بازار؛ گروه استانها: تابستان امسال کاهش تولید و بار روانی ناشی از احتمال تعطیلی واحدهای تولیدی موجب افزایش قیمت سیمان، فولاد و میلگرد شد و حالا در فصل زمستان الزام‌ها برای کاهش مصرف انرژی توسط صنایع بزرگ باری دیگر بر این دغدغه‌ها برای تولیدکنندگان دامن زده است.
استمرار مصرف شدید برق به‌ویژه در فصل زمستان که به‌طور طبیعی امکان تولید برق آبی کاهش می‌یابد و همچنین تعدادی از واحدهای نیروگاه‌های حرارتی برای تعمیرات سالانه از مدار خارج می‌شوند، می‌تواند اثر منفی بزرگ‌تری در تأمین برق کشور داشته باشد.
فولاد زیر بار ضرر کمر خم کرد
عضو هیئت‌مدیره نوردکاران فولاد ایران در گفت‌وگو با بازار پیرامون قطع برق اظهار می‌کند: دولت در هر کشور صنایع را به هر شکل ممکن تقویت می‌کنند به جهت تکلیف به حفظ اشتغال موجود و افزایش اشتغال و حفظ ارزش‌افزوده، اما در کشور ما کارهای خلاف واقع و بر ضد صنعت انجام می‌شود .
سید احمد رضوی با اشاره به مشکلاتی که ابتدای سال برای صنایع رخ داد به ما می گوید: در سال جاری به مدت ۴۰روز وزیر نیرو با همکاری رئیس‌جمهور وقت برق صنایع فولاد و سیمان کشور را قطع کردند و دیدید که چه مشکلاتی ایجاد شد و وضعیت سیمان و در ادامه فولاد به شکلی رقم خورد.
وی می افزاید: متأسفانه قطعی‌های برق در تابستان خسارت‌های چشمگیری به این صنایع وارد کرد و این در حالی است که شرکت برق هیچ‌گونه خسارتی را نیز در این خصوص متقبل نشد و حتی واحدهای فولادی که هر کدام دارای اندکی بدهکاری بودند قطع آن ها را نیز قطع کردد.
رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت مجتمع فولاد نیک صدرا توس با اشاره به این موضوع که صنایع در بخش خصوصی مظلوم واقع‌شده است ادامه می دهد: متأسفانه سوخت جایگزین برای صنایع هم با مشکلات و پیچ‌وخم‌های بسیاری روبروست و در این راستا سخت گیری، رصد و پایش و بازرسی زیادی لازم است تا سوخت به صنایع تعلق بگیرد.
وی با ابراز گلایه از نحوه تخصیص و توزیع سوخت برای مجتمع های تولیدی بیان می کند: این در حالی است که هزاران لیتر سوخت قاچاق از کانال‌ها و مبادی غیررسمی انجام می‌شود و سؤال اینجا است که این سوخت‌ها از کجا تأمین می‌شود چرا صنایعی که اشتغال آور هستند نمی‌توانند برای مصرفشان سوخت جایگزین بگیرند و با کمبود مواجه هستند و فقط کسری از نیاز آن‌ها تأمین می‌شود؟
رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت مجتمع فولاد نیک صدرا توس با اشاره به اینکه برق در صنعت فولاد حدوداً ۱۰ تا ۱۲درصد هزینه تولید را تشکیل می‌دهد و حامل‌های انرژی هم حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد دیگر بر این هزینه می‌افزاید یادآور می شود: به عبارتی هزینه تمام‌شده برای واحدهای نوردی۲۵درصد شامل انرژی است.
وی با اشاره به این موضوع ادامه می دهد: این قطعی برق باعث شد که بازارهای هدف صادراتی،تعهدات بلند صادراتی و تعهدات داخلی به پروژه‌ها فولادسازان به‌موقع انجام نشود و همچنین عدم عرضه در بورس یکی دیگر از مشکلات ناشی از قطعی برق بود که گران شدن فولاد را رقم زد.
رضوی بابیان اینکه موضوع تأمین گاز و برق و محدودیت‌های آن سراسری است و به‌طور قطع این کمبودها و محدودیت‌ها بر روی تولید صنایع فولادی اثرگذار خواهد بود یادآور می شود: به اعتقاد اینجانب با توجه به شرایط موجود و کمبود هایی که شاهد آن هستیم لذا محدودیت‌های تأمین برق و گاز نشان می‌دهد که تولید و صنعت ظاهرا چندان در اولویت قرار ندارد.
