بازار؛ گروه استانها: عشایر تا پیش از خشکسالی های حادث شده و بیماری کرونا نیز با نبود امکانات رفاهی ازجمله آب شرب بهداشتی، اسکان مناسب دست و پنجه نرم می کردند اما حالا خشکسالی و افزایش هزینه ها مزید بر علت شده تا آن جا که عشایر را بر آن داشته تا دست به فروش دام مولد زده و چوب حراج به دست گیرند.
خراسان رضوی به‌عنوان یکی از استان‌های مهم اسکان و فعالیت عشایر در تیره‌ها و قبایل مختلف محسوب می‌شود و عشایر زیادی در این استان فعال هستند و در این میان عشایر شهرستان قوچان با تولید سالیانه بیش از هزار تن انواع محصولات دامی سهم به سزایی در شکوفایی اقتصاد این شهرستان ایفا می‌کنند.
مواد پروتئینی به‌ویژه گوشت قرمز و محصولات لبنی و صنایع‌دستی و دام سبک بخشی از تولیداتی است که عشایر در حوزه آن‌ها پیشگام هستند و می‌توان با افزایش حلقه حمایتی زمینه افزایش تولید را در این رده‌ها رقم زد اما متأسفانه خشک‌سالی‌های حادث‌شده در طی چند سال گذشته شرایط را برای این قشر جامعه سخت کرده تا به‌اندازه‌ای که بسیاری از عشایر را مجبور به فروش دام مولد کرده است.
به‌منظور واکاوی مشکلات جامعه عشایری شهرستان قوچان با علیرضا سینایی رئیس اداره امور عشایری این شهرستان به گفت‌وگو نشستیم.
* چند خانواده عشایری در قوچان زندگی می‌کنند؟
تعداد ۵۹۶۰ نفر از جمعیت قوچان را جمعیت عشایری به خود اختصاص داده است که افزون بر ۱۱۹ هزار و ۸۰۰ راس دام را در اختیار دارند و در قسمت‌های مختلف شهرستان زندگی می کنند.
حوزه زیست این عشایر سه استان خراسان شمالی، رضوی و گلستان را شامل شده و مسیر کوچ رو قشلاق، ییلاق را تشکیل می دهد و هم چنین متشکل از طوایف بزرگی از جمله قاچکانلو، ایزانلو، کاوانلو، برانلو و هودانلو است.
* خشکسالی چه تبعاتی برای عشایر قوچان به همراه داشته است؟
خشکسالی توان عشایر را برای پرورش دام به‌شدت کاهش داده است از طرفی قیمت پایین خرید دام عشایر سبب شده تا عشایر به‌عنوان قطب تولید اما انگیزه خود را از دست بدهند.
متأسفانه تعادلی بین قیمت دام، هزینه‌ها و نهاده‌ها وجود نداشته و لذا این موضوع تولید را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.این موضوع موجب شده تا بسیاری از تولیدکننده‌ها و عشایر دست به حذف دام خود بزنند لذا حذف دام در نهایت به کاهش تولید و گرانی مواد پروتئینی منجر خواهد شد.از طرف دیگر مسئله خشکسالی سبب شده تا در حوزه آبرسانی به عشایر نیز نیازمند ظرفیتی چندبرابری نسبت به سال‌های قبل برای آبرسانی باشیم.
* چه باید کرد؟
دولت می‌بایست حمایت بیشتری از تولیدکننده در دستور کار قرار دهد و به ویژه در تأمین نهاده‌های دامی تلاش بیشتری داشته باشد، البته برای کمک به عشایر و برون‌رفت از این وضعیت توسط امور عشایری طرحی به‌عنوان طرح خرید دام عشایر یا همان طرح خشکسالی را به مرحله اجرا گذاشتیم که بر همین اساس تاکنون افزون بر یک هزار و ۸۲۶ رأس دام از عشایر خریداری‌شده است.
باید اذعان کرد برای اجرای این طرح دولت برای هر رأس واحد دامی قیمت خوبی گذاشته است که سبب افزایش قیمت دام در بازار شده و همچنین نسبت به هویت بخشی ۹۶ هزار راس دام نیز اقدام کرده است.
* با این‌حال هنوز مشکلات عشایر ظاهراً پابرجاست؟
خشک‌سالی‌های حادث‌شده نگهداری دام را برای عشایر بسیار سخت و پرهزینه کرده است لذا در همین راستا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات خشکسالی پرواربندی به صورت بلندمدت و نیز کوتاه‌مدت در مدت زمان یک‌ساله جذب و به عشایر اختصاص داده‌شده است، البته مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان نیز از محل اعتبارات خشکسالی سرخس به عشایر پرداخت‌شده است.
