بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در حالی روز پنج‌شنبه ۱۳ سپتامبر عازم چین شده که پکن از روز دوشنبه ۱۰ ژانویه میزبان هیات‌هایی از دیپلمات‌های ارشد کشورهای غرب آسیا است.
وزرای خارجه ۴ کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس روز دوشنبه ۱۰ ژانویه وارد پکن شدند. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم روز چهارشنبه ۱۲ ژانویه با وزیر خارجه چین دیدار کرده است.
به نظر برخی از تحلیلگران سیاسی، سفر تقریباً همزمان وزرای خارجه ایران، ترکیه، عربستان سعودی، کویت، عمان و بحرین به چین، نشان از رویکرد جدید سیاست خارجی چین در غرب آسیا دارد.
چین که برای تأمین نفت خام مورد نیازش به دنبال انعقاد قراردادهای بلند مدت با کشورهای نفت‌خیز است، به این کشورها به عنوان شرکای مهم خود می‌نگرد.
شورای همکاری خلیج فارس و وزارت خارجه چین در بیانیه مشترکی که پس از دیدار مقام‌های ارشد دو طرف منتشر شد، بر امضای برنامه «اقدام مشترک برای گفتگوهای راهبردی» که قرار است بین سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۲ انجام شود، تأکید کردند.
دو طرف همچنین بر ضرورت تکمیل مذاکرات بر سر «توافقنامه تجارت آزاد میان شورای همکاری خلیج فارس و چین و ایجاد منطقه تجارت آزاد میان دو طرف» تأکید کردند.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار مصاحبه ای با پروفسور «حسین عسکری» مشاور بانک جهانی و استاد دانشگاه جورج واشنگتن انجام داده که در ادامه آمده است.
حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا و رئیس موسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.
*حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در پایان دیدار با وزیر خارجه چین گفت: در این سفر توافق کردیم که دو طرف اجرایی شدن و شروع عملیاتی شدن توافق همکاری های راهبردی و جامع ۲۵ ساله دو کشور را اعلام کنیم. به نظر شما عملیاتی شدن این توافق چه آثاری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
مانند هر چیز دیگری، این به جزئیات توافق و آنچه چین مایل است برای حمایت از بهبود ایران انجام دهد بستگی دارد. نیازهای ایران زیاد است و مطمئناً چین می تواند کمک کند. اما آیا و تا چه حد؟ ایران به سرمایه یا تامین مالی، سرمایه گذاری مستقیم، انتقال فناوری و دسترسی به بازار نیاز دارد. چین مطمئنا می تواند کمک کند و این به اقتصاد ایران رونق لازم را می دهد. اما باز هم، ما باید چه کنیم و ببینیم که چین در واقع مایل به انجام چه کاری است.
اما همان طور که سال هاست گفته ام، ایران باید خانه اقتصادی خود را نیز سامان دهد. برای بهره مندی و پیشرفت ایران از چنین توافقی و با فرض بهترین جزئیات و اجرای آن، ایران به اصلاحات اقتصادی شدید نیاز دارد. ایران اصلاحات را به تعویق می اندازد و هر سال که می گذرد این کار سخت تر می شود.
*این سفر در حالی انجام شد که مذاکرات وین ادامه دارد. آیا اعلام عملیاتی شدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین می تواند دست ایران در مذاکرات وین را باز نگه دارد؟
اگر جزییات این توافق درست باشد، چین پا در جای پای امریکا می‌گذارد و می‌گوید که از بهبود اقتصادی ایران، کاهش تهدیدات آمریکا و تحریم‌های بیشتر حمایت می‌کند. من معتقدم که هر چه آمریکا به تحریم های یکجانبه خود علیه ایران ادامه دهد، احتمال اینکه چین آنچه را که به ایران نیاز دارد ارائه دهد و با آمریکا سرپیچی کند، بیشتر می شود.
گامی زودتر و حتی مهمتر در این راستا، پذیرش ایران به عنوان عضو کامل سازمان همکاری شانگهای بود. اما ایران می‌تواند به این روند کمک کند و حتی بیشتر از چین حمایت کند و دست خود را در برخورد با ایالات متحده تقویت کند، هرچه با اتخاذ اصلاحات بسیار مورد نیاز چشم‌انداز اقتصادی خود را سریع‌تر بهبود بخشد. بنابراین، بله، این می تواند دست ایران را در وین تقویت کند.
*چرا چین در بحبوحه مذاکرات این تصمیم را گرفته است؟
برای مقابله با آمریکا تا کمرش را خم کند. وقتی پای هنگ کنگ و تایوان به میان می آید، ایالات متحده چین را در حیاط خلوت خود تهدید می کند و اکنون چین وارد منطقه ای می شود که از زمان جنگ جهانی دوم به ایالات متحده تعلق داشته است. ایالات متحده باید از برخی تنشها در دریای چین جنوبی عقب نشینی کند، زیرا چین در مناطق دیگر در سراسر جهان امریکا را تهدید خواهد کرد.
چین در حال انجام بازی طولانی با آمریکا است. این کشور می تواند این کار را انجام دهد، زیرا اکنون از موضع سیاستی باثبات تری نسبت به ایالات متحده با تحولات داخلی بسیاری برخوردار است.
*همزمان با سفر وزیر خارجه ایران به چین، شاهد حضور هیاتی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به چین بودیم که در بیانیه مشترکی که پس از دیدار مقام‌های ارشد دو طرف منتشر شد، بر امضای برنامه «اقدام مشترک برای گفتگوهای راهبردی» که قرار است بین سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۲ انجام شود، تأکید کردند. دو طرف همچنین بر ضرورت تکمیل مذاکرات بر سر «توافقنامه تجارت آزاد میان شورای همکاری خلیج فارس و چین و ایجاد منطقه تجارت آزاد میان دو طرف» تأکید کردند. اهمیت این منطقه تجارت آزاد میان طرفین چیست؟
به نظر من اهمیت کمی دارد. شورای همکاری خلیج فارس تولید چندانی ندارد و تعرفه های پایینی دارد. بنابراین اهمیت منطقه آزاد تجاری برای من از بین رفته است. این بیشتر یک ترفند تبلیغاتی است و من فکر می کنم چین در تلاش است هم با شورای همکاری خلیج فارس و هم ایران در خلیج فارس رابطه خوبی ایجاد کند.
*مدتی پیش شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در گزارشی از انتقال فناوری تولید موشک‌های بالستیک چین به عربستان سعودی خبر داد. آیا چین در تلاش است تا نقشی مانند آمریکا را در منطقه خلیج فارس عهده دار شود؟
بله، اما به آرامی و عامدانه. چین به نفت و گاز نیاز دارد و بهترین مکان برای تامین امنیت آن در خلیج فارس با ایران، عراق و شورای همکاری خلیج فارس است. من فکر می کنم که طی ۲۵ سال آینده شاهد کاهش آهسته حضور ایالات متحده در منطقه و ظهور فزاینده چین خواهیم بود.
من فکر نمی‌کنم ایالات متحده به طور کامل منطقه را ترک کند و من فکر نمی‌کنم که چین هرگز جایگاهی را که ایالات متحده در ۵۰ سال گذشته از آن برخوردار بوده است به دست آورد. ما موازنه جدیدی بین ایالات متحده و چین به دست خواهیم آورد.
نظر شما