تهمینه غمخوار؛ بازار: دیدار اخیر محمد بن زائد ولیعهد امارات از ترکیه، مباحثی را پیرامون آینده روابط ترکیه و کشورهای خلیج فارس از سوی ناظران به همراه آورد. دیدار زاید از ترکیه از نظر نشان دادن وضعیت فعلی روابط دو کشور که از سال ۲۰۱۱ بدین‌سو تنش‌زا بود، جالب توجه است.
امضای قراردادهای تجاری و سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در چهارچوب این دیدار نیز از نظر آینده روابط دو کشور از ویژگی یک شاخص برخوردار می‌باشد. هر دو کشور طی ۱۰ سال اخیر سیاست های سخت متقابلی به اجرا گذاشتند. فقط این سیاست‌ها روابط اقتصادی مابین را تحت تاثیر منفی قرار نداده و این دیدار نیز از جهت آینده منطقه معنا و مفهوم مهمی دارد.
در همین راستا، « فرزاد رمضانی بونش» پژوهشگر ارشد مسائل منطقه به بازار گفت: با ظهور حزب عدالت و توسعه در ترکیه، روابط با امارات ابعاد جدیدی به خود گرفت. به تدریج تقویت روابط سیاسی و اقتصادی مانند گردشگری، پروازهای مهم و بزرگ و همچنین حضور شرکت ها در کشوی دیگری ابعاد بیشتری پیدا کرد. اما تحولاتی مانند بهار عربی، به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر و دیگر مناطق منازعه منطقه ای منجر به تنش های گسترده در روابط شده است.
وی افزود: در همین راستا، اتهام حمایت امارات از کودتای ترکیه در سال ۲۰۱۶ دامنه اختلافات را افزایش داد. در سال ۲۰۱۷، امارات نیز ترکیه را به رفتار استعماری و رقابتی از طریق حضور نظامی خود در سوریه متهم کرد. در مقابل، ترکیه در سال ۲۰۱۸ استقرار نیروهای اماراتی در سقطری یمن را تهدیدی برای تمامیت ارضی و حاکمیت یمن دانست.
این کارشناس مسائل منطقه اضافه کرد که در سال گذشته، تحولات مختلفی از جمله لفاظی های اماراتی ها در خصوص عادی سازی روابط با آنکارا، تماس تلفنی شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات با همتای ترک خود و تماس تلفنی محمد بن زاید و رجب طیب اردوغان موجب کاهش تنش و هموار شدن روابط بین این دو کشور شد.
رمضانی بونش ادامه داد: در ماه های اخیر به غیر از دیدار وزیر کشور امارات با وزیر کشور ترکیه در ایتالیا، دیدار دیگری نیز بین شیخ طحنون بن زاید آل نهیان و اردوغان برگزار شد. همچنین اردوغان در دیداری مهم پس از ۹ سال میزبان شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی بود. علاوه بر آن، سفر اخیر مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه به امارات و دیدار با مقامات دبی و ابوظبی نقش مهمی در آغاز دوره جدیدی در روابط دو طرف داشت.
کاهش شدید ارزش لیر ترکیه در چند ماه گذشته، نیاز به نقدینگی و معاملات احتمالی سوآپ با کشورهای خارجی، تغییر چشم‌انداز اقتصادی ترکیه از مثبت به منفی در ارزیابی برخی موسسات اعتباری و گذر از اثرات همه گیر ویروس کرونا، همه به عنوان انگیزه ترکیه برای کاهش تنش با امارات در نظر گرفته می شود
وی در خصوص سوال خبرنگار بازار مبنی بر انگیزه های اقتصادی برای عادی سازی این روابط گفت: حجم تجارت بین ترکیه و امارات در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۱۵ میلیارد دلار رسید. اما، ما پس از آن شاهد سقوط تجارت بین دو کشور بودیم. در واقع، هزینه اقتصادی تیره شدن روابط ترکیه با امارات در منطقه سنگین بوده است.
فرزاد رمضانی بونش اضافه کرد: کاهش شدید ارزش لیر ترکیه در چند ماه گذشته، نیاز به نقدینگی و معاملات احتمالی سوآپ با کشورهای خارجی، تغییر چشم‌انداز اقتصادی ترکیه از مثبت به منفی در ارزیابی برخی موسسات اعتباری و گذر از اثرات همه گیر ویروس کرونا، همه به عنوان انگیزه ترکیه برای کاهش تنش با امارات در نظر گرفته می شود.