ظرفیت هایی که می سوزد
مدیرعامل کارخانه سیمان زاوه نیز در گفت‌وگو با بازار در پاسخ به این سؤال که با قطع گاز در زمستان چه مشکلاتی برای کارخانه‌های سیمان ایجاد می‌شود می‌گوید: با قطع برق و یا گاز کلاً کارخانه‌ها یک بخش از تولیدشان را از دست می‌دهند.
محمدرضا توکلی زاده در این رابطه اذعان می‌کند: فرض کنید برخی کارخانه ها امکان استفاده از مازوت را دارند یعنی هم مشعلشان دوگانه‌سوز است هم مخازنی دارند تا بتوانند مازوت را نگه‌دارند اما واقعیت اینست که هر کارخانه‌ای برحسب ظرفیتش می‌تواند بیست روز مازوت ذخیره داشته باشد.
وی یادآور می‌شود: در حال حاضر در کارخانه‌های استان می‌شود حدس زد که درمجموع شاید بیست روز مازوت برای تولید وجود داشته باشد که بیشتر از این زمان به تعطیلی تولید می‌انجامد.
وی در خصوص قطع برق در تابستان و خسارت‌هایی که به کارخانه‌های سیمان وارد شد نیز گفت:خسارت قطعی برق این بود که کارخانه‌های نتوانستند تولیداتشان را بر اساس برنامه‌ریزی‌هایشان انجام دهند.
وی ادامه می دهد: بعضی کارخانه‌های با همان مقدار مواد اولیه ای که داشتند کار تولید را ادامه دادند لذا شاید خسارتی به بازار سیمان وارد نشد ولی به تولید کارخانه ها صدمه جدی واردشد و در واقع این قطعی‌های برق باعث شد کارخانه‌ها میزان یک دوازدهم تولید را از دست دادند.
توکلی زاده تاکید می‌کند: مسئله کمبود انرژی منجر می‌شود تا قیمت تمام‌شده سیمان افزایش یابد، زیرا کارخانه‌ها کمتر از ظرفیت خود تولید می‌کنند. برای مثال در سال جاری به دلیل قطع برق و گاز در کارخانه سیمان زاوه با ۸۵ درصد ظرفیت خود تولید انجام داده‌ایم و این در حالی بوده است که در سال‌های گذشته از ۱۰۰ درصد ظرفیت خود استفاده می‌کردیم تا فصول سرد را پشت سر بگذاریم.
وی کاهش تولید را در طول سال رقمی بزرگ و ضرری غیرقابل‌جبران عنوان کرده و اظهار می‌کند: مثلاً اگر ما در سال یک میلیون تن ظرفیت تولید داشتیم حداقل ۸۵هزار تن تولید را از دست دادیم.
مدیرعامل کارخانه سیمان زاوهبه ما می گوید: فرض کنید کارخانه‌ای در سال یک‌میلیون تن باید تولید کند صدهزارتن را تولید نمی‌کند لذا هزینه تولیدش بر اساس۹۰۰هزارتن محاسبه می‌شود یعنی حداقل ۱۰درصد هزینه تولیدش افزایش پیدا می‌کند.
مدیرعامل شرکت سیمان زاوه با اشاره به قطع برق و گاز و رابطه مستقیم آن با تولید یادآور شد: در طول این چند سال گذشته به‌طور معمول سه ماه قطعی گاز داشته‌ایم و لذا قطع برق و گاز شوک بدی برای صنایع است زیرا علاوه بر دامن زدن به بیکاری کارگرها و شیفت‌های کاری به تجهیزات صنایع نیز آسیب‌های جدی وارد می‌کند که به‌هیچ‌وجه قابل جبران نیست.
گرانی سیمان
توکلی زاده بیان می‌کند: متأسفانه از آبان ماه سال جاری به دلیل قطع گاز صنایع سیمانی کوره این کارخانه نیز غیرفعال شده است. اگرچه بحث کاهش تولید در تمام صنایع در ایام کمبود برق و گاز وجود دارد، اما صنایع سیمانی بیش از سایر بخش‌ها به این انرژی‌ها برای تولید نیازمند هستند. تا زمانی که منابع لازم برای تولید تأمین نشود مشکلات تولید صنایع سیمانی همچنان وجود خواهد داشت.
