بازار؛ گروه استانها: پلاس بافی یکی از صنایع‌دستی سنتی و زیبای خراسان رضوی است که از دیرباز به عنوان یک زیرانداز مناسب برای محافظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین به کار می رفته است.
پلاس نوعی زیرانداز مانند گلیم و قالی است که ابتدا چلّه کشی می شود و پس ازآن الیاف رنگارنگ پشم تابیده را به شکل خطوط افقی از تار عبور می‌دهند و بعد شانه می‌زنند.
در پلاس زمینه کار اغلب از خطوط افقی و رنگارنگ تشکیل می‌شود در بافت پلاس ممکن است از تار پشم یا پنبه استفاده شود و از پارچه‌های کهنه تاشده نیز به عنوان پود استفاده گردد.
گاه برای بافت از پشم استفاده می‌کنند که در آن صورت عایق رطوبت بوده و برای زمین‌های مرطوب مناسب است. معمولا بافت یک قطعه پلاس، حدود دو روز طول می‌کشد. موارد مصرف آن به‌جز زیرانداز، کیف، سجاده و خورجین است.
تلفیق نقش و نگارهای بازارپسند امروزی باهنر پلاس بافی موجب شده تا عده‌ای از جوانان و بانوان نیشابوری از راه آموزش و بافندگی از این هنر امرار معاش کنند.
محمد قدمگاهی مدیرعامل انجمن توسعه گردشگری و صنایع‌دستی سیمرغ سیر خراسان یکی از افراد کارآفرینی است که ابتدا کار خود را در حوزه گردشگری آغاز کرده اما به دلیل شیوع کرونا و مشکلاتی که به واسطه آن در صنعت گردشگری ایجاد شد حال باروی آوردن به صنایع‌دستی سعی کرده است تا این تهدید را به فرصت تبدیل کند.
در همین راستا با این کارآفرین موفق پیرامون مشکلاتی که در مسیر تولید و احیای هنر پلاس بافی داشته است به گفت‌وگو نشستیم.
* شما کار را از کجا شروع کردید؟
ما مجموعه‌ای را تحت عنوان انجمن توسعه گردشگری و صنایع‌دستی سیمرغ سیر خراسان تشکیل داده ایم.این مجموعه هم در گردشگری و هم در صنایع‌دستی مشغول به فعالیت است اما با توجه به شرایط کنونی که بخش گردشگری به مشکل خوردیم لذا در بخش صنایع‌دستی فعالیت‌ها را با جدیت دنبال کردیم.
* در حوزه صنایع‌دستی چه اقداماتی انجام می‌دهید؟
۱۵ رشته آموزشگاهی زیر نظر فنی حرفه‌ای راه‌اندازی کردیم و لذا بر این اساس در این آموزشگاه، خانم‌ها آموزش‌دیده و پس از اتمام آموزش و دریافت مدرک فنی حرفه‌ای در آن رشته ،مشغول به کار می شوند.
یکی از محاسن این روند این است که این خانم‌ها در خانه می‌توانند مشغول به کار شوند و در صورت نیاز، مجموعه محصولات آن‌ها را خریداری کرده و به فروش می رساند.
* چه رشته هایی را به بانوان آموزش می‌دهید؟
۱۵ رشته شامل: پلاس بافی ،فرت بافی،قالی‌بافی ،فیروزه ،عروسک بافی ،نمدبافی ،طراحی روی سفال ،معرق کاری، آیینه‌کاری روی و سفال است.
در این مجموعه وسایل موردنیاز ، تمامی رشته ها به‌طور کامل در آموزشگاه وجود دارد و هنرجوها هنگام امتحان می‌توانند به مرکز فنی حرفه‌ای مراجعه کنند و یا مربی که مسئول امتحان گرفتن است به آموزشگاه می‌آید و آنجا امتحان را برگزار می‌کند.
* از چه زمانی این فعالیت را آغاز کرده و برای چند نفر اشتغال‌زایی داشتید؟
در رابطه با اشتغال‌زایی باید گفت با توجه به این که ما آبان ماه سال ۹۹ شروع به فعالیت کردیم تاکنون برای ۱۰۰ نفر اشتغال‌زایی ایجادشده است و به طور قطع این تعداد بیشتر خواهد شد.
* چه گروه سنی در این دوره‌ها حضور پیدا می کنند؟
با توجه به تنوع رشته ها ،گروه سنی که در این رشته ها مشغول به آموزش و سپس کار می باشند لذا ترکیب سنی دختران ۱۳ یا۱۴ ساله تا خانم‌های ۶۰ یا ۷۰ ساله را داریم.
* چقدر زمان لازم است تا هنر پلاس بافی را به یک نفر آموزش دهید؟
پلاس بافی آموزشش تخصصی و زمان‌بر بوده و لذا حدود ۱۷۰ الی۱۸۰ ساعت زمان می‌برد تا آموزش لازم به فرد داده شود.
* پلاس های بافته‌شده با پلاس های قدیمی چه تفاوتی دارد؟
ما سعی کرده‌ایم پلاس بافی قدیمی را با طرح‌های امروزی تلفیق کنیم تا بیشتر موردپسند خریداران قرار بگیرد و در این پروسه با دوستان دانشگاه هنر نیز همکاری می‌کنیم تا برای پلاس بافی ها طرح بدهند و کسانی که آموزش‌دیده‌اند آن‌ها را ببافند.
