عرضه انگور قوچان با نام ترکیه در بازارهای صادراتی؛ بشنو از «تاک» ...

بازار؛ گروه استان‌ها: شهرستان قوچان افزون بر ۵ هزار هکتار باغ انگور را در خود جای داده است که از این لحاظ رتبه دوم استان در خراسان رضوی را دارد.

انواع مختلفی از انگور مانند سبز انگور، سفید انگور، لعل، عسگری، خلیلی، صاحبی و کشمشی در قوچان تولید می‌شود که درصد زیادی از این ارقام مربوط به انگور کشمشی «سلطانی» است که بیش‌تر آن پس از برداشت تبدیل به کشمش شده و برای صادرات آماده می‌شود.

معمولاً هرسال تا ۷۰ درصد محصولات انگور قوچان به کشمش تبدیل می‌شود و تنها ۳۰ درصد به‌صورت تازه خوری روانه بازار می‌شود.شهرستان قوچان از قدیم با داشتن اراضی حاصلخیز و آب‌وهوای مناسب برای کشاورزی علاوه برکشت و تولید محصولات مختلف و باکیفیت، در تولید محصول انگور و کشمش هم یکی از مناطق قابل‌توجه در استان بوده و کشمش این شهرستان به جهت کیفیت و بی‌دانه بودن خریداران زیادی را داشته و به خارج از کشور صادر شده است.

در طی سال‌های اخیر برخی از باغداران قوچان موفق شده اند تا با تولید محصول باکیفیت و افزایش میزان تولید طی شاخص های کارشناسان جهاد کشاورزی با کسب امتیازات بالا در تولید مقام‌های برتر استانی و کشوری حائز مقام شوند.

در همین رابطه به سراغ یکی از باغداران نمونه در روستای «بیگلر» شهرستان قوچان که توانسته با مجاهدت‌های خود تولید در هر هکتار را به بیش از ۵ برابر حد استاندارد ارتقا دهد رفته و در محل باغ بزرگ و نمونه این باغدار نمونه کشوری ساعتی را با وی به گفت وگو نشستیم.

برای دیدار خلیل قنبری که حالا در گوشه‌ای از این شهرستان توانسته با تولید محصولات با استفاده از روش های نوین رکورد خوبی در تولید انگور از خود بر جای بگذارد مجبور شدیم تا مسافت ۴۰ کیلومتر از قوچان را به این روستا طی کنیم تا با رمز و راز کار این کشاورز موفق آشنا شویم.

خلیل قنبری باغدار نمونه و پر تلاش قوچانی که تاکستانی بزرگ و مملو از انگور دارد مانند تمامی کشاورزان دیگر با خطوطی زبر بر کف دستانش ورود ما را خوش آمد می گوید و خطوط نشسته بر کف دستان و صورتش گواه می دهد که سال ها برای ثمر نشستن این باغ و کسب رتبه نمونه کشوری زحمت های فراوانی را متقبل شده است.

از وی می‌خواهیم تا ساعتی را با ما در زیر همین شاخه تاک هایی که به سمت آسمان قد علم کرده اند به سوالات ما پاسخ دهد.

* چه مساحتی را به کاشت انگور اختصاص دادید؟
۵ هکتار مساحت از اراضی که در اختیار داشتم به کاشت انگور و البته ۵ هکتار نیز به محصولات دیگر اختصاص دادم.

* چه عاملی موجب شده تا شما به عنوان باغدار نمونه کشوری معرفی شوید؟
تا چند سال قبل من هم در روستا با همان روش های قدیمی و سنتی به کار تولید انگور مشغول بودم اما با توجه به این که در روش های قدیمی محصول زیادی به دست نمی آید و مشکلات خاص خود را دارد و درآمد قابل توجهی را نیز نمی توان کسب کرد لذا تصمیم گرفتم با همکاری برادران خود و با استفاده از روش های جدید و مکانیزه با بهره گیری از کارشناسان جهاد کشاورزی با روش داربستی و فراز عملکرد باغ خود را به طرز قابل توجهی افزایش داده و بیشترین محصول را در هر هکتار برداشت کنم.

