ریحانه شهبازی؛ بازار: اغلب کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بهره برداری صحیح از معادن به خوبی می‌تواند جایگزین استفاده از منابع نفتی برای کشور باشد اما با گذشت زمان نه تنها اکتشاف و استخراج از معادن در ریل پیشرفت قرار نگرفته و تاثیری در افزایش ارزش افزوده کشور نداشته است بلکه بسیاری از معادن غیر فعال شده‌اند.
معادن سهم عمده‌ای در تامین مواد اولیه بخش صنعت و توسعه ایفا می‌کند و می‌تواند در اقتصاد مقاومتی و خودکفایی تاثیر بسزایی داشته باشد.
استان اصفهان به لحاظ تعداد معادن و تنوع آنها در کشور در جایگاه بالایی قرار دارد اما بی‌توجهی و موانع بسیار در این بخش باعث شده که از این ظرفیت طبیعی استفاده بهینه نشود؛ البته به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان، سود بلندمدت حوزه معادن در این استان به عنوان یک بنگاه اقتصادی هنوز در باور مردم و مسئولان وارد نشده است.
نقش شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در توسعه معادن
ایرج موفق با اشاره به اینکه در توسعه معادن، شهرداری و دهیاری‌ها نقش بسیاری دارند به خبرنگار بازار گفت: بیشتر فرآورده‌های مورد نیاز صنایع از معادن تامین می‌شود اما متاسفانه دید شورای شهر و روستاها به معدن مثبت نیست و گمان می‌کنند که عوارض جانبی و تخریبی بسیاری دارد.
وی با اشاره به اینکه برخی از معادن به صورت خودکار و پس از برداشت، احیا می‌شوند، تاکید کرد: برای پشگیری از اثرات سوء برداشت برخی معادن، می توان طی هماهنگی با سازمان‌های ذی ربط با انجام اقدامات کارشناسانه، این موضوع مهم را نیز مدیریت کرد.
خام فروشی در حوزه معدن بدون ارزش‌افزوده
در این ارتباط عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در شورای اسلامی نیز با بیان اینکه معادن یکی از ذخایر کشور برای آیندگان محسوب می‌شود، به خبرنگار بازار گفت: عمده‌ترین مشکلات این حوزه خام فروشی است که رویکردی غلط است و به جای آن باید محصول نهایی را فرآوری و صادر کنیم چرا که خام فروشی ارزش افزوده و منبعی درآمد ارزی برای کشور و استان درپی نخواهد داشت.
برخی از افراد، چندین معدن را به اسم خود ثبت می‌کنند و این گونه فرصت استفاده و بهره‌برداری به اندازی کافی را از دیگران سلب می‌کنند، از سویی دیگر برخی از معادن بیش از مجوز مربوطه برداشت می‌شود که اعتراض بحق دستداران محیط زیست را در پی دارد
وی با تاکید بر اینکه استان اصفهان نیز قابلیت تبدیل این مواد خامی به محصولات فرآوری را دارد، ادامه داد: متاسفانه برخی از افراد، چندین معدن را به اسم خود ثبت می‌کنند و این گونه فرصت استفاده و بهره‌برداری به اندازی کافی را از دیگران سلب می‌کنند، از سویی دیگر برخی از معادن بیش از مجوز مربوطه برداشت می‌شود که اعتراض به حق دوست‌داران محیط زیست را در پی دارد و باید از این موضوع نیز ممانعت شده و نظارت کافی توسط ارگان‌های ذی ربط انجام شود.
اصغر سلیمی با بیان اینکه به یک راه حل در این ارتباط اشاره کرده و با بیان اینکه باید صنایع ثبتی را در کنار معادن داشته باشیم، گفت: راه اندازی صنایع در کنار معادن سبب می‌شود که در امور حمل و نقل و ماشین آلات با مشکلات کمتری روبرو شویم زیرا از خرابی جاده‌ها جلوگیری می‌شود و نقل و انتقالات به درستی اتفاق می‌افتد؛ البته هرچه بتوانیم اختیارات از جمله ورود ماشین‌آلات را به استان تفویض کنیم از بروکراسی‌ها نجات پیدا خواهیم کرد.
طبق آمارهای جهانی، ایران به لحاظ معادن در آسیا جایگاه سوم و در خاورمیانه جایگاه اول را دارد و این در حالی است که از نظر فرآوری محصولات معدنی و صادرات آن هنوز سهم چندانی در دنیا نداریم.
