محمدرضا علی اشرفی؛ بازار: علی رغــم ســهم قابــل توجــه محصــولات کشــاورزی در صــادرات غیرنفتــی آذربایجان شرقی شــامل محصولاتــی نظیــر کشـمش، سـیب درختـی، محصـولات لبنـی، چـرم، سـالامبور، محصـولات خشـکباری و آجیلــی، ســیب زمینی و پیــاز، رب گوجه فرنگــی ، نبــود ســامانه های صادراتــی تخصصـی بخـش کشـاورزی اسـتان، سـرمایه گذاری ناکافـی در بسـته بندی محصـولات کشــاورزی، تغییــرات مکــرر در قوانیــن، آئین نامه هــا و تعرفه هــای واردات و صــادرات محصــولات کشــاورزی، ضعــف تشــکل های صادراتــی، عــدم وجــود صندوق هــای تک محصولــی، ســرمایه گذاری ناکافــی در بازســازی و نوســازی صنایــع تبدیلــی و تکمیلــی فراورده هــای کشــاورزی و به کارگیــری فناوریهــای نویــن در توســعه صنعـت مذکـور و نقدینگـی کـم واحدهـای مزبـور، عـدم همگنـی محصـول صادراتـی در برخـی محصـولات بـه دلیـل تولیـد در واحدهـای بهره بـرداری کشـاورزی کوچـک و غیرتجـاری، عـدم وجـود چتـر نظارتـی کارا در استانداردسـازی تولیـد محصول سـالم، عـدم اولویت گـذاری بلندمـدت توسـعه صنایـع تبدیلـی در یـک طـرح جامـع آمایشـی و عـدم تکمیـل زنجیـره تولیـد از عوامـل بازدارنـده توسـعه پایدار صنایـع تبدیلی و تکمیلــی اســتان بــه شــمار می رونــد.
بـا عنایـت بـه اینکـه تراکـم واحدهـای دامـی مسـتقر در مراتـع اسـتان، نامتعـادل و چنـد برابـر ظرفیـت مراتـع اسـت ایـن موضـوع تهدیـدی جـدی بـرای بخـش کشـاورزی اسـتان به حسـاب می آیـد کـه نیازمنـد متعادل سـازی می باشـد.
همچنیـن بخـش قابـل توجهـی از دام هـای اسـتان از نـژاد بومـی بـوده کـه نیازمنـد اصـلاح نـژاد جهـت بازدهـی بـالا خواهـد بـود.
لـذا در یـک نـگاه کلـی و بـا توجـه بـه آمـار و ارقـام ارائـه شـده از پتانسـیل های بالقـوه و بالفعـل کشـاورزی اسـتان و رخدادهـای زیسـت محیطـی و اقلیمـی، شـاهد توسـعه نامتعـادل و ناپایـدار بخـش کشـاورزی هستیم کـه می توانـد ناشـی از نقـاط ضعـف و نادیـده انگاشـتن تهدیـدات ایـن بخـش باشـد.
لــذا نقــاط قــوت، ضعــف، فرصت هــا و تهدیدهــای پیــش روی توســعه پایــدار بخــش کشــاورزی بــه شــرح ذیــل دســته بندی می شود:
نقاط قوت: وجــود مراکــز تحقیقــات کشــاورزی، دام و منابــع طبیعــی و مرکــز آمــوزش کشــاورزی، بالا بودن تعداد فارغ التحصیلان کشاورزی در استان، وجــود شــبکه گســتردهای از شــرکت هــای فنــی مهندســی کشــاورزی و کلینیک هــای گیــاه پزشــکی، وجود واحد پشتیبانی دام در زمینه تولید اسپرم و انتقال جنین غنی و تنوع گیاهی در آنها از جمله گیاهان دارویی، وجود مراتع مساعد، وجـود شـبکه گسـترده تعاونی هـای روسـتایی و تعاونی هـای تولیـد روسـتایی، وجود تولیدات متنوع باغی و زراعی، توانایـی گسـترش و توسـعه تولیـد محصـول سـالم توسـط بخـش خصوصـی بــا مشــارکت کلینیکهــای گیــاه پزشــکی و شــرکت های تخصصــی بخــش کشــاورزی.
