بازار؛ گروه استانها: این روزها در رسانه‌ها به طور مستمر نسبت به بحران خشکسالی و کمبود منابع آبی هشدارهایی داده می‌شود، حال زنگ خطر این بحران در استان‌های کویری مانند قم که کاهش نزولات جوی دارد جدی‌تر است. خشکسالی، محدودیت منابع آبی و هم‌چنین اقلیم شکننده و جغرافیایی قم همه دست به دست هم داده تا عرصه برای تولید و کشت و زراعت کشاورزان تنگ شود؛ اما کشاورزان قمی با مدیریت مصرف آب و تغییر در اصلاح الگوی کشت خود توانسته‌اند با این خشکسالی بی‌رحم که چتر آن هم چنان در آسمان کویر گسترده است مبارزه کنند.
در استان کوچک و کویری مانند قم که با محدودیت شدید آب روبرو است ۱۰۵ هزار و ۷۳۰ هکتار زمین قابل کشت وجود دارد، یعنی ۴۶ صدم درصد از اراضی قابل کشت کشور به استان کویری قم اختصاص دارد. امروز کشاورزان قمی توانسته‌اند از دل بحران خشکسالی و با توجه به کمبود نزولات جوی مانند نیاکان خود در گذشته که با فناوری قنات از اعماق زمین آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کردند با اصلاح الگوی کشت، مدیریت مصرف آب و تغییر سیستم آبیاری از این بحران فرصت سازی کنند.
در استان کوچک و کویری مانند قم که با محدودیت شدید آب روبرو است ۱۰۵ هزار و ۷۳۰ هکتار زمین قابل کشت وجود دارد
قم در زمینه اصلاح الگوی کشت و هم‌چنین تغییر در سیستم آبیاری موفقیت‌های مطلوبی دارد؛ در این استان اصلاح الگوی کشت که از سال ۹۶ شروع شده اقداماتی ازجمله کشت یونجه در دشت شریف‌آباد از دو هزار ۱۵۴ هکتار به ۱۵۰۰ هکتار تقلیل داده شد و گیاهانی مانند سورگوم علوفه‌ای، ارزن علوفه‌ای و... جایگزین و گیاهان مقاوم به شوری مانند کوشیا و گنه بالا در سطح استان گسترش داده شد.
مهار خشکسالی با تغییر سیستم آبیاری
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم اظهار داشته است: با ارزیابی‌های صورت گرفته، قم رتبه سوم توسعه سامانه‌های نوین آبیاری را در میان استان‌های کشور را به خود اختصاص داده و در این زمینه ۳ هزار و ۷۸۶ هکتار برای اجرای این طرح اختصاص یافته که با توجه به اقدامات صورت گرفته جلوتر از پیش بینی‌ها قدم برداشته و در این طرح صد درصد موفق بوده است.
عباس پورمیدانی می‌افزاید: مهم‌ترین عامل در حفظ و توسعه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی قم، دسترسی به منابع آبی پایدار است و در همین راستا به دنبال استفاده بهینه از این منابع ارزشمند هستیم تا فعالیت‌های کشاورزی استان بر اساس راهبرد جهش تولید روز به روز افزایش یابد.
فرصت‌سازی از بحران خشکسالی
در این زمینه مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان قم در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به برنامه‌ها و راهبردهای جهاد کشاورزی قم برای مقابله با خشکسالی و تولید و کشت زیر سایه خشکسالی و محدودیت منابع آبی می‌گوید: برای مهار خشکسالی به ویژه در بخش کشاورزی سه طرح سازگار با کم آبی و هم‌چنین اصلاح الگوی کشت و تغییر سیستم آبیاری و به همراه ارتقای عملکرد محصول اجرا شده است.
محمدحسن احمدپور با اشاره به اجرای طرح سازگاری با کم آبی می‌افزاید: این طرح یک طرح فرا دستگاهی است که جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه، استانداری، محیط زیست و سازمان هواشناسی آن را تدوین کردند استان قم در حاشیه کویر قرار دارد و مردم و کشاورزان باید نگرششان به بحث بهره‌وری از آب تغییر دهند و به‌صورت بهینه آب را مصرف کنند، لذا به دلیل خشک بودن اقلیم استان قم و میزان بارندگی آن که حدود ۴۰ درصد میانگین بارندگی کشور است، پیش‌بینی خشکسالی صورت گرفته بود و این سه برنامه طراحی شد.
برای مهار خشکسالی به ویژه در بخش کشاورزی سه طرح سازگار با کم آبی و هم‌چنین اصلاح الگوی کشت و تغییر سیستم آبیاری و به همراه ارتقای عملکرد محصول اجرا شد
وی در ادامه بیان می‌کند: در طرح سازگاری با کم آبی در بخش کشاورزی چند کار را مد نظر داریم که به عنوان نمونه اصلاح الگوی کشت در دشت‌های شریف آباد ساوه به طور پایلوت در ۳ هزار و ۸۰۰ هکتار اجرا شده است؛ در بحث الگوی کشت کارهای بسیاری صورت گرفته است ازجمله جلوگیری از کشت آب‌بر مانند یونجه و پسته است.
