بازار؛ گروه آب و انرژی: «اگر می خواهیم صنعت برق از بحران خارج شود باید اجازه دهیم اقتصاد برق خود را بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم کند. شیوه فعلی توریع یارانه و قیمت گذاری دستوری موجب شده که دولت ۶۰ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران و فعالان صنعت برق بدهکار باشد.»
این بخشی از گفته های «سید مهدی مدنی» عضو هیئت مدیره سندیکای صنعت برق است که معتقد است خاموشی ها دست کم ۳ سال دیگر هم مهمان خانه های ایرانی ها خواهد بود.
او که موافق واقعی کردن قیمت انرژی در ایران است، می گوید: واقعی کردن قیمت ها لزوما به معنی افزایش قیمت های شدید نیست. چرا که در این صورت حتی در برخی از ساعت های شبانه روز، قیمت ها منفی بوده و تولید کننده برق باید هزینه ای را بابت مصرف کردن برق به مشترکان بپردازد.
این فعال صنعت برق همچنین تاکید می کند که دولت در سال های گذشته از وظیفه اصلی خود که رگلاتوری و تنظیم گری بوده فاصله گرفته است. اما حالا وقت آن رسیده که به بخش خصوصی واقعی اعتماد کند.
متن کامل گفتگوی «بازار» با «سید مهدی مدنی» عضو هیئت مدیره سندیکای صنعت برق را در ادامه می خوانید:
حل بحران برق تنها از طریق افزایش ظرفیت تولید شدنی نیست و هم زمان باید شرایط برای بهینه سازی مصرف هم فراهم شود. جالب است که بدانید بهینه سازی مصرف برق می تواند تا ۱۶ هزار مگاوات مصرف را کاهش دهد
*قرار است که در ۴ سال آینده ۴۰ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور افزوده شود. هدف گذاری دولت سیزدهم برای افزایش ظرفیت تولید برق تا چه اندازه قابل تحقق و نزدیک به واقعیت است؟
نیاز به افزایش ۴۰ هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق به درستی درک شده است. البته رفع مشکل برق تنها از مسیر افزایش ظرفیت تولید محقق نمی شود و باید هم زمان به دنبال بهینه سازی در مصرف هم بود. بر اساس بررسی های انجام شده در وزارت نیرو، بهینه سازی مصرف برق می تواند تا ۱۶ هزار مگاوات مصرف را کاهش دهد.
اما با توجه به کسری بودجه دولت و ادامه تحریم ها، ایجاد این حجم از ظرفیت نیروگاهی در مدت ۴ سال، سخت اما شدنی است. البته تحقق این هدف مستلزم یک برنامه ریزی دقیق و منسجم است. البته یک شرط دیگر هم دارد و آن هماهنگی و اعتماد به بخش خصوصی و تغییر نگاه در سیاست گذاری های کلان کشور است. دیگر وقت آن رسیده که دولت مسئولیت های صنعت برق را به بخش خصوصی واگذار کند و از حجم تصدی گری خود بکاهد. در صورت رعایت شدن این پیش شرط ها رسیدن به این هدف خیلی دور از دسترس نیست.
*آنگونه که آمارها نشان می دهد، نیروگاه سازی در دولت یازدهم و دوازدهم به کمترین مقدار خود رسید. مهم ترین دلیل افت سرمایه گذاری در این صنعت در طول ۸ سال گذشته چه بوده است؟
مساله و مشکل ما فقط نیروگاه سازی نیست. در سال های گذشته ایجاد زیر ساخت های لازم برای سرمایه گذاری را فراموش کردیم و هر روز بر قوانین زائد و غیر ضرور افزودیم. با وجود اینکه بخش خصوصی از ۸ سال پیش نسبت به وقوع بحران برق در کشور هشدار می دادند اما مسئولان کمترین توجهی به این هشدارها نداشتند. متاسفانه اقتصاد انرژی در کشور ما دچار یک دور باطل شده و تا زمانی که مشکل اصلی حل نشود، این چرخه باطل هم ادامه پیدا می کند. همین حالا هم برای یک تصمیم بنیادین دیر شده است چه برسد به فردا.