* این روش کاشت جدید که نام بردید چه مزیتی دارد؟
در این روش به دلیل اینکه درخت انگور حالت رونده دارد لذا شاخه‌های انگور از روی زمین به سمت بالا و ارتفاع حرکت می‌کند و در نتیجه از نور و هوای بیش‌تری برخوردار می وشد و از طرفی کم‌تر دچار آفت و رطوبت‌های اضافی می‌شود.

این عوامل هم در کیفیت محصول و هم در بزرگ شدن خوشه‌ها و زیادشدن میزان تولید تاثیر دارد و از سوی دیگر کار آبیاری، کود دهی و یا استفاده از آفت‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها در هنگام نیاز را راحت‌تر می سازد و همچنین کار جمع‌آوری محصول و هرس کردن آن‌هم بهتر انجام می‌گیرد.

* در هر هکتار چند تن انگور می‌توان برداشت کرد؟
متوسط تولید انگور در شهرستان بین ۲۲ تا ۲۵ تن در هر هکتار است.

* شما با استفاده از روش های جدید موفق به برداشت چند تن انگور در هر هکتار شدید؟
در روش های جدید این مقدار تا چند برابر افزایش‌یافته است به‌طوری‌که تا بیش از ۱۵۰ تن در هکتار تولید داشته‌ایم و امسال هم بیش تر از این مقدار هم تولیدشده است.

خوشبختانه زحمات ما و کارشناسی و همراهی جهادگران موجب شده تا مقام اول را در استان خراسان و هم‌چنین کشور کسب کنیم.

* در این مسیر چه عواملی به موفقیت شما کمک کرد؟
در سال‌های اخیر با بررسی کارشناسان جهاد کشاورزی در تولید محصول، مقام‌های اول استان و کشوری را کسب کرده و به عنوان باغدار نمونه معرفی شدم لذا لازم است دولت و مسئولان در این زمینه توجه بیش‌تری به باغداران داشته و از حمایت خود چه در قالب دانش روز و یا تسهیلات غفلت نکنند.

در این راستا برای اینکه باغداران دیگر هم در این منطقه بتوانند تولید خود را افزایش دهند نیاز به تسهیلات و هموار کردن راه توسعه باغات راداریم.متاسفانه بسیاری از کشاورزان روستایی متاسفانه توان مالی اندکی داشته و لذا برای توسعه باغت و یا تجهیز آن‌ها بهروش‌های نوین ناگزیر به استفاده از تسهیلات هستند.

در این راستا دریافت تسهیلات به دلیل نداشتن ضمانت و رد شدن وثایق روستایی به عنوان نخستین سد راه باغداران سبز می شود و لذا نیاز است تا دولت حمایت بیشتری از آن‌ها در دستور کار قرار دهد.

* آیا کاشت انگور به‌صرفه است؟
در سال‌های اخیر به علت کم آبی و خشکسالی و گاه پایین آمدن قیمت کشمش در بازار و کم بودن درآمدها برخی از باغداران به کشت های جایگزین پرداخته اند از جمله زعفران که در هر صورت درآمد بیش تری داشته باشند.

در این راستا وقتی می توان گفت کاشت و برداشت انگور به صرفه است که دولت بازار صادرات را هدایت و یا راه را برای کشاورزان باز کند.بسیاری از تولید کنندگان به دلیل اینکه آشنایی با بازر های فروش و یا صادراتی ندارند لذا دسترنج آن ها خوراک دلالان می شود.

به نظر من دولت باید با حمایت تشویق باغداران از کشت های جایگزین و نابودی باغ های باارزش انگور در شهرستان جلوگیری کند و از طرفی باغداران را برای استفاده از روش های جدید و مدیریت خوب در تولید این محصول کمک کند.

