تهمینه غمخوار؛ بازار: ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران، به دعوت رسمی شیخ تمیم بن حمد آل ثانی و به منظور دیداری رسمی و نیز شرکت در ششمین اجلاس سران اوپک گازی، در روز دوشنبه دوم اسفند ماه به قطر سفر کرد.
سفر رئیس دولت سیزدهم به عنوان چهارمین سفر خارجی و اولین سفر به یک کشور حوزه خلیج فارس در راس هیاتی اقتصادی_سیاسی به دوحه در حالی صورت گرفت که هدف از این سفر، شرکت در مجمع کشورهای تولید و صادرکننده گاز در جهان و توسعه روابط دوجانبه اعلام شده است.
رئیسی پیش از ترک تهران در جمع خبرنگاران بر فعال شدن دیپلماسی همسایگی به ویژه با کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کرد و با اشاره به میدان مشترک گازی دو کشور ایران و قطر، توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با این کشور را با اهمیت دانست.
به گفته وی در این سفر گام های اساسی برای ارتقای همکاری در حوزه اقتصاد و انرژی برداشته خواهد شد، در حالی که در روز اول سفر طی دیدارهای سران دو کشور قراردادهایی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ورزشی به امضا رسید.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع سفر رئیس جمهور به قطر در بحبوحه مذاکرات وین، خبرنگار بازار گفتگویی را با «دکتر جعفر قناد باشی»، سفیر اسبق ایران در لیبی و کارشناس ارشد مسائل افریقا و غرب آسیا ترتیب داده که در ادامه می خوانید:
* برخی از کارشناسان خارجی معتقدند که سفر رئیس جمهور ایران به موازات گمانه زنی‌های سیاسی و رسانه‌ای پیرامون توافق قریب الوقوع در وین نشان می دهد که دیدار رئیسی و همتای قطری او، بیش از آن که ارتباطی به سیاست خارجی دولت سیزدهم مبنی بر ارتقاء مناسبات منطقه‌ای و تلاش برای گسترش روابط تهران - دوحه داشته باشد صرفا در ارتباط با احتمال توافق در وین است. آیا از دیدگاه شما، سفر ابراهیم رئیسی به قطر نشانگر حتمی بودن توافق در وین است؟
این سفر با دعوت امیر قطر صورت گرفته و هدف آن بیشتر شرکت رئیس جمهور در اجلاس چند جانبه گاز یعنی کشورهای صادرکننده گاز است. البته در این سفر روابط دوجانبه هم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
اما آنچه که اهمیت دارد این است که این سفر در قالب روابط ایران با غرب و کشورهای تحریم کننده نیست، بلکه این سفر می تواند مبتنی بر پیش بینی هایی باشد که در مورد امضای توافق صورت گرفته است. حتی در داخل کشور هم بازار، کسبه و تولیدکنندگان برنامه های خود را بر اساس این موضوع که قرار است توافقی در وین صورت گیرد تنظیم میکنند ضمن اینکه نرخ ارز در کشور بر اساس این پیش بینی ها کاهش پیدا کرده است.
ایران و قطر بر مبنای احتمال وقوع توافق به سمت گسترش و توسعه روابط اقتصادی در حال حرکت هستند در حالی که قطری ها هم علاقه مندی خود را نشان داده اند که در صورت باز شدن بازارها و کانالهای مالی ایران، به انجام فعالیتهای اقتصادی بیشتری با ایران بپردازند
بنابراین، ایران و قطر بر مبنای احتمال وقوع توافق به سمت گسترش و توسعه روابط اقتصادی در حال حرکت هستند در حالی که قطری ها هم علاقه مندی خود را نشان داده اند که در صورت باز شدن بازارها و کانالهای مالی ایران، به انجام فعالیتهای اقتصادی بیشتری با ایران بپردازند، چرا که در دورانی که قطر توسط کشورهای عربی عربستان، امارات، مصر و بحرین دچار محاصره زمینی، دریایی و هوایی شده بود، جمهوری اسلامی تنها کشوری بود که بیشترین کمک را برای شکسته شدن این انحصار به قطر ارائه کرد.
اما در کل این سفر هیچ ارتباطی با وین ندارد و وین در حال طی کردن روند جداگانه ای است. این اجلاس گاز هم که به نوعی یک اوپک است و کشورهای تولیدکننده و صادرکننده گاز در آن شرکت میکنند، روند دیگری دارد. ایران در این اجلاسها حضور خواهد یافت کما اینکه حتی اجلاسهای سازمان اوپک نیز در حالی که ایران تحت تحریم و فشارهای حداکثری ترامپ بود، متوقف نشد.
