بوده و باید مدیریت بیشتری در این خصوص صورت گیرد.