استفاده از ظرفیت معادن تنها با سرمایه‌گذاری مردم
رئیس سابق کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه کشور ما باید ظرفیت معادن را به عنوان فرصت مهم جایگزین نفت قرار دهد، اظهار کرد: حدود ۶۰ میلیارد تن ذخایر معادن کشور را در اختیار داریم که حدود ۳۰ میلیارد تن آن اکتشاف قطعی است و از این میزان درصد ناچیزی استخراج و بخشی از آن فرآوری شده و یا به صورت خام به فروش می‌رسد.
حمیدرضا فولادگر ادامه داد: سهم کل معادن در ارزش افزوده و تولید ناخالص کشور زیر یک درصد و در سالهای گذشته بالای یک درصد رفته است که این مقدار همچنان کم است؛ با وجود این ذخایر و تنوع معادن صنایع معدنی، در حوزه معادن هنوز کاستی و ضعف وجود دارد و باید این سهم افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه بسیاری از معادن برای استخراج و بهره‌برداری نیاز به مجوز دارد، گفت: بسیاری از معادن در اختیار دولت است اما باید شرایطی فراهم شود که مردم و بخش خصوصی نیز برای سرمایه گذاری استقبال نشان دهند.
با توجه به اینکه در قانون بر استفاده حداکثری از تولید داخلی و رفع هر مانعی تاکید شده است، نباید بهره‌برداری و استخراج از معادن را برای نبود ماشین‌آلات معطل کرد و در صورت اجبار حتی می توانیم ماشین‌آلات موردنیاز را وارد کنیم
فولادگر با توجه به اینکه ارتقای ماشین‌آلات در حوزه معادن و حمل و نقل یکی از مشکلات مطرح شده از سوی فعالان اقتصادی بوده است، گفت: با توجه به اینکه در قانون بر استفاده حداکثری از تولید داخلی و رفع هر مانعی تاکید شده است، نباید بهره‌برداری و استخراج از معادن را برای نبود ماشین‌آلات معطل کرد و در صورت اجبار حتی می توانیم ماشین‌آلات موردنیاز را وارد کنیم.
استفاده از معادن، راه جایگزین برای اقتصاد نفتی
فولادگر با تاکید بر توجه به ظرفیت معادن ایران ادامه می‌دهد: راه جایگزین برای رهایی از وابستگی به اقتصاد نفتی، استفاده از معادن است که البته نباید با خام‌فروشی همراه باشد بلکه باید از طریق محصولات فرآوری شده آن را در زنجیره ارزش افزوده وارد کنیم. البته در زمینه فراهم کردن شرایط ورود سرمایه‌گذار و بهره‌بردار موانعی وجود دارد و باید وزارت صنعت، معدن و تجارت با همفکری تشکل‌های مدنی و متخصصان در تصمیم‌گیری این موضوع به موقع ورود کنند.
وی رفع مشکلات این حوزه را نیازمند امضای طلایی برای گرفتن مجوز و صدور پروانه دانست و گفت: این شرایط در واقع یک نوع رانت جویی را رقم زده است به نوعی که حتی پروانه معادن بلافاصله پس از دریافت فروخته می شود.
نقشه جامع معادن اجرایی نشده است
وی ادامه داد: اگر چه در سالهای گذشته نقشه جامع معادن تهیه شد اما تاکنون این متن اجرایی نشده و برنامه عملیاتی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای آن تهیه نشده است.
ظرفیت بالا و ناشناخته برخی معادن اصفهان، هفته گذشته اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس را به اصفهان کشاند تا در این ارتباط بررسی‌ها و اقدامات لازم انجام شود.
زیرساخت‌های استفاده از محصولات معدن پتاس اصفهان در ایران وجود ندارد
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در حاشیه سفر به شهرستان خور و بیابانک به ظرفیت بالای معدن پتاس در این منطقه اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌های استفاده از برخی از محصولات این معدن در ایران وجود ندارد، به طور مثال محصولات ضدیخ این معدن در سایر کشورها مانند کانادا استفاده می‌شود چرا که هم تاثیر بهتری نسبت به شن و نمک دارد و هم برای حفظ محیط زیست موثر است.
