بازار؛ گروه ایران: ۱۰۰ استارتاپ هر سال بر روی ۱۰۰ استارتاپ مرحله بذری تا ۲۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری می کند. این نهاد با همکاری افراد فعال در زیست بوم کارآفرینی، شتاب دهنده‌های همکار، نهادهای خصوصی و دولتی تلاش می کند فرایند شتاب گیری استارتاپ ها را پیگیری و تسهیل کند.
همچنین۱۰۰ استارت آپ تلاش می کند علاوه بر کمک به تازگی و پویایی زیست بوم کارآفرینی نوآورانه، فرصت های بهتری را برای استارتاپ هایی با راه حل های فناورانه و محصول محور فراهم کند. در خصوص نحوه فعالیت این مجموعه عرفان عزیزپور، مدیر اجرایی و عضو هیأت مدیره ۱۰۰ استارتاپ در گفتگو با «بازار» توضیح می دهد.
* ۱۰۰ استارتاپ از چه سالی و با چه هدفی فعالیت خود را آغاز کرد؟
۱۰۰ استارتاپ از سال ۹۸ با هدف کاهش ریسک و افزایش سرمایه گذاری در حوزه استارتاپ های نوپا تشکیل شد تا بتوانیم ریسک را چنین کسب و کارهایی را کاهش دهیم. منظور از کسب و کارهای نوپا، مجموعه فعالیت هایی است که در مراحل اولیه کار هستند، ریسک بالایی دارند و اغلب با عدم قطعیت بالایی در موفقیت همراه هستند.
بر روی کسب و کارهای نوپا غربالگری هایی انجام می شود تا تیم هایی که ظرفیت های لازم و حداقل های برای رشد و توسعه را دارند شناسایی و بعد از آن سرمایه گذاری بر روی آن انجام شود، حداقل یک سال همراه این عزیزان هستیم تا این تیم‌ها رشد کنند یا به درآمد برسند و بعدا توسط مجموعه دیگری خریداری شوند و حتی روزی به بورس برسند
* به چه نحوی بر روی استارتاپ ها سرمایه گذاری انجام می دهید؟
یک مدل تامین سرمایه برای کسب و کارها، از این طریق است که شما سهام شرکت خودتان را به یک سرمایه گذار می فروشید و با او شریک می شوید. یک مدل از این نوع تأمین سرمایه، سرمایه گذاری خطر پذیر است، چرا می گویند خطر پذیر؟ چون سرمایه گذار ریسک بالایی را تحمل می‌کند و در کسب و کاری که هنوز شرایط مشخصی ندارد و هنوز به طور کامل وارد بازار نشده شریک می شود.
در این حالت در حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد سهام را شریک می شویم و تیم کارآفرین با پول سرمایه گذار شروع می کند به گسترش کسب و کار و هر دو طرف و از دستاورد هایی که در آینده به وجود می آید، سهیم می شوند. صاحبان کسب و کارهای نوپا از طریق سایت می توانند به ما رجوع و ثبت نام کنند. بعد از ثبت، غربالگری هایی انجام می شود و تیم هایی که ظرفیت های لازم و حداقل های برای رشد و توسعه را در آن ها می بینیم، با کمک سرمایه گذاران دیگری که در کنار خودمان داریم، بر روی آن ها سرمایه گذاری می کنیم.
حداقل یک سال همراه این عزیزان هستیم تا به مرحله بالاتر ارتقا یابند و بعد از این مدت که بزرگ تر و بالغ تر شدند و ریسک کارشان مقداری کمتر شد، سهامدار می‌مانیم تا این تیم‌ها رشد کنند یا به درآمد برسند و یا بعدا توسط مجموعه دیگری خریداری شوند یا حتی روزی به بورس برسند. البته احتمال این کم است؛ ولی هم نشدنی نیست و هدف تمام کسب و کارهای کوچک این است که روزی به بورس برسند و توسعه زیادی پیدا کنند.
* با این تفاسیر مجموعه ۱۰۰ استارتاپ بر روی شرکت های دانش بنیانی که ریسک بالایی دارند اما ایده هایشان امکان عملی شدن را دارند سرمایه گذاری می کنند و بعد از توانمند سازی از آن ها جدا می شوند؟
اصولا سرمایه گذاری به این شیوه ریسک بالایی دارد، بنابراین ریسک بالاتری را می پذیریم به واسطه این که سرمایه گذاران بیشتری را در کنار خودمان داریم؛ یعنی با تعدد سرمایه گذار و تعداد بالای تیم های پرتفو مقدار ریسک را کاهش می دهیم. پول ها را تجمیع می کنیم تا راحت تر مجموعه ها را شتاب دهی کنیم.