* چند رقم انگور در این شهرستان کاشته می شود؟
۲۲ رقم انگور در قوچان توسط ۹ هزار و ۵۰۰ باغدار تولید می‌شود که ۹۰ درصد انگور تولیدی در این شهرستان مربوط به رقم سلطانی بی‌دانه و مابقی به رقم‌هایی نظیر عسکری، سبزه انگور، لعل، خلیلی بی‌دانه، انگور سیاه و دیگر ارقام اختصاص دارد و در زمان برداشت اشتغال مستقیم فراوان برای مردم این شهرستان فراهم می‌کند.

شب‌های خنک و روزهای گرم اواخر تابستان و اویل پاییز شرایط ویژه‌ای برای تولید کشمش به ویژه رقم سلطانی بی‌دانه مهیا کرده و می‌توان گفت یکی از مرغوب‌ترین کشمش‌های کشور با درصد شهد بسیار و استاندارد در این شهرستان تولید می‌شود.

به رغم تولید سالانه ۹۰ هزار تن انگور در قوچان و کیفیت مطلوب کشمش تولیدی، انگورکاران علاوه بر تحمل مشکلات ناشی از سرمازدگی و خسارت‌های آن، باید دغدغه پایین بودن نرخ در بازار، سوء استفاده دلالان در نوسان قیمت، نبود یارانه کود شیمیایی و هزینه زیاد برای مکانیزاسیون این محصول را نیز داشته باشند

به رغم تولید سالانه ۹۰ هزار تن انگور در این شهرستان و کیفیت مطلوب کشمش تولیدی، انگورکاران علاوه بر تحمل مشکلات ناشی از سرمازدگی و خسارت‌های آن، باید دغدغه پایین بودن نرخ در بازار، سوء استفاده دلالان در نوسان قیمت، نبود یارانه کود شیمیایی و هزینه زیاد برای مکانیزاسیون این محصول را نیز داشته باشند.

* چه عواملی موجب می شود تا باغداران در دام دلالان بیفتند؟
تولید کنندگان همان طور که گفتم توان مالی کمی دارند لذا قادر به خشک کردن حجم زیادی از انگور نیستند و از طرفی آشنایی با بازار های فروش هم ندارند لذا بهتر می بینند که محصول خود را برای اینکه روی زمین نماند قبل از برداشت پیش فروش کنند.

شما اگر سری به تاکستان های دیگر بزنید متوجه می شوید که حتی برخی از صاحبان آن ها هزینه تامین آفت کش ها و کود را هم در برخی از مواقع سال نداشته و حالا که مواد مصرفی با افزایش ۳۰۰ درصدی روبرو شده این مشکل بزرگ تر از همیشه خودنمایی می کند.

به طور مثال یارانه کود شیمیایی حذف ‌شده و تهیه یک کیسه کود بیش از ۵۰۰ هزار تومان برای باغدار هزینه دارد و لذا هر چه سطح باغات بیشتر باشد مشکلات کشاورز هم بیشتر می‌شود ولذا همین موضوعات برای انگورکاران ایجاد دغدغه کرده است.

* آیا شما با این حجم تولید برای فروش محصولات خود مشکلی ندارید؟
طبیعی است که یک باغداری که کار و شغلش تولید انگور است نمی تواند در صنایع بسته‌بندی؛ فراوری و خریدوفروش بازر های جهانی و صادرات هم وارد شود و در همه این حوزه ها سرمایه گذاری کند.

گذشته از سرمایه یک تولید کننده این همه وقت و فرصت برای چانه زنی با تمامی این افراد را ندارد لذا ما هم مانند بسیاری از تولید کننده باید از ظرفیت دلالان برای فروش محصول استفاده کنیم.

همان طور که عرض شد یکی از مشکلات همین بازار فروش صادرات است لذا دلالان اغلب محصول انگور باغدار را باقیمت‌های پایین در باغ خریداری کرده و سپس به نقاط دیگر برده و باقیمت بالا به فروش می رسانند.