* آیا پلاس های بافته‌شده مشتری هم دارند؟
بیشتر مواقع به دلیل خوب بودن بازار پلاس بافی لذا بافندگان به طور مستقیم محصولات را به فروش می رسانند و نیازی نیست که ما محصولات را وارد بازار کنیم که قطعاً نتیجه مطلوب برای مجموعه ما همین است که بانوان وارد بازار کار شوند و اشتغال‌زایی انجام شود ،حالا به هر روندی که می‌خواهد این کار انجام بگیرد.
* قیمت تمام‌شده یک پلاس چقدر است؟
قیمت تمام‌شده یک پلاس یک متر در یک و نیم متر حدود یک‌میلیون تومان است با توجه به این که مواد مصرفی پلاس پشم درجه یک و نخ باقیمت بالای ١٣٠ هزار تومان است و حداقل ۶ یا ٧ کیلو نخ مورداستفاده قرار می‌گیرد لذا حداقل همین یک میلیون تومان هزینه دارد.
* چقدر در بازار این پلاس به فروش و برای بافنده سود دارد؟
این پلاس در بازار حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد البته این قیمت با توجه به شرایط بازار می‌تواند، متغیر باشد.
شاید این تصور پیش آید که با توجه به پلاس قیمت آن زیاد باشد اما در مقایسه با قالی‌ها در همین ابعاد که حدود ۱۰ میلیون‌تا ۱۵ میلیون در بازار به فروش می‌رسد، پلاس به صرفه‌تر است.
* آیا از تجارب بافنده‌های قدیمی و سنتی هم استفاده می‌کنید و یا روش جدید خود را دنبال می‌کنید؟
پلاس بافی از گذشته‌های قدیم مرسوم بوده و متاسفانه در شهر نیشابور به دست فراموشی سپرده‌شده بود و تعداد بسیار محدودی از خانم‌ها در روستاهای اطراف نیشابور پلاس بافی انجام می‌دادند.
من حدود ۲ ماه تحقیق کردم و به همه روستاهای اطراف نیشابور سر زدم تا بالاخره یک بافنده بسیار خوب پیدا کردم و آن خانم را به نیشابور برای آموزش آوردم که این کار احیا شود و به نسل‌های آینده منتقل شود.
* بیشترین خریداران شما چه افرادی هستند؟
کاربرد این پلاس بافی ها به عنوان قالیچه و هم به عنوان روی اپن و تابلو فرش یا رو مبلی نیز می باشد. بیشترین خریداران ما خانگی هستند که ابتدا سفارش می دهند و سپس کار برای آن‌ها بافته می شود.
* آیا صادرات هم دارید؟
ما در بخش صادرات ورود پیدا کردیم اما متاسفانه به دلایل کرونا مشکلاتی بر سر راه ما اعم از پرداخت پول و مشکلات مربوط به تحریم‌ها قرار گرفت که نتوانسته‌ایم صادرات را شروع کنیم.
* در مسیر تولید با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنید؟
یکی دیگر از مشکلات بزرگی که بر سر راه تولیدکنندگان پلاس بافی افزایش قیمت مواد اولیه آن‌هم به شکل ساعتی و روزانه است.امروز که بافنده مصالح را تامین می‌کند و پلاس را با نخ کیلویی ۶۰ هزار تومان و مدت حدودا یک ماه تولید می کند، پس از فروش محصول خود قیمت مواد اولیه بسیار افزایش‌یافته است و مجبور است مقدار زیادی از سود خود را برای تامین مصالح کار بعدی استفاده کند.
یکی از مشکلات بزرگ بر سر راه تولیدکنندگان پلاس بافی افزایش قیمت مواد اولیه آن‌هم به شکل ساعتی و روزانه است
به طور مثال نخ پشم قبل از عید کیلویی ٨٠ هزار تومان بوده است اما اکنون ١٢٠ هزار تومان شده است اما اگر قیمت تمام‌شده یک فرش، یک‌میلیون تومان بوده است ،الان به ١٣٠٠ رسیده است ؛اما قیمت فروش تغییر نکرده است.
* چه انتظاری از دولتمردان و مسئولان دارید؟
برای چاره‌اندیشی مشکلات بافندگان ضروری است تا وامی به آن‌ها پرداخت شود تا بتوانند کلی تر و به مقدار بیشتری خرید مواد اولیه را انجام بدهند ، تا پس از پایان بافندگی و فروش آن‌ها بتوانند سود بیشتری در دست خود نگه‌دارند اما شما مسیر دریافت وام و گذشتن از هفت‌خان رستم را حتما می دانید.
بی‌ثباتی قیمت‌ها مشکلات فراوانی را بر سر راه همه تولیدکنندگان ایجاد کرده است لذا امیدوارم هرچه زودتر قیمت‌ها به یک ثبات نسبی برسند و مشکلات حل شوند و لذا گره این مشکلات تنها با دست مسئولان باز می شود.
پلاس بافی یکی از هنرهایی است که نیاز به تجهیزات زیاد ندارد و لذا طرفداران بسیاری را در روستاها به خود جذب کرده است و لذا رونق صنایع‌دستی به‌عنوان صنعتی که تمام مواد اولیه موردنیاز آن در کشور تولید می‌شود برای کمک به تولید و خروج اتکای کشور به اقتصاد تک‌محصولی ضروری است.
صنایع‌دستی ایرانی از مهم‌ترین تولیدات کشور هستند که فرهنگ و تمدن ایران‌زمین را به نمایش می‌گذارند و لذا در سالی که به نام مانع زدایی و حمایت از تولیدکننده مزین است باید موردتوجه متولیان امر قرار گیرد.
نظر شما