لذا، از آن جایی که موضوع انرژی هم اکنون در دنیا حائز اهمیت است و ایران هم دارای منابع بسیار غنی گاز می باشد، در این اجلاس شرکت خواهد کرد. حضور جمهوری اسلامی در این اجلاس می تواند به منزوی کردن کردن کشور توسط آمریکا پایان دهد. از طرفی، از آن جایی که این اجلاس مهمترین اجلاس انرژی در دنیا است، اتحاد بین کشورهای صادرکننده گاز می تواند در تعیین قیمت تمام شده و مبلغ دریافتی از کشورهایی که وارد کننده آن هستند، اثرگذار باشد.
* قطر به دنبال فرصتی برای سرمایه‌گذاری در ایران با پتانسیلهای بالا در بخش‌های گاز، برق، کشاورزی و ترانزیتی با نتیجه برد_برد است. از طرفی سرمایه گذاری در قطر می تواند در توسعه مناسبات ایران با دیگر کشورها تاثیرگذاری زیادی داشته باشد. گسترش روابط تجاری و افتصادی دوجانبه تا چه اندازه منافع ملی دو کشور و منطقه را تامین خواهد کرد؟
قطر کشوری کم جمعیت است که بنابر آمارهای رسیده، حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت و درآمدی بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار در سال دارد. این درآمد کلان ناشی از نفت و گاز و جمعیت کم سبب شده که این کشور عربی علاقه مند به سرمایه گذاری در کشورهای مختلف من جمله ایران که دارای شرایط مساعد برای سرمایه گذاری است، باشد، زیرا ایران طرف مطمئنی است که در گذشته به قطری ها کمکهای شایانی ارائه داده است. از طرفی؛ فاصله کوتاهی میان دو کشور وجود دارد و نزدیکترین راه را ایران نسبت به کشورهای دیگر به لحاظ مسافتی به غیر از کشورهای خلیج فارس با قطر دارد.
علاوه بر آن با توجه به کمی جمعیت، استعدادها و ظرفیت های مناسبی به لحاظ نیروی انسانی برای سرمایه گذاری موفق در ایران وجود دارد. علاوه بر آن، این سرمایه گذاری می تواند در راه اندازی میادین و مخازن گازی مشترک باشد. همچنین این سرمایه گذاری می تواند در حوزه گردشگری و توسعه روابط گردشگری با کشورهای خلیج فارس صورت گیرد. علاوه بر آن، از آن جایی که قطری ها در پی احداث بندری بزرگ با میزان بالای تجارت هستند که طبیعتا در حوزه بنادر نیز همکاری های دوجانبه میان ایران و قطر قابل توجه است.
به علاوه، ایران می تواند در صدور خدمات فنی و مهندسی به گونه ای موثر عمل کند. همانطور که میدانید اتباع قطر از کشورهای آسیایی و از کاردارهای رده پایین از این مناطق هستند، بنابراین افراد تحصیل کرده ایرانی می توانند درآمد بسیار خوبی را در کشوری مانند قطر کسب کنند.
* بهره برداری از میادین گازی مشترک تا چه اندازه در پیشبرد مناسبات دوجانبه تجاری موثر است؟
در حالی که شرکتهای بزرگ گاز و نفت در صدد این هستند که با ایجاد رقابتها و حتی دشمنی ها بین کشورهای صادر کننده، بیشترین سود را کسب کنند، منطق و عاقلانه ترین راه نزدیکی ایران و قطر در این زمینه است؛ یعنی رقابت را بر سر ذخایر ارزی کنار گذاشته و یک همکاری را آغاز کنیم. رقابت میان دو کشور معنا ندارد زیرا قابلیت ها و پتانسیلهای دو کشور قابل مقایسه نیست.
بر همین اساس، این مسئله یک ضرورت است که دو طرف سوء استفاده های شرکتهای نفتی و گازی و سرمایه گذاران در خلیج فارس را محدود کنند. علاوه بر این، انجام پروژه های گازی مشترک در خلیج فارس از جمله استخراج و صادرات می تواند به تولید انبوه و کاهش هزینه ها منجر شود. در عرصه فروش نفت و گاز نیز اگر توافقی میان کشورهای گازی صورت گیرد، این کشورها از جمله ایران و قطر می توانند تعیین کننده قیمت گاز در جهان باشند.