تا الان بر روی ۶۳ کسب و کار سرمایه گذاری کردیم و این عدد به زودی به ۱۰۰ و بیشتر از ۱۰۰ هم خواهد رسید. برنامه ما این است که حداقل سالی بر روی ۱۰۰ کسب و کار سرمایه گذاری کنیم و اگر بخواهیم آمار کوچکی ارائه دهیم، در یک سال گذشته موفق شدیم یکی از تیم ها را به یکی از صنایع خیلی بزرگ بفروشیم که این دستاورد خیلی خوبی بود. این اتفاق کمتر در اکوسیستم استارتاپی رخ می دهد
* تاکنون بر روی چه تعداد استارتاپ سرمایه گذاری کردید؟
تا الان بر روی ۶۳ کسب و کار سرمایه گذاری کردیم و الان در پرتفوی ما فعالیت می کنند. این عدد به زودی به ۱۰۰ و بیشتر از ۱۰۰ هم خواهد رسید. برنامه ما این است که هر سال حداقل ۱۰۰ کسب و کار را سرمایه گذاری کنیم. الان نمی توانیم از دستاوردهای گروه های زیر نظرمان اطلاعاتی ارائه بدهیم چون این تیم ها باید چندین سال فعالیت کنند تا بتوان گفت به موفقیت و به وضعیت ثابت رسیده اند؛ منتهی اگر بخواهیم آمار کوچکی ارائه دهیم، در یک سال گذشته موفق شدیم یکی از تیم ها را به یکی از صنایع خیلی بزرگ بفروشیم که این دستاورد خیلی خوبی بود. این اتفاق کمتر در اکوسیستم استارتاپی رخ می دهد.
همچنین چندین تیم داریم که توانستند سرمایه گذار مرتبه بالاتر خود را بیابند؛ یعنی به یک موفقیت نسبی رسیدند که بتوانند سرمایه گذار بزرگ تری را متقاعد کنند که ادامه مسیر را با آن ها بروند، چون سرمایه ای که ما برای آن ها ارائه می دهیم فقط کفاف یک سال آن ها را می دهد. البته در کنار موفقیت هایی که شکل گرفته، تعدادی از مجموعه ها هم با شکست مواجه شدند که این هم برای ما ناراحت کننده نیست؛ چرا که این موضوع نشان دهنده درست پیش رفتن تیم ها است، چون اگر بتوانیم شکست های خوبی را تجربه کنیم و بتوانیم از آن ها برای سرمایه‌گذاری های بعدی درس بگیریم، احتمالا دست یابی به موفقیت بهتری هم در ادامه خواهیم داشت.
* ۱۰۰ استارتاپ در چه حوزه هایی فعالیت دارد و بر روی چه مجموعه هایی اقدام به سرمایه گذاری می کند؟
۱۰۰ استارتاپ یک سرمایه گذار جنرال است؛ یعنی ما در تمامی حوزه هایی که قابلیت فعالیت اقتصادی داشته باشد و بتوانیم آینده خوبی را برای آن ها متصور باشیم، سرمایه گذاری می کنیم؛ منتهی به واسطه اکوسیستم کشورمان که بیشتر تیم ها به سمت کسب و کارهای حوزه صنایع خلاق می روند، تیم های پرتفوی ما هم در حوزه صنایع خلاق بیشتر از بقیه حوزه ها فعالیت دارند؛ ولی در اکثر حوزه ها اکنون تیم فعال داریم.
پرتفوی بسیار گسترده ای چه از حیث تعداد تیم و چه از حیث پراکندگی جغرافیایی در سطح کشور داریم که از استان های مختلف هستند. از کسب و کارهای بسیار کوچک، از سرمایه گذاری های خیلی کم تا سرمایه گذاری های چند میلیاردی را تاکنون توانسته ایم انجام بدهیم و از این حیث ریسک پرتفوی ما پایین است.
* چند مجموعه موفق که حمایت مالی از آن ها انجام داده اید را معرفی کنید.
اسامی تیم ها زیاد است. اسامی را در سایت خودمان داریم و دوستان می توانند مشاهده کنند. یکی از موفق ترین تیم‌هایمان که توانستیم کل سهام کسب و سهام مان را به یک مجموعه بفروشیم، مجموعه هوما بود که از استارتاپ های بسیار خوب اکوسیستم است و توانسته بازار خوبی را تصاحب کند. این استارتاپ توانسته در عرض چند سال به موفقیت خیلی خوبی هم برسد. مجموعه هوما اندروید باکس تولید می کند و با تلفیقی از هوش مصنوعی یک سری خدمات خوبی را به خانواده ها ارائه می دهد.