متاسفانه محصول کشمش ما در شهرستان قوچان پس از فروش به کشوری مانند ترکیه انتقال داده شده و در آنجا با اقداماتی برای صادرات از جمله بسته‌بندی زیبا به اسم و برند ترکیه صادر می‌شود در حالی که همین کار را می‌توان با یک برنامه‌ریزی درست در شهرستان انجام داد و صادرات محصول به‌صورت مستقیم و با نام و برند قوچان به کشورهای مختلف صادر شود و از لحاظ اقتصادی هم وضعیت بهتری برای تولید کنندگان ایجاد کرد.

متاسفانه در چند سال گذشته آان طور که باید و شاید باغداران ما مورد حمایت قرار نگرفتند و محصولات تولیدی اغلب به صورت فله ای و بدون بسته بندی فروخته و از شهرستان خارج می شود.

* به نظر شما روی چه حوزه هایی باید سرمایه کرد؟
مکانیزه کردن کاشت محصول و افزایش آگاهی باغداران در زمینه کاشت و نگهداری از محصول بسیار مهم است.علاوه بر تازه خوری این محصول، با فرآوری انگور به کشمش، شیره، سرکه می‌توان در زمینه صادرات آن کار کرد.

در برخی مناطق این شهرستان کشمش به یک مدل درست می‌شود در صورتی‌ که برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های آن باید در زمینه تغییر فرآوری، بسته‌بندی و ارائه مناسب به بازار از طریق به روز رسانی سیستم‌های مکانیزه اقدام کرد. در این راستا سرمایه گذاری بر روی نوع فراوری، بسته بندی و هم چنین صادرات بسیار مهم است.

* از مسئولان چه انتظاری دارید؟
همراهی کارشناسان و مروجان کشاورزی می تواند محصول بهتر و بیش تری را به تولید برساند.از طرفی حمایت از باغداران باید سرلوحه کار مسئولان قرار گیرد به طور مثال باغداران ما برای خرید یا تهیه روغن سبزه یا گرد مخصوص برای تولید کشمش هم از لحاظ قیمت و هم ا لحاظ کیفیت دارای مشکل هستند.

در سال های گذشته این مواد از کشورهای اروپایی وارد می شد که بسیار با کیفیت بود ولی اکنون برخی مواد بی کیفیت از چین وارد می شود که باغدار را در تولید کشمش و خشک کردن انگور دچار مشکل می کند و این افت کیفیت در نهایت به ضرر باغدار تمام می شود زیرا محصول وی را با قیمت اندکی خریداری می کنند.

خیلی از باغدارانی که به تولید انگور و کشمش در روستا مشغول اند به علت محدود بودن سطح باغ و کشت نه می توانند محصول زیادی تولید نمایند و نه درآمد زیادی داشته باشند که این عده هم نیاز به حمایت از مسئولان دارند و با تشویق و همکاری ها باید نسبت به افزایش سطح زیر کشت و تولید در همه مناطق و روستاهای شهرستان اقدام شود و تولید کنندگان با شوق و تمایل بیش تری به کار تولید ادامه دهند.

واقعیت ایسنت اگر چه ممکن است کشت جایگزین درآمد بیش تری داشته باشد اما باید توجه داشت که سبب نابودی باغ های انگور خواهد شد و بازگشت به تاکستان های پر بار در این منطقه دیگر امکان پذیر نیست.

به نظر شما چرا بسیاری از کشاورزان ترجیح می دهند تا تاک انگور را ریشه کن کرده و به جای آن زعفران بکارند چون در محصولی مانند زعفران نه تنها شاهد بازار خوبی در داخل و خارج هستیم بلکه دولت زعفران را با قیمت تضمینی و حمایتی خریداری می‌شود اما کشمش که یکی از محصولات استراتژیک به شمار می‌آید به ‌صورت تضمینی خریداری نمی‌شود.