اجرای طرح های صرفه جویی در مصرف آب
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان قم ادامه داد: در اجرای این طرح‌های بالادستی به کشاورزی پایدار فکر می‌کنیم از کشت درختان پسته جلوگیری کردیم و در بحث الگوی کشت در زمینه افزایش بهره‌وری در زمینه نهاده‌های دام و طیور هم ورود مطلوبی داشتیم، اکثر مرغداری‌ها را مکانیزه کردیم که با این کار حدود دو میلیون مکعب از هدر رفت آب جلوگیری شد.
احمد پور با بیان این مطلب که در سازگاری با کم آبی در طول شش سال برنامه‌ریزی کردیم تا کشت‌های گلخانه‌ای را تا ۳۰۰ هکتار تا سال ۱۴۰۶ را توسعه دهیم، اظهار کرد: توسعه کشت‌های نشاعی به میزان ۲۵۰ هزار هکتار تا سال ۱۴۰۶ ادامه و تاکنون هم ادامه دارد، استفاده از سایبان در باغات در ۱۵۰ هزار هکتار طبق برنامه اجرا که جزو روش‌های نوین کشت است.
وی با بیان اینکه در بحث سامانه نوین آبیاری بحث انتقال آب با لوله را تا ۱۲۵ کیلومتر اجرا کردیم، افزود: در زمینه تغییر سیستم‌های آبیاری ۱۲ هزار هکتار در حال اجرا است برای اجرای روش‌های نوین‌های آبیاری دولت ۴۰۰ میلیون ریال تسهیلات به عنوان یارانه و به عنوان کمک‌های ارائه می‌دهد شرکت آب و فاضلاب هم همسو با جهاد کشاورزی در حال همکاری است و در این زمینه جلوی اضافه برداشت از چاه‌های غیر مجاز را گرفته است.
حرکت به سمت کشت محصولات با توجیه اقتصادی
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی قم با بیان اینکه این سازمان سعی دارد در اجرای طرح‌های مدیریت منابع آبی به سمت ارتقای عملکرد و کشت محصولاتی که توجیه اقتصادی دارد قدم بردارد بیان کرد: در بهره‌وری آب عملکرد محصولات ما در کنار مدیریت آب افزایش و ارتقا یافته و به عنوان مثال در زمینه انار عملکرد تولیدی ما ۱۴ تن در هکتار است هم‌چنین ما باغاتی هم داریم که تا ۴۰ تن در هکتار هم تولید انار دارند لذا با همان مقدار آب مصرفی ما توانستیم محصول بیشتری را تولید نماییم در حالی که در بهره‌وری آب هم موفق هم بودیم.
احمدپور با بیان اینکه قم پایلوت اصلاح الگوی کشت در کشور است و در این زمینه تاکنون توفیقات خوبی را به دست آورده است، تصریح کرد: ما در اجرای اصلاح الگوی کشت در کنار انتخاب نوع کشت با نگرش کارشناسانه نگرش کشاورزان را هم در این زمینه عوض کردیم و برای مقابله با خشکسالی موفق بودیم.
قم سومین کلانشهر سبز کشور
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم نیز در این زمینه می‌گوید: سرانه‌های فضای سبز به سرانه‌های جنگلی و تفرجگاهی و یا سرانه شهری تقسیم می‌شود و ما در یک برنامه جامع ۵ ساله توانستیم سرانه فضای سبزی شهر قم را افزایش دهیم و اکنون کلان شهر قم در رده سومین کلانشهر سبز کشور قرار گرفته است.
در اقلیم قم با چالش آب‌وخاک و هوا روبرو هستیم، لذا به دنبال گونه‌های سازگار با اقلیم این منطقه بودیم
پیام جوادیان می‌افزاید: منظور از سرانه، مساحت محدوده شهرها است که در این زمینه بعد از شهرها و مراکز دو شهر اصفهان و شیراز در رتبه سوم قرار داریم. در سال ۹۴ سرانه ما ۱۴.۵ مترمربع به ازای هر شهروند قمی بوده است در پایان سال ۹۹ به ۲۰.۳ مترمربع رسیده است.
وی در پاسخ به این سئوال که برای آبیاری این حجم از فضای سبز شهری آن هم در کویری مانند قم چگونه برنامه‌ریزی شده است بیان می‌کند: ما در اقلیم قم با چالش آب‌وخاک و هوا روبرو هستیم، لذا به دنبال گونه‌های سازگار با اقلیم قم بودیم که برای این منظور در یک پروژه تحقیقاتی ۳ ساله توانستیم نزدیک به ۶۶۰ گونه را شناسایی نماییم و اکنون این نمونه‌ها در تولید گل و گیاه بخشی از توسعه فضای سبز به کار گرفته شده است.
فضای سبز آینده قم
به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم، در گذشته گل و گیاه از خارج استان شناسایی و خریداری می‌شد، اما در مرکز تولیدات ما سالانه ۱.۵ میلیون گلدان گل تولید می‌شود در آینده نزدیک برای فضای سبز برنامه‌ریزی شده است تا از پساب بهره بگیریم که استقرار سیستم مکانیزه آبیاری را برای آبیاری انتخاب کردیم.
بحث خشکسالی دائمی است و بحران نیست باید بتوان از دل این محدودیت‌ها فرصت سازی کنیم؛ قم در حاشیه کویر قرار دارد و مردم و کشاورزان باید نگرششان را به بحث بهره‌وری از آب تغیر دهند و به‌صورت بهینه آب را مصرف کنند.
نظر شما