این رقم‌های اختصاص داده‌شده به‌غیراز ۲ میلیارد تومان تسهیلات تخصیص‌یافته برای ایجاد اشتغال‌زایی است.باید عنوان کرد طبق تفاهم‌نامه با کمیته امداد نسبت به تشکیل پرونده و معرفی افراد برای دریافت تسهیلات اشتغال‌زایی اقدام شده و تاکنون تسهیلاتی بسیاری نیز به متقاضیان جویای کار اعطاشده است.
* به نظر می‌رسد یکی از کمبودهای واقعی نبود صنایع تبدیلی برای تولیدات عشایر است؟
طی سفری که به همراه نماینده شهرستان با رئیس سازمان امور عشایری داشتیم قول‌ها و پیگیری‌های خوبی گرفته شد که می‌توان به تأمین پروژه آبرسانی، مشارکت و سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه تولید کنسانتره، توانمندسازی اقتصاد عشایری، تسهیلات گلیم‌بافی و تکمیل پنل های خورشیدی نام برد.
همچنین طی سفر استاندار به شهرستان قوچان نیز وام‌های خوبی برای زنان عشایر تخصیص یافت که ۲۶ نفر با مبلغ ۲۰ میلیون تومان طی یک مرحله پرداخت شد.
* کرونا چه تبعاتی برای عشایر این شهرستان به همراه داشت؟
بحث کوچ عشایر به سبب بیماری کرونا طی دو سال گذشته با اختلال همراه شد لذا با تمهیداتی که اندیشیده شد ارتباط کوچ عشایر با ماشین سبب کوتاه‌تر شدن مسیر کوچ شد.
همچنین به دلیل آماده نبودن مراتع، محیط‌زیست یک قسمت‌هایی که عشایر وارد قسمتی از مراتع می‌شدند در مناطق ییلاقی جریمه می‌کردند که باعث سردرگمی و عدم مراجعه به آن مکان و حضورشان در حاشیه شهرها و روستاها سبب به وجود آمدن مشکلات جدی شده بود که خوشبختانه این مشکلات مدیریت شد.
* با توجه به کوچ رو بودن عشایر چه اقدامی برای واکسیناسیون آن‌ها انجام شده است؟
به جهت این‌که عشایر بالای ۶۰ سال از امکانات اولیه هم‌جهت ثبت‌نام برای واکسیناسیون نداشتند بنابراین درخواست شد تا گروه‌های سیار ضمن حضور نسبت به واکسیناسیون و اقلام بهداشتی برای عشایر اقدام کنند.
* عشایر منطقه همیشه از ورود دام‌های استان‌های مجاور شکایت دارندچرا این موضوع حل نمی شود؟
خشک‌سالی‌های اخیر در شهرستان‌های هم‌جوار سبب شد تا دام‌های غیرمجاز به سمت شهرستان قوچان روانه شوند لذا به دلیل این‌که مناطق جنوبی نسبت به قوچان خشک‌سالی‌های بیشتری داشتند درگیری‌هایی به خاطر حضور دام غیرمجاز عشایر به وجود آمد که از طرف منابع طبیعی رصد و حل و فصل شد.
یکی از ریشه های به وچود آمدن این مشکل این بود که قیمت علف چری نسبت به سال گذشته افزایش یافت و از آن جا قیمت دام ثابت مانده بود لذا عشایر مجبور شدند دامشان را کم کنند و یا در مناطق دورتر علف چری را خریداری کنند.
* بیشترین تولیدات عشایر قوچان چیست؟
بیشترین دام در عشایر قوچان گوسفند است که به‌واسطه مراتع خوب و نژاد این دام که نژاد «کردی» است لذا لبنیات دامی این عشایر بسیار باکیفیت و درجه اول است .
* در حال حاضر مهم‌ترین مشکل و یا مهم‌ترین نیاز عشایر چیست؟
بحث تمدید و استمهال وام‌ها بسیار مهم است لذا که درخواست می‌شود بانک‌ها جرائم وام عشایر با توجه به موقعیت کنونی ببخشند و از طرفی بازار بتواند به قیمت خوبی دام‌ها را بفروشد سبب انگیزه تولید دام برای عشایر و اقتصاد کشور شود.
از طرفی علی‌رغم تولیدات پشم، گلیم‌بافی ولی بازاریابی خوبی در این عرصه نشده است بنابراین درفروش محصولات پشم نتوانستیم مانور خوبی دهیم.
* چرا در بازاریابی محصولات عشایر موفق نبودیم؟
مشکلات بازاریابی، عدم وجود سامانه‌ای جهت کسب‌وکار مجازی و همچنین بیماری کرونا که سبب شد نمایشگاه‌های سالانه عشایر که در امر صادرات تعطیل شود لذا نتوانیم تولیدات را به بازار معرفی کنیم.
نظر شما