اگر می خواهیم صنعت برق از بحران خارج شود باید اجازه دهیم اقتصاد برق خود را بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم کند. شیوه فعلی توریع یارانه و قیمت گذاری دستوری موجب شده که دولت ۶۰ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران و فعالین صنعت برق بدهکار باشد
*بسیاری از کارشناسان بر این باورند که شیوه پرداخت یارانه انرژی در کشور باید اصلاح شود. آیا وضعیت معیشتی و شرایط اقتصادی کشور آمادگی لازم برای چنین تغییری را دارد؟
چند سال پیش طرحی در مجلس برای تثبیت قیمت انرژی تصویب شد. هدف اصلی این طرح حمایت از اقشار کم درآمد جامعه اعلام می شد. حالا چند سال از تصویب این قانون می گذرد اما سوال اینجاست واقعا تثبیت قیمت ها تا چه اندازه به بهبود سطح معیشت خانوارها به خصوص در دهک های پایین درآمدی کمک کرده است.
این طرح به ظاهر برای مردم مفید است اما در واقعیت ماجرا چیزی دیگری بود. نمایندگان مجلس با تصویب این طرح زیان سنگینی را به اقتصاد انرژی و کشور تحمیل کردند. حالا هم اگر می خواهیم صنعت برق از بحران خارج شود باید اقتصاد برق بر اساس عرضه و تقاضا سامان بخشیده شود. حمایت از اقشار آسیب پذیر با شیوه فعلی پرداخت به هیچ وجه درست نیست. ما اکنون برق را به پولدار و فقیر با قیمت نازلی عرضه می کنیم. این باعث ضعف بنیه مالی مجموعه برق شده است. جالب است که بدانید دولت به پیمانکاران و فعالان صنعت برق حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان بدهکار است.
*یعنی باید برق به قیمت واقعی به مردم فروخته شود؟ در حال حاضر پرداخت همین قبض های کم هم برای بسیاری از خانوارها سخت است؟
منظور از واقعی شدن قیمت ها لزوما گران شدن آن نیست. جالب است که بدانید هم اکنون در برخی از کشورهای توسعه یافته قیمت برق در برخی از ساعت های شبانه روز منفی است و مردم باب استفاده از این برق بعضا پاداشی هم دریافت می کنند. در مقابل در برخی از ساعت ها که همان پیک مصرف می شود، قیمت به بالاترین مقدار خود می رسد. در این کشورها بسیاری از مشترکین تلاش می کنند که مصرف خود را به ساعت های غیر پیک انتقال دهند. برخلاف ایران مشترکین برق همواره به دنبال روشی برای بهینه سازی مصرف خود هستند تااینگونه هزینه های خود را به کمترین مقدار ممکن کاهش دهند. اما در ایران به دلیل غیر واقعی بودن قیمت ها هیچ مدیریتی در مصرف چه در بخش خانگی و چه در بخش صنعتی صورت نمی گیرد.
با وجود تمام وعده های داده شده تا ۳ سال آینده خاموشی ها ادامه خواهد داشت و اصلا امیدی به بهبود شرایط صنعت برق در کوتاه مدت نیست
*آنگونه که اعلام شده ایجاد ظرفیت های جدید نیروگاهی دست کم ۱۸ ماه زمان نیاز دارد. با این اوصاف بحران برق و خاموشی ها در تابستان ۱۴۰۱ هم ادامه خواهد داشت؟
بخشی از کمبود برق امسال ناشی از خشکسالی است و عدم استفاده از نیروگاه های برق آبی است. به عبارت دیگر اگر در سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بارندگی های مناسبی را داشته باشیم، بخشی از کمبودمان جبران خواهد شد اما این به معنای نداشتن خاموشی نیست. پیش بینی های صورت گرفته حکایت از این دارد که ما حتی در زمستان هم البته به دلیل کمبود گاز در تامین برق با مشکل مواجه باشیم. به دلیل کمبودی که در این صنعت وجود دارد فکر می کنم که تا ۳ سال آینده خاموشی ها ادامه خواهد داشت. با وجود تمام وعده های داده شده امیدی به بهبود شرایط صنعت برق حداقل در کوتاه مدت نیست.
*تشکیل یک نهاد تنظیم گر تا چه اندازه از شدت بحران در صنعت برق کم کند؟
وظیفه دولت رگولاتوری و تنظیم گری است. دولت در سال های گذشته درگیر اجرا شده و از وظیفه اصلی خود دور شده است.
*در شرایط فعلی باید بیشتر روی توسعه کدام مدل از نیروگاه تمرکز شود؟
ما ترکیبی از نیروگاه ها را در کشور نیاز داریم. نمی توان ادعا کرد که برای حل معضل برق باید به سراغ تجدید پذیرها رفت و دیگر توجهی به نیروگاه های سیکل ترکیبی نکرد یا اینکه چشمان را روی تولید پراکنده ببندیم. در زیرساخت ها هم ما نیازمند سرمایه گذاری هستیم. البته بیشترین عقب ماندگی را در حوزه انرژی های تجدید پذیر داریم.
نظر شما