وی تصریح می‌کند: اگرچه در حال حاضر قیمت سیمان کاهش‌یافته، اما دلیل آن کاهش تقاضا در بازار بوده و مربوط به افزایش تولید نیست. پیش‌بینی بر این است که سال آینده با این شرایط کمبود تولید سیمان را داشته باشیم.
وی اذعان می‌کند: کارخانه‌ها خودشان موظف‌اند امکانات لازم را فراهم بکنند .باید مخزن جهت نگهداری سوخت داشته باشند مثل کارخانه سیمان زاوه که دارد البته تعداد زیادی از کارخانه‌ها مخزن دارند ولی به هر شکل مخازن بین ۲۰روز تا یک ماه جوابگوی هزینه‌ها است چون ساخت این مخازن خیلی پرهزینه هستند.
مدیرعامل شرکت سیمان زاوه ادامه می دهد: سهم حامل‌های انرژی در قیمت تمام‌شده در ظرف هفت الی هشت ماه گذشته هزینه‌شان بالا رفته است و حدوداً نسبت به سال قبل سه برابر شده است ،برق هم دو تا دونیم برابر است لذا حامل‌های انرژِی رابطه مستقیمی باقیمت تولید تمام‌شده دارند.
کمبود برق
در همین راستا رئیس کمیسیون سرمایه اتاق بازرگانی مشهد در این رابطه اظهار می‌کند: در کشور هرسال شاهد افزایش میزان مصرف برق هستیم اما این در حالی است که به‌جای افزایش تولید توان برق اما با کاهش تولید مواجه هستیم.
علی چمنیان در این رابطه به ما می‌گوید: متأسفانه از سال گذشته تاکنون تولید برق از ۵۸ هزار مگاوات به ۵۴ هزار مگاوات کاهش داشته است و ما به‌جای اینکه سالانه ۱۰ درصد افزایش تولید داشته باشیم اما ۵ درصد کاهش داشتیم!
وی بابیان اینکه تولید و توسعه نیروگاه‌ها در این حوزه به‌درستی مدیریت نشده از آن غفلت کردیم بیان می‌کند: در حال حاضر واقعیت این است که کمبود برق‌داریم و حتی اگر رمز ارز و گرمای هوا را هم از آن فاکتور بگیریم واقعیت این است که با کمبود برق آن به میزان ۴ هزار مگاوات روبرو هستیم.
چمنیان اذعان می‌کند: واقعیت این است که دلیل اصلی وضعیت کنونی برق، فعالیت دستگاه‌های استخراج رمز ارز یا افزایش دمای هوا نیست، بلکه کاهش تولید و عدم برنامه‌ریزی برای افزایش آن است.
وی خصوصی شدن بخش تولید برق را یکی از مشکلات پیش‌آمده دانسته و گفت: در یک سال گذشته ارزش سهام شرکت‌های خصوصی ۱۰۰ درصد افزایش داشت که در حال حاضر به ۲۵ درصد رسیده است.
وی ادامه داد: سریع‌ترین راه افزایش سود در نیروگاه‌ها کاهش هزینه‌های نگهداری است وقتی چنین شرایطی باشد و کسی هم نظارتی بر این داستان نداشته باشد این‌چنین ظرفیت تولید با کاهش روبه‌رو می‌شود.
ضرورت سرمایه‌گذاری در صنعت برق
معاون برنامه‌ریزی و تحقیقات شرکت برق منطقه‌ای خراسان در پاسخ به سؤال خبرنگار بازار که آیا رفع کمبودها در سال آینده امکان‌پذیر است یا خیر اظهار می‌کند: احداث نیروگاه جدید برای جبران این کسری تولید برق تا سال آینده تا حدودی غیرممکن است، از طرفی پیش‌بینی می‌شود سال آبی چندان خوبی نداشته باشیم و حتی اگر وضعیت متوسط داشته باشیم بازهم پنج هزار مگاوات کمبود برق خواهیم داشت.
مهدی علومی اظهار می‌کند: از طرفی مشکل تأمین گاز و همچنین سوخت مایع همیشه در نیمه دوم سال وجود داشته و لذا با احتساب کاهش قابل‌توجه حجم آب پشت سدها لذا کمبود برق دور از ذهن نیست.
وی با اشاره ه به اینکه مصرف برق افزایش و از طرفی سرمایه‌گذاری برای تولید برق کاهش نشان می‌دهد اظهار می‌کند: بر اساس بررسی‌ها میزان مصرف برق در سال‌های ۹۷ و ۹۸، ۳ تا ۴ درصد رشد داشت، اما از اواخر سال ۹۹ شاهد رشد ۱۳ درصدی مصرف برق در استان بوده‌ایم. این رشد در فروردین‌ماه امسال به ۳۵ درصد نسبت به مدت مشابه رسید.
