بازار؛ گروه ایران: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به ایستگاه آخر رسیده و در حالی که مجلس با قید دو فوریت آن را در اولویت بررسی قرار داده است، هنوز بسیاری از کارشناسان اقتصادی نگران تبعات آن در اقتصاد هستند، شاید این موضوع به این مساله بر می گردد که هیچ برنامه اقتصادی در ایران در سال های گذشته به درستی اجرا نشده و همواره با چالش هایی روبرو بوده و تبعات رانتی و نوسانی داشته است.
حال برای ارزیابی اثر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در اقتصاد و چالش های احتمالی که دولت ممکن است با آن مواجه شود را با «عبدالمجید شیخی» استاد دانشگاه گفتگو کردیم، او معتقد است که با توجه به فاصله کنونی نرخ ارز دولتی و ارز آزاد، حذف این ارز منجر به ایجاد نرخ های بالاتر توسط دلال ها می شد و همین مساله می تواند سقف نرخ ارز را به سمت بالا جابه جا کند.
با حذف ارز دولتی و بالابردن پایه نرخ رسمی به رقمی معادل مثلاً ۲۵ هزار تومان آب به آسیاب دلالان می ریزید و همچنان تفاوت نرخ هدفگذاری شده کنونی با نرخ بازار دلالی پا برجا خواهد ماند
* در حال حاضر دولت و مجلس به دنبال حذف ارز دولتی برای تامین کالاهای وارداتی هستند و در مقابل معتقدند که حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان از محل صرفه جویی در تخصیص ارز باقی می ماند که آن را بین دهک های پایین تقسیم می کنند از طرف دیگر مشکل بازار ارز هم برطرف می شود، آیا این مساله امکان پذیر است؟
شما آیا یقین دارید که ترمز نرخ آزاد ارز را با این کار خود می کشید؟ یقیناً خیر! با حذف ارز دولتی و بالابردن پایه نرخ رسمی به رقمی معادل مثلاً ۲۵ هزار تومان آب به آسیاب دلالان می ریزید و نرخ آزاد به ۶۰ هزار تومان و بالاتر خواهد رسید و همچنان تفاوت نرخ هدفگذاری شده کنونی با نرخ بازار دلالی پا برجا خواهد ماند. تنها نتیجه کار شما بالابردن معدل نرخ چند نرخی های موجود (۴۲۰۰، نیمایی، سنا و آزاد) به بالای ۶۰ هزار و بالاتر خواهد بود.
* هم اکنون دولت مدعی است که برای رفع مشکلات اقتصادی ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف می شود، به نظر شما مشکل اقتصاد کشور چیست و چگونه حل خواهد شد؟
فریب نظریه های اقتصاد خوانان غرب زده را نخورید! الگوی ما اقتصاد مقاومتی است، که زیر مجموعه ای از الگوی اقتصاد اسلامی است. سیاست های طرف عرضه و تقویت تولید مشکل ما را حل می کند. مسئله هدف ما عدالت در توزیع است. توزیع هم اکنون ناعادلانه است.
چه تضمینی دارید که یارانه مستقیم نقدی در سال ۱۴۰۱ بتواند جبران مافات تورم بکند؟ با ارز تک نرخی باز هم به دهک های پایین جامعه ظلم می شود و فاصله طبقاتی استمرار می یابد و یارانه نقدی نیز با پرش نرخ بازار آزاد، افت ارزش پیدا می کند و مثل شرایط طرح هدفمندی می شود
* در شرایط کنونی حامیان این طرح مدعی پرداخت مستقیم یارانه از محل صرفه جویی ارزی به دهک های پایین جامعه هستند، آیا این سیاست که در دولت های قبلی هم حامیانی داشت می تواند به مشکلات تورمی کشور پایان دهد؟
چرا گناه بی لیاقتی مدیران دولت قبلی را بدوش خود بیاندازید؟ چه تضمینی دارید که یارانه مستقیم نقدی در سال ۱۴۰۱ بتواند جبران مافات تورم بکند؟ با ارز تک نرخی باز هم به دهک های پایین جامعه ظلم می شود و فاصله طبقاتی استمرار می یابد و یارانه نقدی نیز با پرش نرخ بازار آزاد، افت ارزش پیدا می کند و مثل شرایط طرح هدفمندی می شود. همراه با آن ما خط الراس سطح دلار را از ۲۵ الان به ۵۰ و ۶۰ و بالاتر هم رسانده ایم!
* چرا حذف ارز دولتی می تواند سقف قیمت دلار در بازار ایران را به سمت بالا بشکند؟
دلیلش روشن است با این بستر بیمار بخش غیر مولّد، تضمینی برای کنترل تبعات و حرکات واکنشی عوامل دلال بازار را ندارید و اوضاع از کنترل شما خارج خواهد شد. شراره های این آتش به کل طرفِ هزینه های بودجه دولت(با افزایش تصاعدی هزینه ها) نیز سرایت خواهد کرد و یک تسلسل باطل عجیبی را مجدداً بر اقتصاد تحمیل خواهد نمود.
برای حل مشکل راه حل بلند مدّت حذف دلار و یورو از نظام مبادلات ما بوده که دولت های قبلی اعتقادی به این کار نداشته اند
* در موقعیت کنونی کشور چاره مقابله با تورم و رفع مشکلات اقتصادی دهک های پایین جامعه چیست و آیا در آینده امکان حذف ارز دولتی با رفع مشکلات معیشتی فراهم می شود؟
چاره ما در کوتاه مدت بسترانیدن فرش فعالیت های مولّد و تسهیل فضای کسب و کار و مقابله با بستر غیر مولّد رانت خواری و سپس رانت خواران است. وقتی زمینه فعالیت سالم مهیا شد دیگر نگران حرکت ارز ۴۲۰۰ تومانی از مسیر بازار از مبداء با ایمنی کامل و بدون مزاحمت دلالان، به مقصد سفره مردم نخواهید بود. برای حل مشکل راه حل بلند مدّت حذف دلار و یورو از نظام مبادلات ما بوده که دولت های قبلی اعتقادی به این کار نداشته اند.