* اخباری مبنی بر این که خط کشتیرانی ایران و قطر راه‌اندازی می‌شود، منتشر شده است. مدیرکل بنادر و دریانوردی بوشهر از راه‌اندازی خط کشتیرانی ایران و قطر تا پیش از جام جهانی ۲۰۲۲ قطر خبر داده و اعلام کرده که با توجه به اینکه از بندر دیر تا بندر الرویس قطر حدود ۱۰۰ مایل دریایی فاصله است و کمترین مسافت در بین سواحل کشور به شمار می رود، باید تمرکز خود را در حوزه مسافرتهای دریایی و حتی گردشگری دریایی قرار دهیم. ارزیابی شما در این باره چیست؟
در رابطه با همکاری های ایران و قطر، یکی از توافقات می تواند در عرصه کشتیرانی باشد که البته در حال حاضر حوزه گردشگری مطرح می شود در حالی که می تواند شامل ابعاد مختلفی از جمله فعالیتهای صیادی و ماهیگیری مشترک، حمل و نقل بین المللی و غیره باشد. نکته مهم این است که پس از امضای یک توافق، راههای ایجاد می شود که منجر به همکاری های متعدد می گردد.
در عرصه حمل و نقل دریایی، همزمان با فعال کردن خطوط کشتیرانی میان قطر و ایران، بنادر ایران به خصوص بنادر جنوبی در بوشهر و خوزستان که نزدیکتر به قطر هستند، فعال تر خواهند شد در حالی که این مسئله موجب اشتغالزایی بیشتر خواهد شد. علاوه بر آن، این بنادر میتوانند پذیرای گردشگرانی باشند که از قطر سفر کرده و در این صورت گردشگری دریایی در آبهای معتدل و گرم به خصوص در فصل زمستان رونق می یابد.
ما شاهد هستیم که صحرای سینا که در دریای سرخ قرار دارد، در زمستانها محل رفت و آمد بسیاری از گردشگرانی است که در مناطق سردسیر جهان زندگی می کنند که می تواند درآمد خوبی برای مصری ها داشته باشد. در اینجا هم خلیج فارس نسبتا گرم است و دارای هوای بهاری در فصل زمستان می باشد که بر همین اساس میتواند شرایط مناسبی برای گردشگران ایجاد کند. حتی جزیره هایی مانند کیش و قشم می توانند پذیرای توریستهای قطری باشد و رونق اقتصادی بیشتری پیدا کند.
ارتقاء مناسبات تجاری دوجانبه در حوزه دریایی، موجب رونق مسافرتهای دریایی و بنادر ایران می شود همانطور که قطر نیز منتفع می شود
بنابراین، این توافق نامه را می توان گشایشی برای انجام همکاری های بیشتر با ابعاد اقتصادی تلقی کرد. کشور ثروتمندی مانند قطر در طول سالهای گذشته کوشش کرده تا علاوه بر محل برگزاری جام جهانی و اجلاس گازی، به محل رفت و آمدهای بین المللی تبدیل شود. این مسئله به گردشگران ایرانی کمک می کند که گزینه های مختلفی برای سفر داشته باشند و تنها سفرها محدود به دوبی و استانبول نشود. همچنین ارتقاء مناسبات تجاری دوجانبه در حوزه دریایی، موجب رونق مسافرتهای دریایی و بنادر ایران می شود همانطور که قطر نیز منتفع می شود.
همانطور که می دانید خود گردشگری در ایران به صورت هوایی و عمدتا زا طریق مرزهای ترکیه صورت می گیرد. در این اواخر، ایران کمتر از بندرعباس مسافر دارد که از طریق خلیج فارس برای گردشگری به ایران وارد شود. بر همین اساس با راه اندازی خط کشتیرانی ایران و قطر و فعال شدن خط بندر دیر واقع در جنوب بوشهر تا بندر الرویس، می توان به افزایش جاذبه های دریایی خلیج فارس افزود ضمن اینکه از ظرفیتهای خلیج فارسی که در زمان جدایی بحرین از ایران از آن محروم شدیم، بهره برداری صورت خواهد گرفت به طوری که از مخازن زیر دریا از طریق همکاریهای دریایی استفاده کرد.
نظر شما