نقاط ضعف: کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات باغی، ســنتی بــودن قســمت عمــده تولیــدات کشــاورزی و غالــب بــودن اقتصــاد معیشــتی، عدم تعادل دام و مرتع و چرای بیرویه مراتع و چرای قبل از موعد، ضایعات بالای محصولات کشاورزی در مراحل مختلف تولید و توزیع، تنوع کم محصولات صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات دامی استان، پاییـن بـودن راندمـان تولیـد در واحـد سـطح باغـات و اراضـی زراعـی،کمبود زیرساختها در بخش کشاورزی، درجــه پاییــن مکانیزاســیون و فرســودگی بخشــی از نــاوگان ماشــین آلات کشــاورزی اســتان، عـدم رعایـت کامـل اسـتانداردهای تولیـد محصول سـالم در محصـولات تولیدی زراعـی، باغـی و دام و طیـور، نبود سامانه صادراتی مناسب برای محصولات زراعی و باغی استان، عدم وجود همبسـتگی و زنجیره تولید تا مصرف در محصولات تولیدی در اسـتان، میـزان پاییـن عملیـات آبخیـزداری نسـبت بـه سـطح حوزه هـای آبریـز اسـتان به خصــوص در بالادســت ســدها، فقدان الگوهای کشت مناسب برای دشت های استان، توســعه بطئــی و عــدم فراگیــری بیمــه محصــولات کشــاورزی و مشــکلات بهره بــرداران در ارزیابــی و دریافــت خســارت، کندی انتقال یافته های تحقیقاتی به بهره برداران، ضعف ساختار و نیازسنجی و ارزیابی در بخش کشاورزی استان، توسعه بطئی شبکه آبیاری و زهکشی پایاب سدهای موجود، خرد و پراکنده بودن اراضی و سطح پایین سواد بهره برداران.
فرصت ها: همجواری با رودخانه دائمی ارس در شمال استان، وجود دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط در استان، امکان توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و وجود بیش از ۱۴۰ باب سد خاکی بزرگ و کوچک در سطح استان.
تهدیدها: بحران خشکی دریاچه ارومیه، تغییر اقلیم (کاهش بارشها و افزایش دما)، افزایش شوری خاک و آب منابع زیرزمینی به خصوص در حاشیه دریاچه ارومیه ، دفع نامناسب پسماندها و آلودگی منابع آب موجود، تغییرات گسترده کاربری اراضی کشاورزی در سطح استان، فقدان مدیریت جامع توسعه روستایی، عدم ثبات در قوانین و مقررات صادرات و واردات محصولات کشاورزی، تخریب منابع طبیعی جهت استحصال گیاهان دارویی، پایین بودن سرمایه گذاری ملی در بخش کشاورزی، عـدم تزریـق مناسـب و به موقـع اعتبـارات تسـهیلاتی سیسـتم بانکـی علیرغـم انجــام برنامه ریزی هــای کلان، کمبـود منابـع کمکهـای فنـی و اعتبـاری و تسـهیلات بانکـی و بهـره بانکـی بـالا و نامتناسـب، کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی بخش کشاورزی، استفاده وسیع از سموم و کودهای شیمیایی وکاهش پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک.
لـذا پایـدار بخشـی بـه توسـعه کشـاورزی اسـتان نیازمند تحقـق اهـداف مشروحه زیر خواهد بود که جدیـت، همـکاری و هماهنگـی دســتگاه های بخشــی و فرابخشــی اســتان را می طلبــد:
تغییر الگوی پرورش دام در استان از دام کوچک به دام بزرگ برای کاهش فشار مراتع، افزایش سطح زیر کشت گلخانه ای و گسترش کشت هیدروپونیک، ایجاد مزارع چند عملکردی، ساماندهی بازرگانی محصولات کشاورزی، حفظ و بهره برداری پایدار از تنوع زیستی، اصلاح الگوی کشت، توانمندسازی بهره برداران بخش کشاورزی، توسعه کشاورزی دانش بنیان و تولید محصولات کشاورزی با سرمایه گذاری در کشورهای همجوار(آب مجازی) و تجمیع اراضی کوچک زراعی و ایجاد مجتمع های کشت و صنعت در تبریز، مرند و مراغه .
نظر شما