* یکی از مسائل اقتصادی کشور در شرایط کنونی به تحریم ها و کاهش درامدهای ارزی کشور مربوط می شود دولت برای عبور از موانع چه سیاست هایی را می تواند دنبال کند تا ضمن بهبود درآمدها بتواند دلالی ارزی را هم در بازار از بین ببرد؟
راه حل میان مدت انجام اقدامات همچون طراحی نظام یکپارچه اطلاعات تراکنش های پولی و مالی و اخذ مالیات بر گردش مالی و پولی، مالیات بر عایدی سرمایه و جلوگیری از فرار مالیاتی است، زیرا فرار مالیات و نپرداختن حقوق عمومی توسط عوامل سودجوست که باعث تجمع ثروت در دست اینان شده و ابر قدرت دلالی در بازار شده اند و دور باطل رانت خواری را تشدید می کند.
برای رفع مشکلات باید اصلاح پایه های مالیاتی و لغو بسیاری از معافیت ها و کاهش ضرایب مالیاتی تولید در بخش حقیقی طراحی شود و پیاده سازی نظام یکپارچه رصد کالا و اصلاح نظام توزیع باید در دستور کار قرار گیرد
* دولت چه بسترهای را برای افزایش درآمدهای مالیاتی باید ایجاد کند تا در بلندمدت بتواند درآمدهای این بخش را جایگزین درآمدهای ارزی کاهش یافته در نتیجه تحریم ها کند؟
مجهز کردن تمام عناصر عرضه و بنگاه ها به صندوق و پایانه فروش و دستگاه کارت خوان برای رصد حجم ارزش معاملات و اخذ مالیات از مقدمات مالیات ستانی است، همچنین اصلاح پایه های مالیاتی و لغو بسیاری از معافیت ها و کاهش ضرایب مالیاتی تولید در بخش حقیقی طراحی شود و پیاده سازی نظام یکپارچه رصد کالا و اصلاح نظام توزیع باید در دستور کار قرار گیرد.
* دولت چه سیاست هایی را باید در بخش پولی و مالی اجرا کند تا بتواند در مسیر رشد اقتصادی از این ابزارها استفاده کند؟
حذف بازار ثانویه در بورس و مرجع قرار گرفتن بنگاه های پذیره نویسی شده بورسی در خرید و فروش مجدد سهام باعث می شود تا تقابل، تزاحم و رقابت بین بازار بانکی و بازار سرمایه از بین برود و هر دو مکمل همدیگر شوند.
اصلاح سیاست های تجاری به نفع تولید داخلی و تصویب و پیاده سازی بانکداری اسلامی و در نهایت هماهنگ سازی سیاست های پولی و مالی با تاکید بر سیاست های مالی و... درونزایی اقتصاد کمک می کند
* دولت برای اصلاح نظام توزیع ثروت در کشور باید چه سیستم های اطلاعاتی را بکار بگیرد تا منابع در بین دهک های مختلف عادلانه توزیع شود؟
بانک اطلاعات وضعیت درآمد و ثروت خانوارها که در سال ۱۳۸۷ اجرا شده برای پرداخت یارانه پلکانی بر اساس درجه استحقاق، تکمیل شود.
* آیا اقتصاد کشور در شرایط کنونی نیازمند تغییر در سیاست های تجاری برای حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از خروج ارز از طریق وارات کالاهای غیر ضروری است؟
اصلاح سیاست های تجاری به نفع تولید داخلی و تصویب و پیاده سازی بانکداری اسلامی و در نهایت هماهنگ سازی سیاست های پولی و مالی با تاکید بر سیاست های مالی و... درونزایی اقتصاد کمک می کند تا اقتصاد ایران بتواند با وجود مشکلات بین المللی رشد اقتصادی را تجربه کند و نظام اقتصادی ایران بتواند بار دیگر انعطاف پذیری لازم را پیدا کند.
به گزارش خبرنگار بازار، در حال حاضر بسیاری از دولتمردان و صاحبنظران اقتصادی معتقدند که حذف ارز دولتی به دلیل اینکه کمک می کند تا یارانه دولتی به صورت هدفمند در اختیار حداقل ۶ دهک جامعه قرار بگیرد به کاهش فاصله طبقاتی و افزایش قدرت خرید جمعیت محروم جامعه کمک می کند و این استدلال کاملا منطقی است، زیرا تعریف کارت های خرید مخصوص دهک های پایین جامعه برای جبران هزینه های تحمیل شده حذف ارز دولتی امری شدنی و معقول است، اما در شرایط کنونی برخی کارشناسان نگران چگونگی اجرای این برنامه هستند و استدلال می کنند همانطوری که هر برنامه اقتصادی در ایران اجرا شد برخی منتفع شدند و زیان آن به مردم رسید، در شرایط کنونی هم حذف ارز دولتی ممکن است منجر به شکل گیری رانتی شود که در نتیجه آن برخی کالا در کشور به قدری گران شود که حتی کارت های خرید دهک های پایین جامعه این اختلاف قیمت را جبران کند.
از این رو دولت و مجلس برای اجرای موفق این برنامه باید علاوه بر رفع خلاء های نظارتی باید برنامه جامعی در این بخش داشته باشند تا مانع از سوءاستفاده برخی سودجویان و دلالان و حتی عده ای با نفوذ در بدنه دولت و دستگاه های دولتی شوند.
نظر شما