وی اذعان می‌کند: البته برای جلوگیری از قطع برق صنایع نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی هستیم، از طرفی در حال اخذ تأییدیه از توانیر هستیم تا برق صنایعی که روی یک«فیدر» باهم مشارکت دارند تأمین شود چراکه برق این واحدها نباید قطع شود.
همچنین برای صنایعی که تمایل به احداث نیروگاه خورشیدی دارند، باید تسهیلاتی پیش‌بینی شود که به دنبال تحقق این امر نیز هستیم.
وی در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان کمبود برق را می‌توان از محل انرژی‌های پاک تأمین کرد می‌افزاید: پنج درصد نیروگاه‌های تجدید پذیر ما خورشیدی هستند که این نیروگاه‌ها به‌سرعت نصب می‌شوند و هزینه تعمیر و نگهداری زیاد ندارند و در شرایط موجود، نیروگاه‌های خورشیدی بهترین راه‌حل به شمار می‌روند.
علومی می گوید: منطقه خراسان ازنظر تابش خورشید وضعیت خوبی دارد و می‌توان از این موقعیت استفاده کرد لذا به دنبال این هستیم که مشکل صنایع را با ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی حل کنیم.
معاون برنامه‌ریزی و تحقیقات شرکت برق منطقه‌ای خراسان بخشی از تأمین برق در زمستان را مرتبط با تأمین سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر سوخت لازم برای نیروگاه‌ها فراهم شود، قابلیت تولید برق به میزان ۱۹ هزار و ۱۵۶ میلیون کیلووات ساعت در شش ماه دوم سال وجود دارد اما در صورت تأمین سوخت معادل سال گذشته ۸۲۵ میلیون کیلووات ساعت کمبود برق در زمستان پیش‌بینی‌شده است.
سال آینده
از سال ۱۲۶۳ که اولین مولد برق وارد کشور شد صنعت برق ایران فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذارده و همگام با توسعه کشور، رشد کرده است.
سرعت توسعه ظرفیت تولید شبکه برق کشور به‌گونه‌ای بوده که ظرفیت نامی منصوبه کشور، متناسب با نیاز مصرف، تقریباً در هر ده سال دو برابر شده و در حال حاضر از مرز ۸۴ هزار مگاوات عبور کرده است که حفظ و توسعه صحیح این زیرساخت حیاتی کشور، مستلزم سیاست‌گذاری مبتنی بر امکانات و اهداف توسعه‌ای کشور است.
در سال‌های اخیر آثار منفی مالی و فنی تحریم‌های ظالمانه در صنعت برق، کاهش سرمایه‌گذاری جهت احداث نیروگاه جدید، کاهش میزان انتفاع از منابع صندوق توسعه ملی، کاهش استفاده سرمایه‌گذاران خصوصی از تسهیلات بانکی، عدم بهره‌مندی از فروش اوراق مشارکت جهت اجرای طرح‌های عمرانی، توقف استفاده از منابع عمومی جهت سرمایه‌گذاری در طرح‌های دولتی، تغییرات نرخ ارز و عدم ثبات اقتصادی برای سرمایه‌گذاری، انباشته شدن بدهی‌های قابل‌توجه بخش برق به دلیل عدم پرداخت مابه‌التفاوت قیمت تمام‌شده و قیمت تکلیفی، عدم واقعی سازی قیمت برق که منجر به عدم پرداخت به‌موقع مطالبات و درنتیجه کاهش توان مالی پیمانکاران و سرمایه‌گذاران شده است.
عدم پرداخت مطالبات صنعت برق از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها طی چند ماه اخیر، و افزایش عمر نیروگاه‌های حرارتی موجود کشور و ضرورت بازنشستگی تعداد زیادی از آن‌ها لزوم سرمایه‌گذاری‌های وسیع در حوزه احداث، بازسازی و نوسازی نیروگاهی جهت تأمین برق مطمئن و پایدار برای سال‌های ۱۴۰۲ به بعد را می‌طلبد و الا بنا بر اظهار نظر کارشناسان این خاموشی ها و به تبع آن باز ایستادن چرخ تولید کارخانه ها در سال آینده نیز دور از ذهن نخواهد بود.
نظر شما