اجرای آبیاری باستانی ایران با روشی نوین در دبی| آبیاری با کمک هوش گیاه

بازار؛ گروه کشاورزی: آبیاری محصولات کشاورزی در کشورهایی همچون ایران و کشورهای عربی که با بحران کم آبی مواجه هستند یک آیتم بسیار مهم و حیاتی محسوب می شود و لاجرم در پی توسعه روش های آبیاری هستند که مصرف آب را تا میزان قابل توجهی کاهش دهد در عین حال که آسیبی به روند رشد گیاه وارد نشود. «علیرضا اعتمادی» مبدع و تولید کننده یک روش آبیاری های زیرسطحی است که برگرفته از روشهای آبیاری باستانی ایرانی است و در حال حاضر در یک شهر ایران و چند شهر امارات اجرا می شود. در راستای بررسی جزئیات بیشتر این طرح خبرنگار بازار گفتگویی با وی انجام داده است.

روش آبیاری زیرسطحی با کمک دیواره های سرامیکی انجام می شود که آب در محفظه نگهداشته می شود و ریشه گیاه را مرطوب نگه می دارد

*در ابتدا کمی در خصوص روش ابداعی خود برای آبیاری توضیح بدهید.
در ۱۰ سال اخیر در حال تحقیق و توسعه در ایران و خلیج فارس هستیم و تولید ش هم در آسیای شرقی است

این روش آبیاری را در واقع از آبیاری باستانی ایرانی الهام گرفته ایم. در گذشته ها روال آبیاری یه این نحو بوده که کوزه سفالی تا ۲ متر را در کنار گیاه قرار می دادند که به مدت طولانی از کوزه ها آب ترشح می شده و تا چند ماه می توانسته اند مزارع و باغات خود را آبیاری کنند.

ما از این سیستم روی «دیواره های سرامیکی» استفاده کردیم و محصولاتی تولید کردیم که آب را نگه می دارند و به صورت عرق کردن از دیواره های رطوبتی مهیا می کنند تا ریشه گیاه بتواند رطوبت را پیدا کند. درواقع وقتی گیاه این محصولات سرامیکی (آوند) را زیر خاک پیدا می کند ریشه اش به صورت پیله دور آوندها می پیچد و شروع به مکش آب درون آن می کند.

برای ثبت این اختراع سال ۹۴ در ایران اقدام کردیم و بعد از ۲ سال و ۱۷ دفاع در چندین دانشگاه توانستیم آن را به نام «شبکه آبیاری هوشمند دائمی به روش خود آب‌ده با قابلیت آبیاری درون سیستمی و زیرسطحی» به ثبت برسانیم.

از همان زمان شروع به تحقیات و توسعه دادیم و غالب تمرکز مان هم در ایران و امارات است. یعنی از لحاظ تولیدی به خاطر علم سرامیک ایران تولید آن را در ایران متمرکز شدیم و تحقیات میدانی و عملی در مزارع داشته ایم. به طوری که ۱۰ هکتار در «نیاسر کاشان» به صورت پایلوت اجرایی کردیم و در امارات نیز در چند شهر حدود ۱۰ هکتار زیر کشت رفت.

از سوی دیگر یک پروژه مشترک هم با شهرداری «دبی» داریم که برای بیابان زدایی است؛ در حقیقت روی ۵ گونه گیاهی محلی آنجا تحقیق می کنیم و ۴ سال است در حال اجرا است.

بر اساس گزارشات سالانه ای که از دبی به ما میرسد در این روش ابداعی آبیاری در مقایسه با آبیاری قطره ای بین ۸۳ درصد تا ۹۵ درصد صرفه جویی آب داریم

* طرح شما در حوزه بیابان زدایی چقدر کارایی داشته و صرفه جویی در مصرف آب چه میزان بوده است؟
در خصوص کارایی این طرح بد نیست بدانید بر اساس گزارشات سالانه ای که از دبی به ما میرسد در مقایسه با آبیاری قطره ای بین ۸۳ درصد تا ۹۵ درصد صرفه جویی آب داریم. کماکان در گزارش نوشته شده است بین ۴۰ تا ۶۰ درصد نیز رشد گیاه بهبود یافته است و از سوی دیگر سالانه حدود ۶۰ درصد کود کمتر مصرف می شود.

