چشم انداز مثبتی برای احیای برجام وجود ندارد| شاید معجزه ای رخ دهد!

بازار؛ گروه بین الملل: خبرگزاری آناتولی ترکیه چند روز پیش در خبری اعلام کرد، ایران قرار است مذاکرات خود را با قدرت‌های جهانی در وین درباره احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ از سر بگیرد، زیرا روند بازنگری دورهای قبلی مذاکرات در حال پایان یافتن  است.

از سوی دیگر اعلام شده که روز پنجشنبه ۲۹ مهرماه نشستی در بروکسل در خصوص احیای برجام برگزار می شود. یک نماینده مجلس ایران روز یکشنبه پس از نشست غیرعلنی نمایندگان با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه گفت که مذاکرات نیمه‌کاره تهران با کشورهای باقی‌مانده در برجام درباره راه‌های احیای این توافق روز پنجشنبه از سر گرفته می‌شود.

خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع داخلی در ایران گزارش داد که احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز محل از سرگیری مذاکرات هسته‌ای را بروکسل ذکر کرده است. تهران و قدرت‌های جهانی تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در حال مذاکره برای احیای برجام در وین بودند.

ایران و آمریکا در جریان این مذاکرات به طور غیرمستقیم و با واسطه طرف‌های باقی‌مانده در برجام با یکدیگر گفتگو می‌کردند.

این در حالی است که طرف امریکایی توپ را در زمین ایران انداخته و مکرر هشدار می دهد که زمان برای احیای برجام در حال پایان یافتن است. «تونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا حتی هشدار داده ممکن است در سایه پیشرفت ایران در زمینه هسته ای، برجام دیگر کارایی نداشته باشد.

ایران نیز به دنبال این است که تحریمهای دوره ترامپ همه تحت هر عنوان و برچسبی برچیده شود. چرا که ترامپ برخی از تحریمهای ایران را از ذیل عنوان هسته ای به عناوین دیگری چون مبارزه با تروریسم، سلاحهای کشتار جمعی، نقض حقوق بشر و ... تغییر داده است.

در خصوص چشم انداز مذاکرات هسته ای خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا انجام داده که در ادامه می آید.

پروفسور ویلیام بیمن، استاد و رئیس دپارتمان انسان‌شناسی دانشگاه مینه سوتا آمریکا است. وی یک پژوهشگر شناخته شده بین‌المللی در زمینه خاورمیانه و جهان اسلام، به‌ویژه ایران، منطقه خلیج‌فارس و آسیای میانه به شمار می‌رود. بیمن همچنین طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم‌شناسی آمریکا را بر عهده داشته است.

*ایران به دانش غنی سازی ۶۰ درصدی رسیده است. برخی معتقد هستند حتی اگر ایران به برجام بازگردد و محدودیتهای قبلی را بپذیرد باز هم تجربه غنی سازی ۶۰ درصدی را به دست آورده و توازن قوا به نفع ایران در عمل تغییر کرده است. ارزیابی شما چیست؟
سوال واقعی که در بحث ایالات متحده غالب است این است که آیا ایران برنامه تسلیحات هسته ای دارد یا خیر. بر اساس پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT)، ایران از داشتن برنامه تسلیحات هسته ای منع شده است و ایران به طور مستمر اعلام کرده که چنین نمی کند. اگر به طور قطعی نشان داده شود که ایران چنین برنامه ای دارد، این NPT را نقض می کند و با تحریم های بین المللی اضافی فوری روبرو می شود مگر اینکه مانند کره شمالی از NPT خارج شود.

 من اعتقاد ندارم که ایران می خواهد این کار را انجام دهد، اما دولت ایران در این مورد دغدغه دارد. آنها معتقدند که ایران برنامه تسلیحات هسته ای ندارد، در حالی که فناوری را برای چنین برنامه ای تسهیل می کند.

این راهی برای استفاده از گفتمان به نفع ایران است و نشان می دهد که ایران در صورت تمایل می تواند از ظرفیت تکنولوژیکی برای ساخت سلاح هسته ای برخوردار باشد، در حالی که اعلام می کند که این کار را نمی کند. به نظر من، این یک ترفند مذاکره است، زیرا تولید سلاح هسته ای به نفع ایران از نظر نظامی یا سیاسی نیست.

*با توجه به تحولات کنونی آینده برجام را چگونه ارزیابی می کنید؟
من باور ندارم که به زودی در مذاکرات برجام پیشرفتی حاصل خواهد شد. در حال حاضر فضای سیاسی در ایران و ایالات متحده بسیار ناپایدار است که نمی تواند به جلو حرکت کند. ممکن است معجزه ای وجود داشته باشد که اجازه دهد مذاکرات به پیش برود، اما ایران می بیند که در حال حاضر تنها مزیت آن غنی سازی اورانیوم و سوخت هسته ای به عنوان نوعی تهدید برای نشان دادن قدرت است و ایالات متحده همچنان به تحریم ها به عنوان یک ابزار ادامه می دهد.

طرفین قدرت خود را نشان می دهند و تا زمانی که یکی از طرفین از این موضع عقب نشینی نکند، مذاکرات پیش نخواهد رفت. بار دیگر، میانجیگری طرف ثالث ممکن است این مشکلات را برطرف کند، اما من هیچ میانجی در افق نمی بینم.

*دولت رئیسی اعلام کرده است که تحریمها باید کامل لغو شود. آیا بایدن حاضر است تحریمهای ایران را به صورت کامل لغو کند؟
لغو همه تحریمها میسر نیست. تحریمهای زیادی از ابتدای پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ از سوی امریکا بر ایران تحمیل شده است که تعداد زیادی می شود و مربوط به حوزه های گوناگون و مختلف هستند.

بر این اساس برداشته شدن همه این تحریمها کار سخت و دشواری است و نیازمند مذاکره در حوزه های مختلف است.

با این وجود تحریمهایی که زمان ترامپ وضع شده اند و در واقع برخی از آنها تغییر عنوان تحریمهای هسته ای بوده اند قابل رفع هستند.

در مقابل ایران نیز باید از گامهایی که بعد از خروج امریکا از برجام در راستای کاهش تعهدات برجامی خود اتخاذ کرده است عقب نشینی کند.

تحریهای دیگری نیز غیر از تحریمهایی که ذیل موضوع هسته ای وضع شده اند وجود دارند که سابقه آن به ابتدای انقلاب ایران و دوره ریگان باز می گردد. برداشته شدن این تحریمها نیازمند مذاکره در حوزه های غیر هسته ای است که ایران اعلام کرده غیر از موضوع هسته ای حاضر به مذاکره در خصوص سایر موضوعات نیست.