بازار؛ گروه استانها: ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ یا «توریسم درمانی» ﯾﮑﯽ از زیرشاخه‌های صنعت گردشگری است که ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰایی در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی و افزایش درآمد این حوزه دارد و البته داﻣﻨﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده‌ای را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد.
تا قبل از شیوع کرونا صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می‌رفت اگرچه کارشناسان معتقدند که این جایگاه محفوظ است اما بنا بر اظهارات رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور ضرر ناشی از کرونا و نبود گردشگر حالا به مرز ۷۰۰ میلیارد دلار در کشور رسیده است.
بخش بزرگی از بازار گردشگری سلامت در ایران و به‌ویژه خراسان رضوی بر محور درمان‌های است که عدم انجام آن‌ها منجر به آسیب دیدن و تهدید سلامت بیمار نمی‌شود و لذا زمان‌های زیبایی اصلی‌ترین درمان‌های این دسته هستند.
عرصه زیبایی یکی از اصلی‌ترین ابزار برای تبلیغ گردشگری سلامت، هم در مقاصد نوپا و هم در مقاصد کهنه‌کار است و در بسیاری از کشورهای سرآمد گردشگری سلامت دنیا درمان‌های زیبایی آیا درمان‌ها توسط گردشگران سلامت هستند.
همه‌گیری کرونا و فشار عظیم آن بر سیستم پزشکی کشورها و همچنین وضع قوانین ممنوعیت سفر بین‌المللی در بیشتر کشورها کلی این بخش از بازار را از دسترس خارج کرده و ضربه مهلکی به گردشگری سلامت زده است.
متأسفانه درحالی‌که استان‌هایی هم چون خراسان رضوی امید داشتند تا در نوروز ۱۴۰۱ با حضور گردشگران خارجی از رکود این صنعت در طی دو سال گذشته عبور کرده و به سمت افزلیش درآمد ها شتاب پیدا کنند اما موج جدید بیماری کرونا این امید را به یاس تبدیل کرده است.
به‌منظور واکاوی مشکلات حوزه گردشگری سلامت و همچنین برنامه‌ریزی در خصوص نوروز ۱۴۰۱ با حسین نیکونام رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور و رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* آمار گردشگران سلامت قبل و بعد از کرونا چقدر تفاوت دارد؟
به‌طورکلی در کل کشور مجموعاً ورودی گردشگر سلامت ۷۵ درصد در مقایسه با دوران قبل از شیوع ویروس کرونا ریزش داشته است که در نوع خود بی‌سابقه و مشکل‌آفرین بوده است.
* این ریزش گردشگر چه خسارتی به همراه داشته است؟
برآوردهای انجام‌شده نشان می دهد تنها در یک سال شیوع ویروس کرونا بین ۷۰۰ تا یک هزار میلیون دلار خسارت به صنعت گردشگری سلامت ایران واردشده است که با توجه به شیوع دو ساله کرونا، حجم خسارت وارده باید ۲ برابر محاسبه شود.
* از این خسارت چقدر متوجه خراسان رضوی بوده است؟
میزان خسارت کرونا به حوزه گردشگری سلامت این استان تاکنون ۳۰۰ میلیون دلار برآورد شده است یعنی میزان خسارات وارده به این استان در یک سال معادل ۱۵۰ میلیون دلار بوده است که به ازای ۲ سال این رقم به ۳۰۰ میلیون دلار قابل‌افزایش است.
* آیا نوروز ۱۴۰۱ با محدودیت پذیرش گردشگران خارجی در حوزه سلامت روبرو خواهیم بود؟
ممنوعیت ورود گردشگران خارجی به‌خصوص گردشگران سلامت که مهم‌ترین بازار گردشگری ایران و مشهد را تشکیل می‌دهند در هاله‌ای از ابهام است.
* تصمیمی در این رابطه اخذ نشده است؟
در این رابطه جلساتی برگزارشده و رایزنی‌ها لازم انجام‌شده اما واقعیت این است که نتیجه شرایط به وجود آمده ناشی از موج ششم بیماری به‌هیچ‌وجه مشخص نیست و لذا نمی‌توان خبر امیدوار کنند ای در این راستا داد.
متأسفانه پیک ششم کرونا در زمان بدی رخ‌داده است و با این شرایط فکر می‌کنم یک‌بار دیگر بازار نوروز در ایران را از دست خواهیم داد.
* گردشگران سلامت بیشتر از چه کشورهایی به ایران سفر می‌کنند؟
هم‌اکنون ایران از مقاصد بزرگ گردشگری سلامت در منطقه است و کشورهای هم‌جوار مانند عراق، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان و سایر کشورهای منطقه متقاضی استفاده از خدمات و امکانات گردشگری سلامت در ایران هستند.
کشورهای بازار هدف ایران که عمدتاً عراق و افغانستان هستند که البته آن‌ها چندان اهمیتی نیز به سویه‌های مختلف کرونا نمی‌دهند.
