آیا رشد فقر محصول چهارمین انقلاب صنعتی خواهد بود؟

بازار؛ گروه بین الملل: همه گیری کرونا در دو سال گذشته تغییرات ساختاری در اقتصاد و زندگی ما ایجاد کرد. ماشین آلات هوشمند و رباتها وارد فعالیتهای اقتصادی شدند و بخشی از بازار کار انسانها را به خود اختصاص دادند. سوال اصلی این است که این جریان تازه می تواند باعث تشدید نابرابریهای اقتصادی شود یا خیر؟

مطالعات اخیر دانشگاه ام ای تی نشان داد هر رباتی که در فاصله سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۷ در فعالیتهای صنعتی به کار گرفته شده است، به طور متوسط ۳.۳ شغل از بین رفت. در این بازه زمانی میزان درامد حقیقی کارگران ساده در دنیا بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش پیدا کرد.

«جانت یلن» وزیر خزانه داری امریکا در سخنرانی اخیر خود به توسعه تکنولوژیکی و توسعه به کارگیری از هوش مصنوعی در کسب و کارها اشاره کرد و گفت: «این تحولات باعث می شود تا راندمان فعالیتهای اقتصادی ۲.۷ درصد در سال جاری و ۳.۱ درصد در سال بعد رشد کند. اما نمی توان از تاثیر منفی این توسعه تکنولوژیکی روی افزایش نابرابری های اقتصادی غافل شد. بخش زیادی از فرصتهای شغلی و کارهای خدماتی از بین می رود و رباتها با سرعت و دفت بیشتر آن مسولیتها را بر عهده می گیرند. ولی افرادی که پیشتر در این سمتها مشغول بودند، دیگر جایی برای کار ندارند و با افت درآمد و مشکلات اقتصادی روبرو می شوند.»

یلن در ادامه سخنرانی خود این تحولات تکنولوژیکی را به نفع طبقات بالای اقتصادی خواند و گفت: «بدون شک مهارت آموزی در این دوره از اهمیت بالایی برخوردار است ولی اثرات منفی این تحولات تکنولوژیکی روی زندگی طبقات پایین اقتصادی غیر قابل اغماض است.»

دانشگاه ام ای تی در گزارش خود از ضرورت سرمایه گذاری روی بخش های مهارت آموزی نه تنها برای بزرگسالانی که شغل خود را از دست داده اند بلکه برای کودکانی که قرار است در سالهای آتی وارد بازار کار شوند گفته است. در این گزارش آمده است: «آموزش در مدارس باید متناسب با نیازهای دنیای جدید تغییر کند. آشنایی با دنیای تکنولوژی و کسب مهارتهای لازم در این زمینه یک ضرورت است.»

آمارها نشان می دهد به طور متوسط ۶۰ درصد از مردم در کشورهای صنعتی در مشاغل خدماتی و بدون نیاز به مهارتهای بالا فعالیت می کنند. این گروه در نتیجه تغییرات تکنولوژیکی آسیب زیادی را متحمل می شوند و با توجه به سهم بالای آنها در جامعه، بی توجهی به مسایل آنها می تواند سلامت جامعه را به خطر بیاندازد.

موسسه مطالعاتی مک کینزی هم مطالعه دیگری انجام داد و اعلام کرد از دهه ۱۹۹۰ میلادی تا کنون، راندمان فعالیتهای اقتصادی در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی ۲۵ درصد رشد کرده است.

اما در همین بازه زمانی دستمزدها با افزایش ۱۱ درصدی همراه بود. بر مبنای این گزارش تحولات تکنولوژیکی این روزها باعث می شود تا فاصله بین رشد راندمان اقتصاد و نرخ رشد دستمزد بیشتر شود.

موسسه مطالعاتی آکسفام در گزارش اخیر خود خبر از دو برابر شدن میزان ثروت میلیاردرهای دنیا داد. بر مبنای این گزارش ثروت ده ثروتمند بزرگ دنیا طی دو سال اخیر دو برابر شده است و از ۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به بالغ بر ۱.۵ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رسید.

این در حالیست که بالغ بر یک میلیارد نفر به جمع فقرای دنیا اضافه شد و شمار گرسنگان نیز دو برابر شده است. در کشورهای در حال توسعه و فقیر نرخ آموزش کودکان در دو سال اخیر ۱۰ درصد کاهش یافته است که این مساله نشان می دهد فرصتهای رشد اقتصادی حتی از نسل های بعدی هم گرفته می شود.

بر مبنای این مطالعات باید انتظار داشت تغییرات تکنولوژیکی که این روزها با سرعت بالایی در جریان است زمینه را برای افزایش نابرابری های اقتصادی، فقر و مشکلات اقتصادی فراهم کند و هر روز بار بیشتری بر دوش اقتصاد دنیا بگذارد.