معصومه پاشایی، ادامه داد: بر این اساس طرحی را برای اصلاح زیرساخت‌های استفاده از محصولات این معدن، به شهرداری و دهیاری‌ها ارسال خواهیم کرد و این موضوع در فراکسیون محیط زیست و کمیسیون معادن مجلس مطرح خواهد شد.
در همه کشورهای دنیا سعی بر این است که تا حد امکان از خام فروشی منابع طبیعی جلوگیری شود، موضوعی که در کشور ما هنوز به ویژه در زمینه معادن جدی گرفته نشده است و می توان گفت فروش ارزان قیمت و فرآورده‌های معدنی به جای محصولات ارزش چندانی در پیشرفت اقتصادی کشور نداشته است.
چالش بازار داخلی و صادرات محصولات معدنی
مشاور بین المللی انجمن سنگ ایران با انتقاد از شرایط معادن کشور و استان اصفهان به خبرنگار بازار گفت: متاسفانه به جای پیشرفت و فعال‌تر شدن معادن شاهد تعطیلی آنها هستیم و این در حالی است که بیش از دو هزار و ۱۰۰ پروانه بهره‌برداری معادن در کشور صادر می‌شود، یک هزار و ۷۰ معدن در سال ۱۳۹۸ فعال بوده و این تعداد در سال ۱۳۹۹ به ۸۰۰ معدن کاهش یافته است.
استان اصفهان در تولید سنگ فرآوری دارای مزیت مطلق رقابتی است، ضعف در تامین برخی ماشین‌آلات و دستگاه‌ها سبب ناتوانی ایران در ورود به بازار رقابت جهانی شده و این در حالی است که ما تنها نیاز داریم سه دستگاه اصلی را تولید و به استاندارد مورد قبول اروپا برسیم
سیامک حاج سید جوادی با بیا اینکه معادن سنگ و کانی یکی از ذخایر کشور به شمار می‌آید و باید برای رقابت در صادرات به فکر تولید ماشین‌آلات باشیم، گفت: در حال حاضر در ایران بین صادارت و بازار داخلی چالش وجود دارد.
وی با بیان اینکه در سالهای گذشته بیش از ۶۰ درصد صادرات کشور ما به عراق بوده است، گفت: صادرات به عراق و رومانی نشان داد که توانسته‌ایم تحریم ها را دور بزنیم اما عقب ماندگی از بازار جهانی نتیجه مدیریت غلط در زمینه بازاریابی و استانداردهای فرآوری است.
وی با بیان اینکه کشور ما و استان اصفهان در تولید سنگ فرآوری دارای مزیت مطلق رقابتی است، تاکید کرد: ضعف در تامین برخی ماشین‌آلات و دستگاه‌ها سبب ناتوانی ایران در ورود به بازار رقابت جهانی شده و این در حالی است که ما تنها نیاز داریم سه دستگاه اصلی را تولید و به استاندارد مورد قبول اروپا برسیم.
افق درخشان سرمایه‌گذاری در معادن
رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران نیز در خصوص آینده سرمایه‌گذاری در این حوزه به خبرنگار بازار گفت: در اورپا، آفریقا و آسیا برای اکتشاف معادن سرمایه‌گذاری در اولویت است زیرا توجه و تقاضای مواد معدنی نیز در دنیا افزایش پیدا کرده است.
بهرام شکوری، ادامه داد: یکی از مهم‌ترین موانع بر سر معادن معارضین محلی است و در کنار آن دولت علی رغم قانون معادن همکاری لازم را ندارد.
آینده روشن سرمایه‌گذاری در حوزه معدن
وی معتقد است که سرمایه‌گذاری در حوزه معدن آینده روشنی دارد که الزامات آن تغییر رویکردها، نهادسازی‌ها و اصلاح ساختار کلان اقتصادی است و باید زوایه دید را به بخش‌های زنجیره معدنی، به سمت ارزش افزوده هدایت کرد و مورد حمایت قرار داد.
رونق و توسعه معادن به عنوان منابع اقتصادی جایگزین نفت، در گرو سرمایه‌گذاری و رود بخش خصوصی به این حوزه است و استان اصفهان با توجه به وجود چنین ظرفیت بالایی باید به بهره‌برداری بلند مدت البته با توجه به پتانسیل معادن توجه ویژه داشته باشد و مسئولان نیز از مانع تراشی برای گسترش و سرمایه‌گذاری آن بپرهیزند.
نظر شما