درست است که این کشورها سیستم بهداشت درستی ندارند تا آمارهای دقیقی ارائه دهند، اما مردم آن‌ها یا واکسینه شده‌اند یا اینکه موضوع کرونا برایشان خسته‌کننده شده است.
در حوزه صدور ویزا به دلیل اینکه ۸۵ درصد بازار خراسان رضوی مربوط به گردشگران کشورهای عراق و افغانستان است، نقش مشهد در جذب گردشگر سلامت پررنگ‌تر بوده و به‌این‌ترتیب بالای ۵۰ درصد ورود گردشگران سلامت ویزا گرفته به خراسان رضوی و مشهد واردشده‌اند.
* یعنی احتمال می‌دهید که گردشگران این کشورها در نوروز امسال برای دریافت خدمات پزشکی به ایران سفر کنند؟
اگر ایران برای پذیرش این گردشگران مشکلی نداشته باشد، یقین دارم آن‌ها به ایران سفر خواهند کرد، اما از هفته پایانی بهمن تا اواخر اسفندماه روزهای سختی در ایران خواهیم داشت. فکر می‌کنم در اوایل اسفندماه مجدداً ورود گردشگران خارجی به ایران ممنوع شود.
* فکر می‌کنید این مشکل تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
با توجه به شیوع هرروزه سویه‌های جدید کرونا و نیز آغاز موج ششم بیماری در کشور، هنوز هم نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را برای صنعت گردشگری سلامت در نظر گرفت.این روند مادامی‌که واکسن مؤثر و یا درمان قطعی بیماری در جهان مشخص نشود، ادامه خواهد داشت و شاهد افت‌وخیز آمارهای این بخش خواهیم بود.
تا قبل از آغاز موج ششم بیماری در کشور، برآوردها حاکی از این بود که آینده بازار گردشگری سلامت شروع خوبی را آغاز کرده و نسبت به سال‌های اخیر رشدی ۵۰ درصدی را تجربه کند، اما متأسفانه با روند فعلی نمی‌توان وضعیت روشن و امیدبخشی را انتظار داشت.
* در طی یک سال گذشته چند گردشگر سلامت به ایران سفر کردند؟
بر اساس برآوردهای انجام‌گرفته در ۲ سال اخیر ۷۰۰ هزار ویزای درمانی برای ورود به ایران صادرشده که کمتر از ۱۰ درصد این میزان بیمار واقعی بوده‌اند.
* یعنی مابقی این افراد بیمار نبودند؟
یکی از مشکلاتی که ما در این حوزه داریم این موضوع است که اغلب گردشگران خارجی به بهانه درمان موفق به اخذ ویزا می‌شوند اما درآمدزایی و ارزآوری واقعی یک گردشگر سلامت را برای کشور و استانها ندارند.
اگرچه آمارهای اعلام‌شده در حوزه گردشگری سلامت با توجه به‌عنوان ویزای صادره اعلام می‌شود اما واقعیت این است که اغلب ویزاهای صادره در این بخش توسط کنسولگری‌ها به نام گردشگری سلامت است اما در واقعیت شاهد ورود گردشگر سلامت نیستیم
اگرچه آمارهای اعلام‌شده در حوزه گردشگری سلامت با توجه به‌عنوان ویزای صادره اعلام می‌شود اما واقعیت این است که اغلب ویزاهای صادره در این بخش توسط کنسولگری‌ها به نام گردشگری سلامت است اما در واقعیت شاهد ورود گردشگر سلامت نیستیم.
* آیا در این حوزه رقیبی هم داریم؟
هندوستان رقیب بزرگ گردشگری سلامت ایران محسوب می‌شود و لذا این کشور با اعتمادسازی توانسته راه گردشگران سلامت امریکا و اروپا را به سمت کشور خود بچرخاند و لذا ترکیه و همچنین هندوستان از رقیبان سرسخت ایران در بازار گردشگری سلامت منطقه هستند. البته اما نرخ خدمات درمانی زیبایی در ایران یک‌سوم تا یک‌پنجم نرخ خدمات درمانی زیبایی در هند است. به طبع فردی که برای زیارت به مشهد سفر می‌کند، می‌تواند از خدمات درمانی زیبایی نیز استفاده کند.
هندوستان در حال حاضر با ظهور طالبان حدود ۸۰ درصد از بازار افغانستان خود را ازدست‌داده است و ما نیز به دلیل تعلل و عدم هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی و خصوصی گردشگران سلامت افغانستان را از دست می‌دهیم و ترکیه نیز به‌سرعت در حال استفاده از موقعیت بوده و جای ایران را گرفته است.
درنهایت از مسئولین کشوری تقاضا می‌شود که بازار یک‌میلیاردی افغانستان را دریابند و هر چه سریع‌تر برای جذب گردشگران سلامت این کشور اقدامات لازم را انجام دهند.
نظر شما