*آیا این روش در کشورهای اروپایی هم استفاده می شود؟
ما از سال ۲۰۰۷ روی این طرح شروع به تحقیق کرده ایم و بررسی کریم آیا در دیگر مناطق دنیا هم استفاده می شود یا خیر. بر اساس آنچه ما به دست آوردیم تنها در ایران از سال ۸۶ روی آبیاری سفالی زیرسطحی کار شده است منتها سفال این قابلیت را ندارد که بتوان آب را در منبع کنترل کرد و بدون فشار آب دهی دارد. اما خاصیت محصول ما این است که بدون فشار فقط تولیدات ما سرد و خنک می شود و آبی از آن بیرون نمی آید. یعنی وقتی جسمی آن را لمس کند مثل دست انسان یا ریشه گیاه، شروع به جابجایی آب از طریق یک دیواره به دیواره بیرونی می کند و در آن زمان است که وقتی ریشه این رطوبت را پیدا می کند شروع به مکش می کند. از آن طرف چون فشار آب در این سیستم زیر ۳PSI است می توان یک منبع ۱۰ هزار لیتری وسط صحرا داشته باشیم هر دو ماه یکبار آن را پر کنیم و بدون چک کردن و هرگونه کنترلی یک هکتار زمین را آبیاری می کند. به همین دلیل پروژه ای که با شهرداری دبی داریم به طور خاص روی بیابان زدایی متمرکز است و ما پروژه را پیش می بریم تا محصولی طراحی کنیم که با گذاشتن یک عدد از این محصول پای درخت با حداقل خرج بتوانیم حداقل رطوبت را تامین کنیم که گیاه در حالت رشد آرام بماند و از بین نرود. به این ترتیب می توان از نظر وسعت کشت آن را افزایش داد و آب و هوای منطقه را تغییر داد.

سیستم آبیاری زیرسطحی به نحوی طراحی شده که تا ۵۰ لیتر در شبانه روز قدرت آبیاری دارد

*این روش آبیاری ابداعی برای کدام گیاهان کاربرد دارد؟
ما سعی کردیم به نحوی این محصول راطراحی کنیم که بتواند برای گیاهان کم آب مثل ارکیده و لاله استفاده کرد که آوند فقط عرق می کند و گیاه به میزانی که نیاز دارد برداشت می کند. از سوی دیگر محصولاتی داریم که برای آب دهی نخلهای نخلستان نیز کارایی دارد و عمدتا برای کشورهای خلیج فارس طراحی شده است که می تواند مصرف آب را ۹۰ درصد کاهش دهد. به این ترتیب این محصول می تواند تا ۵۰ لیتر در شبانه روز آبیاری را انجام دهد.

*مخازن تا چندماه آب را برای گیاه نگه می دارد؟
بسته به اینکه چه گیاهی است و وسعت آن چقدر است مصرف آب فرق می کند. با این وجود معمولا بین یک لیتر تا ۵ لیتر هر گیاهی به طور متوسط در شبانه روز استفاده می کند. با این وجود ما به نیازهای آبی گیاهان توجه می کنیم و کمتر از نیاز آبی رطوبت در اختیار گیاه می گذاریم و گیاه هر وقت بخواهد می تواند رطوبت را جذب کند.

*آیا آبدهی کمتر از نیاز به گیاه شوک وارد می کند؟
خیر. ما یک رطوبت حداقلی دور گیاه مهیا می کنیم و هرچقدر که گیاه از این رطوبت استفاده می کند محصولات ما رطوبت را در همان سطح نگه می دارد، بنابراین گیاه استرس خشکی نخواهد گرفت. البته این تامین رطوبت تنها در یک سال اول انجام می شود و پس از یکسال دیگر نیاز به گذاشتن رطوبت هم نیست چون گیاه خود تصمیم میگربد بسته به شرایط آب و هوایی که قرار دارد مکش آب را انجام دهد. به عنوان مثال در روز و دمای ۴۵ درجه هوای خلیجی گیاه می تواند حتی تا ۳ لیتر آب دریافت کند در حالی که در شب حتی میزان دریافت آب را می تواند تا ۵۰ سی. سی هم کاهش بدهد.

این سیستم مبتنی بر هوش گیاه است و خود گیاه انتخاب کند که چگونه و تا چه میزانی آبیاری شود

*به این ترتیب می توان گفت این سیستم آبیاری ابداعی شما مبتنی بر هوش گیاه است.
بله دقیقا. این سیستم هوشمند است اما در اینجا نه به هوش انسان اشاره دارد و نه به هوش مصنوعی بلکه هوش گیاه را کشف می کنیم و یک شرایط آبیاری ایده آل در اختیارش قرار می دهیم تا خود گیاه انتخاب کند که چگونه و تا چه میزانی آبیاری شود.

این در حالی است که در جوی های آبیاری سنتی همیشه گیاهانی که نزدیک جوی آب بوده اند رشد بهتر و باردهی بیشتری داشتند. لذا ما این شرایط را برای گیاه فراهم کرده ایم و ریشه گیاه با لمس دائمی رطوبت این اطمینان را پیدا می کند که آب هست و لذا به اصطلاح دچار استرس کم آبی و خشکی نمی شود و به رشد خود در آرامش ادامه می دهد.

*در مسیر تولید این سیستم آبیاری عمدتا با چه چالش هایی مواجه هستید؟
این سیستم از لحاط فرمولاسیون و حرارت پروسه تولید بسیار پیچیده ای دارد و به همین دلیل ما در ۵ سال گذشته فقط توانستیم در آسیای شرقی و آسیای جنوبی آن را به تولید برسانیم و حال به کشور برگشته ایم تا با چند تولید کننده مطرح سرامیک کشور وارد مذاکره و همکاری شویم تا از نظر اقتصادی و همچنین شرایط حمل و نقل محصولات شرایط بهتری داشته باشیم.