این کارشناس تصریح کرد: از سوی دیگر، انجام تجارت و سرمایه گذاری برای کاهش تنش ها برای هر دو بازیگر مؤثرتر از دیپلماسی صرف است، به طوری که ابوظبی می تواند از فرصت های سرمایه گذاری در ترکیه سود اقتصادی زیادی کسب کند.
از این رو، علاوه بر صندوق ۱۰ میلیارد دلاری، ۱۰ قرارداد از جمله تفاهم نامه تبادل اطلاعات مالی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، تفاهم نامه بین ابوظبی و بورس استانبول، تفاهمنامه بین بانک های مرکزی دو کشور، قراردادهایی در زمینه محیط زیست، انرژی، همکاری های اداری و مشارکت در امور گمرکی و غیر همگی می توانند به نفع امارات باشند.
کارشناس مسائل منطقه در خصوص انگیزه های ژئوپلیتیکی، سیاسی و امنیتی دو کشور گفت: در گذشته امارات با رویکردهایی مانند انتقاد از رفتار تاریخی عثمانی در جهان عرب، راه اندازی کمپین های شبکه های اجتماعی، تحریم سریال های تلویزیونی ترکیه و... در افکار عمومی داخلی و منطقه ای به دنبال کاهش قدرت نرم ترکیه بوده است.
وی اضافه کرد: از دیدگاه امارات، ترکیه به عنوان یک تهدید تلقی می شود. اما دلایل متعدد بین المللی، منطقه ای و محلی، زمینه را برای عادی سازی فراهم کرده است. اگرچه آمریکا تلاش می کند نشان دهد که در آینده از منافع خود در منطقه دست نخواهد کشید، اما امارات و ترکیه خود را برای نقش کمتر آمریکا در منطقه آماده می کنند.
به نظر می رسد اردوغان در کنار اقدامات مشابه برای نزدیک شدن به مصر و اسرائیل، روابط خوب با امارات را دنبال می کند
کارشناس مسائل منطقه اذعان کرد: علاوه بر این، در کنار رویکرد بایدن و سیاست های اعلام شده در قبال خاورمیانه و ایران، ما شاهد کاهش تنش در روابط قطر و مصر و همچنین گفتگوهای عربستان سعودی و ایران بوده ایم. در واقع تغییرات ژئوپلیتیکی یکی از دلایل اصلی تسریع روند عادی سازی است.
رمضانی بونش تصریح کرد: در همین حال، به نظر می رسد اردوغان در کنار اقدامات مشابه برای نزدیک شدن به مصر و اسرائیل، روابط خوب با امارات را دنبال می کند. این در حالی است که اردوغان امیدوار است با اجرای برخی سیاست های خاص، وضعیت اقتصادی و سیاسی ترکیه را تا انتخابات ۲۰۲۳ بهبود بخشد.
وی گفت: علاوه بر این، خریدهای نظامی امارات از کشورهای دیگر مانند آمریکا یا روسیه گران است. اما تجهیزات نظامی ترکیه و قیمت پایین محصولات دفاعی ترکیه انگیزه مهمی برای همکاری است. بنابراین با توجه به همکاری در حوزه دفاعی، امکان خرید سهام در صنایع نظامی پهپادهای ترکیه، دستیابی به فناوری های پیشرفته و مقابله با چالش های تروریستی از فرصت های مهم برای افزایش روابط است.
این کارشناس بیان کرد: ترکیه و امارات بر سر مسائل مختلف منطقه ای با یکدیگر اختلاف دارند. بنابراین عادی سازی روابط در حوزه دیپلماتیک و سیاسی می تواند از تقابل و تنش و حتی ظهور همکاری در موضوعات مختلف مانند بحران یمن بکاهد.
رمضانی بونش در خصوص چشم انداز این عادی سازی تصریح کرد: در صورت تجدید تنش بین ترکیه و امارات، ممکن است روابط اقتصادی کاهش یابد و سرمایه گذاری منفی گردد. پیش از این، قراردادهای سرمایه گذاری به ارزش ۱۲ میلیارد دلار در پروژه نیروگاه بزرگ ترکیه لغو شده بود.