در کنار پخش برنامه ها و فیلم هایی که وجود دارد، سلیقه مخاطب را هم مقداری دخیل می‌کند و پیشنهاداتی می‌دهد که باب میل خود بیننده است و می تواند بیننده را با خود همراه کند. از آن جا که ۱۰۰ استارتاپ مدل کسب و کار خود را به صورت پلتفرمی پیش برده و به صورت هاب فعالیت می‌کند، شاخه های مختلفی از اکوسیستم را همراهی می کند. بنای ما این است که بتوانیم در همه حوزه های ارتباطات جمعی موجود،همراه شویم.
رویدادهای حوزه صادراتی را هم از امسال آغاز کردیم که به اسم سر تکاپوی صادراتی در سال اول و سال‌های آتی برگزار می‌شود که مخصوص کسب و کارهایی است که می‌خواهند به حوزه بین‌الملل ورود کنند و درآمد ارزی داشته باشند و با مدل‌های مختلف پیش می‌روند
* با این تفاسیر بیشترین تمرکز ۱۰۰ استارتاپ بر روی چه حوزه هایی است؟
چندین حوزه وجود دارد که تمرکز ۱۰۰ استارتاپ بیشتر روی آن حوزه‌ها است. سرمایه‌گذاری، آموزش و بحث اجتماع است. ما در این سه حوزه رویدادهای ترویجی برگزار می‌کنیم. علاوه بر هوما که اشاره کردم، برند سکوی پرتاب را داریم که جزء بزرگ ترین رویدادهای ۱۰۰ استارتاپ در حوزه سرمایه گذاری است. رویدادهای کاروان استانی را داریم که مخصوص سرمایه‌گذاری در استان‌هایی غیر از تهران است، از استان‌های کوچک تا بزرگ و دور، رویداد چامه را داریم که محفلی است برای درگیر کردن افراد متخصص و شاخص حوزه نوآوری کشور، رویدادهای پرابلم را داریم که در حوزه چالش‌های نوآوری صنایع و مجموعه‌های بزرگ فعالیت می‌کند که با درگیر کردن متخصصان دانشگاه و صنایع دیگر مشکلات را مرتفع می کنند. به طور کلی از این دست رویدادها که به فراخور نیاز اکوسیستم و توسعه ۱۰۰ استارتاپ برگزار می‌شوند.
رویدادهای حوزه صادراتی را هم از امسال آغاز کردیم که به اسم سر تکاپوی صادراتی در سال اول و سال‌های آتی برگزار می‌شود که مخصوص کسب و کارهایی است که می‌خواهند به حوزه بین‌الملل ورود کنند و درآمد ارزی داشته باشند و با مدل‌های مختلف پیش می‌روند. درحال حاضر این رویدادها را داریم تا بتوانیم حوزه‌های بیشتری را هم درگیر کنیم. در کنار این‌ها رویدادهای آموزشی هم برای سازمان‌ها و مجموعه‌ها و افراد به صورت منظم برگزار می کنیم.
* جذابیت این استارتاپ های کوچکی که اشاره کردید بعد از مدتی از سوی مجموعه های بزرگ جذب می شوند و همکاری مشترک ایجاد می کنند در چیست؟
یک سری از مسائل به صورت چالش در صنایع مختلف کشور مطرح می‌شود که به دو صورت قابل حل است؛ یا از بیرون سازمان، یا از درون سازمان با واحدهای تحقیق و توسعه که ما بر حل مسائل از بیرون سازمان که اصطلاحا با مدل‌های نوآوری باز حل می‌شود تمرکز کردیم؛ یعنی سازمان می‌آید مسأله خود و منابعی که برای حل این مسأله دارد، در اختیار می‌گذارد تا مجموعه‌هایی از بیرون سازمان که اغلب استارتاپ‌های نوپا هستند، بیایند این مسائل را حل کنند و بتوانند یک شراکت تجاری را با آن سازمان یا صنعت بزرگ برقرار کنند و بتوانند ارزش افزوده بسیار زیادی را تولید کنند.
این اتفاق هم برای سازمان بسیار آورده دارد که لازم نیست برود یک واحد تحقیق و توسعه پر هزینه تاسیس کند و هم برای کسب و کارهای کوچک بسیار جذاب است که بتوانند به سازمان ها و صنایع بزرگ وصل شوند و از تکنولوژی آن ها بهره مند شوند. این رابطه را توانستیم در "پرابلم"(چاره جو) هم برای استارتاپ ها، هم صنایع بزرگ ایجاد کنیم. در خصوص رویدادهای سرمایه گذاری که خودمان داریم، اکثر تیم ها نیاز به سرمایه دارند و از آن طرف هم سرمایه گذارها هستند که این دو مجموعه را به هم وصل می کنیم.
