موقعیــت اســتراتژیک آذربایجان شرقی در توسعه روابط با کشورهای همسایه

مجتبی علمی؛ بازار: استان آذربایجان شرقی طی ۵ دهه اخیر نرخ مهاجرفرستی بالائی داشته به طوری که سهم جمعیتی آن در کل کشور به۵،۲ درصد کاهش یافته ولی با این وجود دارای ساختار جمعیتی توانمندی به لحاظ اقتصادی است.

تراکـم نسـبی جمعیـت اسـتان به طـور میانگیـن ۸۲ نفـر در کیلومترمربـع اسـت کـه شهرسـتان تبریـز بـا ۷۵۲ نفـر متراکم تریـن شهرسـتان و شهرسـتان چاراویمـاق بـا  ۱۱نفـر کـم تراکـم ترین شهرسـتان اسـتان است.

عدم بهره برداری صحیح از ظرفیت های استان، بر تولید ناخالص داخلی و سطح رفاه اقتصادی استان تأثیرگذار بوده و موجب عملکرد ضعیف اقتصادی استان در زمینه ایجاد رشد اقتصادی پایدار شده است.

بررسی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت  و مقایسه آن با سطح ملی بیانگر این موضوع است که در اغلب سالها نرخ رشد اقتصادی در استان کمتر از میانگین کشوری بوده است. همچنین تولید سرانه استان نیز از همین وضعیت برخوردار می باشد. به عبارتی سطح رفاه در استان حدود ۲۴ درصد پایین تر از متوسط کشوری بوده است.

کاهش سهم اقتصادی و پایین بودن درآمد سرانه استان نسبت به متوسط کشوری یکی از عوامل اصلی مهاجرت فرستی استان بوده و آن را در یک دور باطل قرار داده است.

بخش بازرگانی اسـتان آذربایجان شـرقی نیز بـه دلیـل همجـواری بـا کشورهای جمهـوری آذربایجـان، جمهـوری خودمختــار نخجــوان و جمهــوری ارمنســتان و ارتبــاط بــا کشــور ترکیــه از طریــق مــرز بــازرگان، موقعیــت اســتراتژیک متنابهــی بــرای تبدیــل شــدن بــه یــک مرکــز عمـده تجـاری بین المللـی را دارا می باشـد.

سـابقه طولانـی و سـهم بـالای اسـتان در تجــارت خارجــی در طــول ســالیان متمــادی نیــز قابلیــت ایــن اســتان بــرای ایفــای نقـش مهـم در ایـن عرصـه را نشـان می دهـد.

هرچنـد در سـال های اخیـر بـه دلیـل پاره ای مسـائل و مشـکلات کـه برخـی از آنهـا خـارج از حیطـه اختیـارات اسـتانی در آذربایجان شرقی بــوده، ســهم اســتان از تجــارت خارجــی کشــور تنــزل کــرده اســت.

بررسـی ترکیـب تولیـدات صـادر شـده از اسـتان نشــان می دهــد کــه حجم صادرات استان حـدود ۷ درصـد از صـادرات غیرنفتـی کشـوربوده است.

در رتبه اول محصولات صادراتی، شــیرینی و شکلات کــه حــدود ۴۰ درصــد کل صــادرات صنایع غذایی کشــور از ایــن محصــولات می باشــد، قراردارد.

در رتبه هــای بعــدی فــرش دســتباف، کشــمش و خشــکبار و چـرم و کفـش قـرار دارنـد. در هرکـدام از ایـن اقــلام ایــن اســتان به عنــوان قطــب تولیــد و صــادرات مطــرح است.

 ۷۵ درصــد مقصـد صادراتـی اسـتان بـه ترتیـب پنـج کشـور عـراق، ترکیـه، آذربایجان،گرجسـتان و ارمنسـتان می باشـد. در ضمن همه سـاله حداقـل ۴ شـرکت از این استان به عنـوان صادرکننـدگان نمونـه کشـوری انتخاب می شوند.

• اهم اقدامات پیشنهادی جهت توسعه در بخش اقتصادی استان را می توان به شرح زیر عنوان کرد:

1. تشکیل بانک ایده های تجاری – فعالیتی در بخش های مختلف و تدوین ضوابط و دستورالعمل لازم برای حمایت از پیشبرد موضوع.
2. تهیه و تعریف بسته های سرمایه گذاری در نواحی کمتر توسعه یافته.
3. تدوین برنامه جامع ارتقای رقابت پذیری و بهبود فضای کسب و کار استان.
4. تنوع بخشی به روش های اجرایی و تامین مالی طرح های عمرانی و زیرساختی از طریق زمینه سازی برای اجرا در قالب قراردادهای خانواده BOT، فاینانس، یوزانس و مشارکت عمومی- خصوصی.