وی خاطر نشان کرد که در روابط بین الملل نه دوستی دائمی وجود دارد و نه دشمنی دائمی. از این رو، دو کشور امید زیادی به رشد جدید در آینده روابط در زمینه های مختلف و افزایش حجم مبادلات تجاری در دوره آتی دارند و به نظر می رسد عادی سازی روابط با امارات می تواند از فشار بر ترکیه در شرق مدیترانه و مجمع گاز مدیترانه شرقی و روابط این کشور با آمریکا و اروپا بکاهد.
کارشناس مسائل بین الملل گفت: در بعد ژئوپلیتیکی، عادی سازی روابط می تواند خطر انزوای ترکیه و نزدیک شدن نظامی امارات به یونان و قبرس را کاهش دهد. از نظر امارات، بررسی های اخیر سیاست ترکیه در قبال مصر برای اخوان المسلمین مفید و خوشایند است و می تواند تنش ها را کاهش دهد و فصل جدیدی را در روابط آغاز کند.
در حوزه اقتصادی، امارات متحده عربی و ترکیه در تلاش هستند تا از درگیری های منطقه ای عقب نشینی کرده و بر اقتصاد ملی دوجانبه تمرکز کنند
رمضانی بونش تاکید کرد: در واقع آرام سازی فضای رسانه‌ای و گشودن کانال های ارتباطی و گفت وگو برای مدیریت اختلافات و کاهش دوقطبی شدید در عرصه‌های مختلف ادامه دارد. اما به مرحله همکاری کامل نرسیده است.
وی اذعان کرد: بنابراین، بسیاری از مسائل اساسی در هسته اختلافات آنها، مانند رویکرد آنکارا در لیبی، حل نشده باقی مانده است. اما عادی سازی و کاهش تنش ها قطعاً بر سیاست خارجی کشورهای ذیربط و برخی مسائل منطقه تأثیر خواهد داشت. در زمینه دیپلماسی، تفاهم نامه دیپلماتیک وزارت خارجه ترکیه و امارات بخشی دیگر از روند رو به رشد همکاری های دیپلماتیک بین دو کشور است.
این کارشناس مسائل منطقه اظهار کرد که در حوزه اقتصادی نیز، امارات متحده عربی و ترکیه در تلاش هستند تا از درگیری های منطقه ای عقب نشینی کرده و بر اقتصاد ملی دوجانبه تمرکز کنند. تجارت غیرنفتی بین دو کشور در سال ۲۰۲۰، به میزان ۲۱ درصد (۸.۹ میلیارد دلار) رشد داشته است چرا که امارات یکی از بزرگترین شرکای تجاری منطقه ای ترکیه است.
با عادی شدن روابط و سفر آتی اردوغان به امارات، قطعا ابعاد همکاری در زمینه های حمل و نقل، انرژی های تجدیدپذیر، گردشگری، ساخت و ساز، قطعات خودرو و ... افزایش خواهد یافت
رمضانی تصریح کرد: اکنون با عادی شدن روابط و سفر آتی اردوغان به امارات، قطعا ابعاد همکاری در زمینه های حمل و نقل، انرژی های تجدیدپذیر، گردشگری، ساخت و ساز، قطعات خودرو و ... افزایش خواهد یافت. همچنین ممکن است این امر به کاهش تحریم غیررسمی عربستان سعودی بر صادرات ترکیه کمک کند.
گشایش مسیر تجاری بین ترکیه و امارات که از ایران می گذرد، می تواند دامنه راه اندازی کریدور ترانزیتی شارجه_ ایران_مرسین را به نفع افزایش ترانزیت اقتصادی دو کشور بکاهد
وی گفت: علاوه بر این، گشایش مسیر تجاری بین ترکیه و امارات که از ایران می گذرد، می تواند دامنه راه اندازی کریدور ترانزیتی شارجه_ ایران_مرسین را به نفع افزایش ترانزیت اقتصادی دو کشور بکاهد.
فرزاد رمضانی بونش تصریح کرد: از بعد دیگر، این عادی سازی پیامدهای بیشتری را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، احتمال احیای گفتگوهای راهبردی قطع شده میان ترکیه و شورای همکاری خلیج فارس (که در سال ۲۰۱۲ تعلیق شد) و توافق بر سر منطقه آزاد تجاری می تواند یکی از پیامدهای عادی سازی روابط ترکیه و امارات باشد.
وی در پایای گفت: کاهش تنش ترکیه با عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای منطقه و افزایش همکاری ها در چالش های مشترک منطقه ای، نگاه به ایران، مبارزه با تروریسم و افراط گرایی نیز می تواند به آنکارا و ابوظبی کمک کند.
نظر شما