در خصوص رویداد صادراتی و تحریم هایی که وجود دارد، غالبا بحث تکنولوژی را لازم نیست که به طرق سنتی توسعه بدهیم. برای مثال پلتفرمی وجود دارد که یک سری خدمات دیجیتال و آنلاین را در حوزه گردشگری ارائه می دهد. این پلتفرم می تواند بستری برای جذب گردشگر از خارج از ایران به داخل باشد. این اتفاق لزوما شامل تحریم نمی شود و گردشگر هایی که می آیند، می توانند از این پلتفرم استفاده کنند.
همچنین بعضی از تکنولوژی‌ها هستند که در چند کشور محدود تولید شده اند. در ایران هم از این کسب و کارها کم نداریم و واقعا باعث افتخار است که بتوانیم این کسب و کارها و تکنولوژی‌ها را صادر کنیم.
یکی از مسائلی که اکنون برای توسعه اقتصادی در اکثر کشورها مورد توجه قرار گرفته است، بحث توسعه نوآوری است. بحث توسعه نوآوری در فازهای اول و به صورت زیرساختی از درون کشور انجام می شود؛ یعنی فعلاً برای توسعه در لایه های پایین، احتیاجی به فضای بین الملل نداریم. ما نیاز داریم که بتوانیم بستر را برای کسب و کارهای کوچک، برای دانشجوها و تکنولوژی هایی که این عزیزان، فراهم می کنند، آماده کنیم
* اشاره کردید به این که در بخش هایی حتی با مسائلی همچون تحریم ها هم روبه رو نخواهید شد، بفرمایید چالش های مجموعه های استارتاپی چیست؟
به طور حتم مجموعه ها چالش های خودشان را دارند؛ منتهی با آموزش های خوبی که به تیم ها داده می شود و فضایی که برایشان فراهم می شود با حداقل فشار و محدودیت مواجه می شوند تا بتوانند به بهترین نحو فعالیت خود را ادامه دهند. در حال حاضر بازی های خیلی خوبی داریم که می‌توانیم صادر کنیم؛ یعنی در بازار بین الملل می توانیم چنین کارهایی را انجام دهیم.
یکی از مسائلی که اکنون برای توسعه اقتصادی در اکثر کشورها مورد توجه قرار گرفته است، بحث توسعه نوآوری است. بحث توسعه نوآوری در فازهای اول و به صورت زیرساختی از درون کشور انجام می شود؛ یعنی فعلاً برای توسعه در لایه های پایین، احتیاجی به فضای بین الملل نداریم. ما نیاز داریم که بتوانیم بستر را برای کسب و کارهای کوچک، برای دانشجوها و تکنولوژی هایی که این عزیزان، فراهم می کنند، آماده کنیم.
* با این تفاسیر به نظرتان چه زمانی می توان فعالیت های مجموعه های استارتاپی را در گستره بین المللی توسعه داد؟
بعد از این که نوآوری وارد صنایع و اشتغال زایی انجام شد و کارآفرینی ها به نتیجه رسید، آن موقع زمانی است که می توانیم به صورت گسترده به فضای بین الملل ورود کنیم. کما این که اگر ببینید، در کشورهای توسعه یافته یا اکوسیستم های توسعه یافته مثل سیلیکون ولی، مرکز صادرات تکنولوژی به دنیا هستند؛ ولی بیس آن را اول از داخل با حمایت ها و بستری که فراهم شده ایجاد کردند.
در ۱۰۰ استارتاپ هم بنای ما بر این است که بتوانیم به ایجاد این بستر کمک کنیم؛ یعنی بتوانیم ظرفیتی را فراهم کنیم که علاوه بر این که سرمایه‌گذارهایمان بتوانند راحت‌تر و با ریسک کمتری به فضای سرمایه‌گذاری ورود کنند، از آن طرف هم برای کسب و کارها فضایی فراهم شود که بتوانند رشد بهتری را تجربه کنند، راحت‌تر به صنایع بزرگ برسند و بعد از آن بتوانند تکنولوژی و محصولات خودشان را به فضای بین‌الملل هم صادر کنند که قطعا در آن جا بحث تحریم‌ها تأثیر گذار خواهد بود؛ منتهی روش‌هایی وجود دارد و می‌شود با آموزش‌ها و مدل‌های پلتفرمی و دیجیتال، اثر تحریم ها را مقداری کم کرد و با مدل‌های بهتری پیش رفت.
نظر شما